Tramp 'Müharibə Nazirliyi'ni geri qaytarmaq istəyir: Adı niyə dəyişdirilmişdi

ABŞ-da "Müharibə Nazirliyi" təklifi və Trampın arqumentləri

ABŞ-ın keçmiş prezidenti Donald Tramp Cənubi Koreya Prezidenti Li Ce Myunqla Ağ Evdə keçirdiyi görüş zamanı ABŞ-ın 1947-ci ilə qədər mövcud olmuş Müharibə Nazirliyi adı altında apardığı döyüşlərdə "inanılmaz bir zəfər tarixinə" malik olduğunu bəyan edib. O, "Biz buna Müdafiə Nazirliyi deyirik, amma öz aramızda, məncə, adını dəyişdirəcəyik" deyə fikirlərini dilə gətirib. Həmin gün Ağ Evdə başqa bir tədbirdə Tramp, ad dəyişikliyini istəməsinin səbəbini "biz müdafiə istəyirik, lakin eyni zamanda hücum da istəyirik" ifadələri ilə izah edib. Daha əvvəl, iyun və iyul aylarında, Müdafiə naziri Pit Heqseti "mənim müharibə nazirim" adlandırmış və Nazirliyin adının siyasi düzgünlük səbəbindən dəyişdirildiyini qeyd etmişdi.

"Müdafiə Nazirliyi"nin ad dəyişikliyinin tarixi və səbəbləri

Lakin milli təhlükəsizlik ekspertlərinə və keçmiş prezident Harri S. Trumenin dövründən qalan qeydlərə görə, vəziyyət fərqli olub. İkinci Dünya Müharibəsi 1945-ci ildə başa çatdıqdan sonra Trumen, milli təhlükəsizlik sahəsində səmərəliliyi artırmaq və o zamanlar ayrı-ayrı hökumət departamentləri altında olan Ordu və Hərbi Dəniz Qüvvələrini bir araya gətirmək üçün genişmiqyaslı yenidənqurma təşkil edib. Bu yenidənqurma nəticəsində 1947-ci ildə Milli Müdafiə Təşkilatı yaradıldı, 1949-cu ildə isə bugünkü Müdafiə Nazirliyi adını aldı. Vaşinqton Universitetinin tarix professoru Krister Knapp, Vaşinqton Post qəzetinə verdiyi açıqlamada bildirib ki, "Məqsəd bürokratik mərkəzləşdirmə yolu ilə gücü idarə etmək idi və əsas hədəf müdafiə olacaqdı, müharibə deyil. İkinci Dünya Müharibəsinin dəhşətlərindən sonra bu söz aqressiv bir hərəkət kimi başa düşülürdü."

Qanunvericilik Proseduru və Struktur Yenidənqurma

Vaşinqton Post, ad dəyişikliyinin necə və ya nə vaxt baş verə biləcəyini dərhal təsdiq edə bilməsə də, belə bir dəyişikliyin çox güman ki, Konqresdə qanun qəbul edilməsini tələb edəcəyini bildirib, çünki Müdafiə Nazirliyi bu idarəetmə orqanı vasitəsilə yaradılıb. * Prezident Corc Vaşinqton 1789-cu ildə Müharibə Nazirliyini təsis etmişdi. Bu nazirlik Orduya rəhbərlik edirdi, Hərbi Dəniz Qüvvələri və Dəniz Piyadaları isə 1798-ci ildən etibarən ayrıca bir Hərbi Dəniz Nazirliyi tərəfindən idarə olunurdu. Bu struktur, Trumenin 1947-ci ildə Ordu, Hərbi Dəniz Qüvvələri və yeni yaradılmış Hərbi Hava Qüvvələrini idarə etmək üçün Milli Müdafiə Təşkilatını yaratmaq üçün Konqresdən təsdiq almasına qədər davam etdi. 1949-cu ildə Milli Müdafiə Təşkilatı bugünkü Müdafiə Nazirliyi oldu. Trumen, 1946-cı ilin aprelində belə bir yeni idarəetmə strukturu üçün planlarını elan etmiş və siyasətinin məqsədinin "bütün silahlı qüvvələrimizi tək bir departamentdə birləşdirmək" olduğunu bildirmişdi.

Potsdam Konfransından qayıdan prezident Harri S. Trumen (solda), 8 avqust 1945-ci ildə Ağ Evdə müharibə naziri Henri L. Stimson ilə Yaponiyanın Hiroşima şəhərinə atılan atom bombasının müzakirəsində. AP (Arxiv)

Admiralların Üsyanı

Müdafiə Nazirliyinin yaradılmasına dair şübhələr və digər xidmətlərə muxtariyyətin itirilməsi ilə bağlı narahatlıqlar, WP-nin məlumatına görə, 1949-cu ildə "Admiralların Üsyanı" kimi tanınan bir hadisədə Hərbi Dəniz Qüvvələrində baş verib. Yüksək rütbəli Hərbi Dəniz zabitləri və ehtiyatda olan əsgərlər, Hərbi Dəniz Qüvvələrinin düşməni kimi gördükləri Trumenin müdafiə naziri Lui Consonu devirmək üçün uğursuz sui-qəsd təşkil etdilər. Knappın sözlərinə görə, Trumenin bu dövrdə MKİ və Milli Təhlükəsizlik Şurasının yaradılmasını da əhatə edən ABŞ hökumətinin milli təhlükəsizlik strukturunu yenidən qurma strategiyası, Sovet Rusiyasını və digər rəqibləri nəzarətdə saxlamağı hədəfləyirdi. Ekspert bildirir ki, "Buna görə də çəkindirmə yeni oyun idi."

ABŞ-ın "Müdafiə Nazirliyi" adı altında apardığı müharibələr

Müdafiə Nazirliyi adı altında ABŞ aşağıdakı müharibələrdə iştirak etmişdir: * 1950-53-cü illərdə Koreya müharibəsində ABŞ rəhbərliyində müttəfiq qüvvələrinə başçılıq etdi. * 1965-1972-ci illər arasında Vyetnam müharibəsini idarə etdi, bu müharibə on minlərlə ABŞ hərbi personalının ölümü ilə nəticələndi. * 1990-91-ci illərdə Körfəz müharibəsində iştirak etdi. * Daha yaxın zamanlarda isə İraq və Əfqanıstandakı müharibələrdə, ənənəvi hərbi düşmənlərlə döyüşülməyən və nəticələri qeyri-müəyyən olan münaqişələri öz üzərinə götürdü.

"Müharibə Nazirliyi" dövründə ABŞ-ın iştirak etdiyi müharibələr

Müharibə Nazirliyi mövcud olduğu dövrdə ABŞ aşağıdakı müharibələri aparıb: * 1812-ci il müharibəsi * Meksika-Amerika müharibəsi * Vətəndaş müharibəsi * Yerli amerikalılara qarşı müharibələr * İspaniya-Amerika müharibəsi * Birinci Dünya müharibəsi * İkinci Dünya müharibəsi

24 saat