Prezident Trampdan Qəzza Zolağında Atəşkəs Ümidi
ABŞ prezidenti Donald Tramp cümə günü İsrail və Həmas arasında atəşkəs sazişinin “növbəti həftə ərzində” mümkün olduğuna inandığını bildirib. Tramp jurnalistlərə açıqlamasında, “Qəzza zolağında atəşkəsin yaxın olduğunu düşünürəm. Növbəti həftə ərzində atəşkəs əldə edəcəyimizi gözləyirik,” deyib.
Tramp administrasiyası həftələrdir ki, İsrail və Həmas arasında döyüşlərin dayandırılması üçün təzyiq göstərir, lakin indiyədək heç bir razılaşma əldə edilməyib. Həm İsrail, həm də Həmas tərəfi yaxın gələcəkdə sazişin mümkünlüyü barədə ictimaiyyətə şərh verməyib. Ötən ayın sonunda Trampın Yaxın Şərq üzrə xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff 60 günlük atəşkəs təklif etmişdi. Bu təklifə əsasən, Həmas 2023-cü ildə İsrailə hücumu zamanı girov götürülən 10 sağ girovu və 18 ölü girovun qalıqlarını azad edəcəkdi. İsrail isə qarşılığında 125 “ömürlük” məhbusu, 1111 fələstinli saxlanılan şəxsi və 180 vəfat etmiş fələstinlini azad etməli idi. İsrail bu təklifi dəstəkləsə də, Həmas cavabında "bəzi qeydlər və düzəlişlər" olduğunu bildirdi. Vitkoff Həmasın cavabını mayın 31-də “X” platformasındakı paylaşımında “tamamilə qəbuledilməz” adlandırmışdı.
Qəzza Zolağındakı Münaqişənin Gedişatı
Müharibə 2023-cü il oktyabrın 7-də Həmasın cənubi İsrailə hücumu ilə başladı, nəticədə təxminən 1200 nəfər həlak oldu və 250-yə yaxın girov götürüldü, onların çoxu sonradan azad edildi. İsrail Qəzza zolağına cavab olaraq genişmiqyaslı işğal və intensiv hava hücumları həyata keçirdi. Ərazinin Həmasın nəzarətində olan Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, bu hücumlarda 56 mindən çox insan həlak olub.
İsrail və Həmas 2023-cü ilin oktyabrından bəri iki dəfə atəşkəs və girov mübadiləsi razılaşması imzalayıb. Sonuncu razılaşma — 60 günlük düşmənçiliyin dayandırılması — mart ayının ortalarında başa çatdı və bundan sonra döyüşlər yenidən alovlandı. İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu, bəzi girovların ailələrindən onların azad edilməsi üçün razılaşma əldə etmək təzyiqi ilə üzləşsə də, ötən ay müharibənin Həmas məğlub edilməyincə bitməyəcəyini, lakin daha çox girovun azad edilməsi üçün müvəqqəti barışığın mümkünlüyünü istisna etməyib.
Humanitar Yardımın Çatdırılması və Digər Atəşkəs
Bundan əlavə, ABŞ və İsrail tərəfindən dəstəklənən özəl yardım qrupu olan "Qəzza Humanitar Fondu" bu ayın əvvəlində Qəzza zolağında ərzaq paylamağa başlayıb. Lakin qrup mübahisələrlə üzləşib; paylama məntəqələrinin yaxınlığında İsrail qoşunları tərəfindən insanların güllələnməsi barədə tez-tez məlumatlar yayılıb. Bu səbəbdən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Fələstinli Qaçqınlar Agentliyinin rəhbəri bu fondu “ölüm tələsi” adlandırıb. Fond öz səylərini müdafiə edib. Prezident Tramp cümə günü yardım səylərini təşviq edərək, “indi kifayət qədər yaxşı bir sistemimiz var,” deyib.
Bu arada, İsrail və İran arasında çərşənbə axşamı başlayan və bir həftədən çox davam edən döyüşlərə son qoyan əlaqəsiz atəşkəs saxlanılır.