ABŞ İranın Nüvə Obyektlərinə Zərbələr Endirib
ABŞ prezidenti Donald Tramp şənbə gecəsi Ağ Evdən xalqa müraciət edərək, Birləşmiş Ştatların İranın nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələri "möhtəşəm hərbi uğur" kimi qiymətləndirib və Tehranı sülhə gəlməsə, "daha böyük" hücumlarla hədələyib.
Tramp bəyan edib ki, "ya sülh olacaq, ya da İran üçün son səkkiz gündə gördüyümüzdən daha böyük faciə yaşanacaq." O əlavə edib ki, "hələ də hədəflər çoxdur."
ABŞ prezidenti daha əvvəl şənbə günü sosial mediada Fordo, Nətənz və İsfahandakı üç İran nüvə obyektinə zərbələr endirdiyini açıqlamışdı. O, müraciətində bu obyektlərin "tamamilə və bütövlüklə yerlə yeksan edildiyini" bildirib.
Prezident zərbələrin məqsədinin "dünyanın bir nömrəli terror sponsoru dövləti tərəfindən yaradılan nüvə təhdidinə son qoymaq" olduğunu qeyd edib. Hərbi əməliyyatlardan əvvəl Tramp İranla nüvə proqramını məhdudlaşdırmaq üçün razılaşma əldə etməyə çalışmışdı.
Tramp televiziya müraciətində şənbə günkü üç hədəfi "ən çətini və bəlkə də ən ölümcül olanları" adlandırıb. O bildirib ki, "sülh tez gəlməsə," gələcəkdə digər obyektlər "dəqiqlik, sürət və bacarıqla" hədəfə alına bilər.
Hərbi Əməliyyatların Detalları və Rəsmi Reaksiyalar
ABŞ prezidenti ABŞ hərbçilərinə, həmçinin bir həftə əvvəl İrandakı obyektləri hədəfə almağa başlayan İsrail ordusuna və İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahunu təşəkkür edib. Ağ Ev rəsmiləri CBS News-a bildiriblər ki, ABŞ şənbə axşamı zərbələrindən əvvəl İsraili xəbərdar edib və Tramp daha sonra Netanyahu ilə danışıb.
Qısa çıxışı zamanı Trampı vitse-prezident JD Vans, dövlət katibi Marko Rubio və müdafiə katibi Pit Heqseth müşayiət edirdilər.
Trampın sözlərinə görə, Heqseth və Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədri Den Keyn bazar günü səhər saat 8-də vəziyyətlə bağlı mətbuat konfransı keçirəcəklər. Brifinqdə onlar Amerikanın B-2 bombardmançılarının iki nüvə obyektinə 14 GBU-57 Massive Ordnance Penetrators (MOPs) kimi tanınan "sığınacaq dağıdan" bomba atdığını və İsfahan obyektini iyirmiyə yaxın sualtı qayıqlardan atılan Tomahawk raketləri ilə hədəfə aldığını təsdiqlədilər.
İran Atom Enerjisi Təşkilatı zərbələri təsdiqləsə də, hücumun İranın nüvə proqramını inkişaf etdirməsinə mane olmayacağını bildirib. Təşkilat bəyanatında beynəlxalq birliyi hücumları pisləməyə çağırıb. İranın əsas dövlət televiziya kanalları isə zərbələrin təsirini əhəmiyyətsiz göstərərək, obyektlərin artıq təxliyə edildiyini iddia edib və Fordo uran zənginləşdirmə müəssisəsinə hər hansı ziyan dəyməsini inkar edib.
Gərginlik və Nüvə Təhdidi
Şənbə günkü hava zərbələrindən əvvəl İran, ABŞ-ın İsrailin hücumuna qoşulacağı təqdirdə Birləşmiş Ştatlara qarşı qisas alacağı ilə hədələmişdi. İran rəsmisi çərşənbə günü ABŞ-ın müdaxiləsinin "tammiqyaslı müharibə" riski yaradacağını xəbərdar etmişdi. İran son bir həftədə İsrailə raketlər atmışdı.
Tramp şənbə günkü müraciətindən sonra Truth Social hesabındakı paylaşımında İranın hər hansı bir qisasının "bu gecə şahidi olduğumuzdan QAT-QAT DAHA BÖYÜK QÜVVƏ İLƏ CAVABLANACAĞINI" bildirib.
