Yaxın Şərq 09.07.2025

Tramp-Netanyahu: Qəzza atəşkəsi üzrə ikinci görüş

Tramp-Netanyahu: Qəzza atəşkəsi üzrə ikinci görüş

Yaxın Şərqdə Atəşkəs Ümidləri və Danışıqların Gizlinliyi

ABŞ prezidenti Donald Tramp İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə Ağ Evdə 24 saat ərzində ikinci dəfə görüşüb. Bu, Qəzzada atəşkəs sazişinin mümkünlüyünü müzakirə etmək məqsədi daşıyan önəmli danışıqlar idi.

Çərşənbə axşamı axşam baş tutan və əvvəlcədən planlaşdırılmayan bu görüş bir saatdan bir qədər çox davam edib və mediaya qapalı olub. Görüşdən əvvəl Tramp bildirib ki, Netanyahu ilə əsasən Qəzza mövzusunu müzakirə edəcək. O, Qəzzadakı vəziyyəti "faciə" adlandırıb və hər iki tərəfin problemin həllində maraqlı olduğuna inandığını qeyd edib.

Danışıqlardakı Çətinliklər və Fərqli Mövqelər

Benyamin Netanyahunun prezidentin ikinci müddəti 20 yanvar tarixində başladıqdan sonra ABŞ-a üçüncü səfəri çərçivəsində, iki lider bazar ertəsi axşam Ağ Evdə şam yeməyi zamanı da bir neçə saat görüşmüşdü. Vaşinqtondan verilən məlumata görə, son görüş "tamamilə qapalı keçib və çox az məlumat sızdırılıb". Müşahidəçilər hesab edirlər ki, görüşün bu dərəcədə gizli olması, müzakirə olunan məsələlərlə bağlı dəqiq məlumat verilməməsi və Baş nazirin bir saatdan bir qədər çox davam edən danışıqlardan sonra iqamətgahına qayıtması, liderlərin son 24 saat ərzində nümayiş etdirdikləri nikbin mövqeləri kölgədə qoyan bəzi maneələrin olduğunu göstərir.

Planlaşdırılmamış görüşdən az əvvəl Trampın Yaxın Şərq üzrə xüsusi elçisi Stiv Vitkoff bəyan etmişdi ki, İsrail və Həmas arasında razılığa mane olan məsələlərin sayı dörddən birə düşüb və bu həftə müvəqqəti atəşkəs müqaviləsinə nail olunacağına ümid edir. Vitkoff, 60 günlük atəşkəs razılaşması ilə 10 girovun sağ, 9 girovun isə həyatını itirmiş şəkildə azad ediləcəyinə inandığını bildirmişdi.

Lakin Benyamin Netanyahu Respublikaçıların nəzarətində olan Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Consonla görüşündə İsrailin Qəzza zolağındakı kampaniyasının hələ başa çatmadığını və danışıqçıların atəşkəs üzərində "mütləq işlədiyini" vurğulayıb. İsrail lideri əlavə edib ki, hələ də Qəzzada işi bitirməli, bütün girovları azad etməli, Həmasın hərbi və hökumət imkanlarını məhv etməlidirlər.

Regional Vəziyyət və Girovların Taleyi

İsrail mediasına əsasən, Benyamin Netanyahu Qəzzada razılığa nail olmaq üçün "həddindən artıq təzyiq" altındadır, lakin hələ də heç bir irəliləyiş əldə olunmayıb. Stiv Vitkoffun Doha səfərində gecikmənin olduğu da bildirilir. Xüsusi elçinin əvvəlki nikbinliyindən fərqli olaraq, hazırda yeganə problem İsrail ordusunun yenidən yerləşdirilməsinin harada olacağıdır. İsrail Rəfah şəhərinə nəzarəti saxlamaq, orada çadır şəhərciyi qurmaq, əhalini sıxlaşdırmaq və nəzarəti ələ keçirmək istəyir. Bu addımlar, bəzi İsrail rəsmilərinə görə, Tramp planının – Qəzza əhalisini köçürmək və zolağı nəzarətə götürmək məqsədi daşıyır.

Qəzzadakı müharibə nəticəsində ən azı 57 575 fələstinli həlak olub, 136 879 nəfər isə yaralanıb. Zolaq əhalisinin əksəriyyəti müharibə səbəbindən köçkün düşüb və BMT-nin hesablamalarına görə, yarım milyona yaxın insan bir neçə ay ərzində aclıqla üzləşəcək. 7 oktyabr 2023-cü ildə Həmasın rəhbərliyi ilə həyata keçirilən hücumlar zamanı İsraildə təxminən 1 139 nəfər öldürülüb və 200-dən çox insan girov götürülüb. Hazırda təxminən 50 girov Qəzzada qalmaqdadır ki, onlardan 20-nin sağ olduğu güman edilir.

Donald Tramp, Benyamin Netanyahunu güclü şəkildə dəstəkləyib, hətta İsrail liderinə qarşı rüşvət, fırıldaqçılıq və etibardan sui-istifadə ittihamları ilə bağlı korrupsiya məhkəməsində prokurorları tənqid edərək daxili siyasətə də qarışıb. Netanyahu ABŞ Konqresində çıxışında Trampı tərifləyərək, ölkəsinin tarixində ABŞ və İsrail arasında heç vaxt indiki qədər yaxın koordinasiyanın olmadığını bildirib.

