ABŞ prezidenti Donald Trampın Rəhbərliyi Süni İntellekt Siyasətində Genişmiqyaslı Fəaliyyət Planını Açıqladı
ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi ölkənin texnoloji gələcəyini şəkilləndirmək məqsədilə, Süni İntellekt (Sİ) sahəsində genişmiqyaslı bir fəaliyyət planını ictimaiyyətə təqdim edib. Bu strategiya, Vaşinqtonun gələcəyin aparıcı texnologiyalarına verdiyi önəmin bariz göstəricisidir və ölkənin qlobal rəqabət qabiliyyətini artırmağı hədəfləyir.
Planın Əsas İstiqamətləri və Prioritetləri
Açıqlanan fəaliyyət proqramı bir neçə əsas sütun üzərində qurulub. Bunlara Sİ tədqiqat və inkişafına ayrılan dövlət investisiyalarının artırılması, Sİ mütəxəssislərinin hazırlanması üçün təhsil proqramlarının gücləndirilməsi, həmçinin xüsusi sektorla əməkdaşlığın dərinləşdirilməsi daxildir. Proqram həmçinin, bu texnologiyaların etik və məsuliyyətli şəkildə inkişaf etdirilməsi üçün norma və standartların müəyyən edilməsini nəzərdə tutur. Hökumətin bu addımı, qabaqcıl texnologiyaların təhlükəsiz və cəmiyyətə faydalı şəkildə tətbiqini təmin etmək məqsədi daşıyır.
Milli Təhlükəsizlik və İqtisadi İnkişaf Perspektivləri
Bu strategiya həm milli təhlükəsizlik, həm də iqtisadi inkişaf baxımından strateji əhəmiyyət kəsb edir. Süni intellekt sahəsində liderliyin qorunması, müdafiə qabiliyyətini gücləndirməklə yanaşı, yeni iqtisadi sahələrin yaranmasına və mövcud sektorların transformasiyasına təkan verəcək. Plana görə, dövlət qurumları, elmi tədqiqat mərkəzləri və özəl şirkətlər arasında sinerjinin yaradılması əsas prioritetlərdən biridir. ABŞ hökuməti qeyd edir ki, bu hərtərəfli yanaşma ölkənin uzunmüddətli dövrdə Süni İntellekt innovasiyalarının mərkəzi olaraq qalmasını təmin edəcək. Bu proqram gələcək inkişafların sələfi ola bilər.
Oxucu Şərhləri
Lakin, bu planın həyata keçirilməsi ilə bağlı bir sıra suallar və potensial risklər də nəzərə alınmalıdır. Məsələn, planın maliyyələşdirilməsi, qanunverici dəstəyi və ictimai qəbulu kimi məsələlərin necə həll olunacağı aydın deyil. Bundan əlavə, Sİ-nin sürətli inkişafı ilə əlaqədar etik məsələlər, məsələn, iş yerlərinin itməsi, ədalətsizliyin artması və hətta potensial təhlükələr kimi problemlər də planın əhatə dairəsindən kənarda qala bilər. Beləliklə, planın uğurlu olması üçün yalnız texnoloji inkişaflara deyil, həm də sosial, iqtisadi və etik nəticələrə dair hərtərəfli qiymətləndirmə və strateji yanaşma vacibdir. Bu cür kompleks bir sahədə sadəcə texnoloji üstünlüyə yönəlmək, uzunmüddətli perspektivdə daha mürəkkəb problemlərə səbəb ola bilər.
Bu boşluğu doldurmaq üçün, fəaliyyət planına paralel olaraq, "Sİ Etikası və Sosial Təsirləri üzrə Milli Komissiya"nın yaradılması təklif oluna bilər. Bu komissiya müxtəlif sahələrdən olan mütəxəssisləri (etika mütəxəssisləri, sosial elmlər alimləri, texnoloqlar, hüquqşünaslar və ictimaiyyət nümayəndələri) bir araya gətirərək, Sİ texnologiyalarının potensial risklərinin qiymətləndirilməsi, həmçinin bu risklərin minimuma endirilməsi üçün qabaqlayıcı tədbirlərin hazırlanması ilə məşğul olardı. Bu, Sİ inkişafının yalnız iqtisadi mənfəətlərə deyil, həm də sosial rifaha yönəlməsinə imkan yaradardı. Komissiyanın işinin nəticələri fəaliyyət planının təkmilləşdirilməsi üçün istifadə oluna bilər.
Planın uğurunu qiymətləndirmək üçün ABŞ-ın əvvəlki Sİ strategiyaları və digər ölkələrin, xüsusən Çinin, bu sahədəki səyləri ilə müqayisə aparmaq vacibdir. Bu müqayisə, ABŞ-ın bu sahədəki rəqabət qabiliyyətini daha dəqiq qiymətləndirməyə imkan verər. Məsələn, Çinin Sİ sahəsinə daha mərkəzləşdirilmiş yanaşması ilə ABŞ-ın daha bazar yönümlü yanaşmasının uzunmüddətli nəticələri nələr olacaq?
Son olaraq, oxuculara belə bir sual ünvanlayıram: Sİ-nin sürətli inkişafı nəzərə alınaraq, belə bir fəaliyyət planı dövlət tərəfindən idarə olunmaq əvəzinə, özünü tənzimləyən bir sənaye standartları və kooperativ tərəfdaşlıqlar üzərində qurulmalı deyildimi?
Lakin, iki hadisə arasındakı əsas fərq bu hədəflərin mahiyyətindədir. Ay proqramının hədəfi konkret və ölçülən idi - Ay səthinə insan enmək. Sİ üzrə strategiya isə daha qeyri-müəyyən və genişdir. "Qlobal rəqabət qabiliyyətinin artırılması" kimi bir ifadə, ölçüləbilən nəticələrə yol açmayacaq qədər abstrakt bir konsepsiyadır. Ay proqramının müvəffəqiyyəti aydın idi, amma Sİ strategiyasının müvəffəqiyyəti uzunmüddətli və çoxsaylı amillərdən asılı olacaq və müəyyənləşdirilməsi çətin olacaq.
Ay proqramından çıxarılan dərs, belə böyük və kompleks layihələrin, həm uzunmüddətli planlaşdırma, həm də konkret, ölçüləbilən aralıq hədəfləri tələb etməsidir. Tramp administrasiyasının Sİ strategiyasının miqyasına və mürəkkəbliyinə nəzərən, bu hədəflərin aydın təyin olunması və real olmasına diqqət yetirilməməsi, uzunmüddətli nəticələrdə şübhə yaradır. Məqalədə bu hədəflərin daha konkret ifadə olunması və strategiya icrasının nəzarət mexanizmlərinin aydınlaşdırılması arzuolunandır.
Digər ölkələrlə müqayisədə, Çin və Avropa İttifaqı kimi regionlar Sİ-nin inkişafına xeyli böyük investisiyalar yatırırlar. Tramp administrasiyasının planının bu yatırımların miqyasına çatması və ya onlarla rəqabət etməsi nə dərəcədə mümkün görünür? Əvvəlki administrasiyaların Sİ-yə olan yanaşmaları ilə müqayisədə bu planın yeniliyi və fərqliliyi nədir? Sadəcə elan olunan bir planın effektivliyi və gerçəkləşməsi nə dərəcədə təmin olunmuşdur?
Beləliklə, oxuculara sualım budur: Bu Sİ fəaliyyət planı əslində ABŞ-ın qlobal rəqabət gücünü artıracaqmı, yoxsa sadəcə siyasi bir jest və ya qısamüddətli bir texnoloji üstünlük əldə etmə cəhdi olacaqmı?
Şərh Yaz