İranın xarici işlər naziri Seyid Abbas Araqçi X-də etdiyi paylaşımda ABŞ-ın BMT Nizamnaməsini və
beynəlxalq hüququn "ciddi şəkildə pozduğunu" qeyd edib.
O, əlavə edib ki: "BMT Nizamnaməsinə və özünümüdafiə çərçivəsində qanuni cavab verməyə imkan verən müddəalarına uyğun olaraq, İran öz suverenliyini, maraqlarını və xalqını müdafiə etmək üçün bütün variantları özündə saxlayır."
Hədəfə Alınan İran Nüvə Obyektləri
Şənbə axşamı hədəfə alınan hər üç obyekt İranın nüvə proqramının tərkib hissəsidir. Fordo yeraltı, 300 fut dərinlikdə yerləşir və Rusiya istehsalı raket əleyhinə sistemlə qorunur. Bu, təxminən 3000 sentrifuq tuta bilən yüksək keyfiyyətli uran zənginləşdirmə zavodudur. Nüvə silahları üzrə ekspertlər uzun müddətdir ki, Fordonu İranın ölçüsü, təhlükəsizliyi və texniki imkanları səbəbindən silah dərəcəli uran istehsalı səylərinin mərkəzində olduğuna inanırlar.
Nətənz, Tehrandan təxminən 135 mil cənub-şərqdə, İsfahan vilayətində yerləşir və ölkənin əsas zənginləşdirmə sahəsidir. O, uranı daha sürətlə zənginləşdirmək üçün birlikdə işləyən çoxsaylı sentrifuqa kaskadlarını idarə edir. İyunun 13-də İsrail Nətənzi vurdu və MAQATE-nin baş direktoru Rafael Mariano Qrossi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasına bildirib ki, İran Nətənzə edilən hücumu təsdiqləyib və İranın 60%-ə qədər zənginləşdirilmiş uran istehsal etdiyi yerüstü hissənin "məhv edildiyini" və sentrifuqaların zədələnə biləcəyini qeyd edib.
İsfahan obyekti, Nətənzdən təxminən 80 mil cənubda yerləşir və minlərlə nüvə aliminə ev sahibliyi edir, həmçinin ölkənin atom proqramı ilə əlaqəli üç Çin tədqiqat reaktoruna və laboratoriyalarına malikdir.
Tramp "Open Source Intel" tərəfindən X-də edilmiş "Fordow is gone" paylaşımının ekran görüntüsünü yerləşdirib.
ABŞ, İranın hərbi və nüvə hədəflərinə İsrailin hücumlarından doqquz gün sonra bu zərbələri həyata keçirib — bu əməliyyatda Trampın sözlərinə görə, ABŞ iştirak etməyib.
MAQATE-nin məlumatına görə, İran son aylarda yüksək zənginləşdirilmiş uran ehtiyatını artırıb — baxmayaraq ki, İran nüvə proqramının yalnız dinc məqsədlər üçün olduğunu uzun müddətdir israr edir. İsrailin ilkin zərbələrindən əvvəl MAQATE CBS News tərəfindən əldə edilmiş məxfi bir hesabatda İranın dünyada 60%-ə qədər uran zənginləşdirən və yığan yeganə nüvə silahına malik olmayan dövlət olduğunu qeyd edib ki, bu da ciddi narahatlıq mənbəyidir. Mülki istifadə üçün uran daha aşağı səviyyədə, 3% ilə 5% arasında zənginləşdirilir.
Cümə günü, prezident özünün Milli Kəşfiyyat Direktorunun, Tulsi Qabbardın mart ayında İranın nüvə silahı qurmadığına dair verdiyi ifadədə "yanlış olduğunu" bildirib və Ağ Ev bu həftə İranın nüvə silahı qurmaq üçün hər şeyə malik olduğunu və İranın ali rəhbərindən veriləcək yaşıl işığın İranın nüvə silahını bir neçə həftə ərzində hazırlaya biləcəyini qeyd edib. Tramp İranın nüvə silahına "çox yaxın olduğunu" söyləyib. Qabbard şənbə günü ABŞ-ın zərbələrini müşahidə edən Ağ Ev rəsmiləri arasında idi.
24 saat