24 saat

Yaxın Şərqdə Atəşkəs Ümidləri və Danışıqların Gizlinliyi

ABŞ prezidenti Donald Tramp İsrailin Baş naziri Benyamin Netanyahu ilə Ağ Evdə 24 saat ərzində ikinci dəfə görüşüb. Bu, Qəzzada atəşkəs sazişinin mümkünlüyünü müzakirə etmək məqsədi daşıyan önəmli danışıqlar idi.

Çərşənbə axşamı axşam baş tutan və əvvəlcədən planlaşdırılmayan bu görüş bir saatdan bir qədər çox davam edib və mediaya qapalı olub. Görüşdən əvvəl Tramp bildirib ki, Netanyahu ilə əsasən Qəzza mövzusunu müzakirə edəcək. O, Qəzzadakı vəziyyəti "faciə" adlandırıb və hər iki tərəfin problemin həllində maraqlı olduğuna inandığını qeyd edib.

Danışıqlardakı Çətinliklər və Fərqli Mövqelər

Benyamin Netanyahunun prezidentin ikinci müddəti 20 yanvar tarixində başladıqdan sonra ABŞ-a üçüncü səfəri çərçivəsində, iki lider bazar ertəsi axşam Ağ Evdə şam yeməyi zamanı da bir neçə saat görüşmüşdü. Vaşinqtondan verilən məlumata görə, son görüş "tamamilə qapalı keçib və çox az məlumat sızdırılıb". Müşahidəçilər hesab edirlər ki, görüşün bu dərəcədə gizli olması, müzakirə olunan məsələlərlə bağlı dəqiq məlumat verilməməsi və Baş nazirin bir saatdan bir qədər çox davam edən danışıqlardan sonra iqamətgahına qayıtması, liderlərin son 24 saat ərzində nümayiş etdirdikləri nikbin mövqeləri kölgədə qoyan bəzi maneələrin olduğunu göstərir.

Planlaşdırılmamış görüşdən az əvvəl Trampın Yaxın Şərq üzrə xüsusi elçisi Stiv Vitkoff bəyan etmişdi ki, İsrail və Həmas arasında razılığa mane olan məsələlərin sayı dörddən birə düşüb və bu həftə müvəqqəti atəşkəs müqaviləsinə nail olunacağına ümid edir. Vitkoff, 60 günlük atəşkəs razılaşması ilə 10 girovun sağ, 9 girovun isə həyatını itirmiş şəkildə azad ediləcəyinə inandığını bildirmişdi.

Lakin Benyamin Netanyahu Respublikaçıların nəzarətində olan Nümayəndələr Palatasının spikeri Mayk Consonla görüşündə İsrailin Qəzza zolağındakı kampaniyasının hələ başa çatmadığını və danışıqçıların atəşkəs üzərində "mütləq işlədiyini" vurğulayıb. İsrail lideri əlavə edib ki, hələ də Qəzzada işi bitirməli, bütün girovları azad etməli, Həmasın hərbi və hökumət imkanlarını məhv etməlidirlər.

Regional Vəziyyət və Girovların Taleyi

İsrail mediasına əsasən, Benyamin Netanyahu Qəzzada razılığa nail olmaq üçün "həddindən artıq təzyiq" altındadır, lakin hələ də heç bir irəliləyiş əldə olunmayıb. Stiv Vitkoffun Doha səfərində gecikmənin olduğu da bildirilir. Xüsusi elçinin əvvəlki nikbinliyindən fərqli olaraq, hazırda yeganə problem İsrail ordusunun yenidən yerləşdirilməsinin harada olacağıdır. İsrail Rəfah şəhərinə nəzarəti saxlamaq, orada çadır şəhərciyi qurmaq, əhalini sıxlaşdırmaq və nəzarəti ələ keçirmək istəyir. Bu addımlar, bəzi İsrail rəsmilərinə görə, Tramp planının – Qəzza əhalisini köçürmək və zolağı nəzarətə götürmək məqsədi daşıyır.

Qəzzadakı müharibə nəticəsində ən azı 57 575 fələstinli həlak olub, 136 879 nəfər isə yaralanıb. Zolaq əhalisinin əksəriyyəti müharibə səbəbindən köçkün düşüb və BMT-nin hesablamalarına görə, yarım milyona yaxın insan bir neçə ay ərzində aclıqla üzləşəcək. 7 oktyabr 2023-cü ildə Həmasın rəhbərliyi ilə həyata keçirilən hücumlar zamanı İsraildə təxminən 1 139 nəfər öldürülüb və 200-dən çox insan girov götürülüb. Hazırda təxminən 50 girov Qəzzada qalmaqdadır ki, onlardan 20-nin sağ olduğu güman edilir.

Donald Tramp, Benyamin Netanyahunu güclü şəkildə dəstəkləyib, hətta İsrail liderinə qarşı rüşvət, fırıldaqçılıq və etibardan sui-istifadə ittihamları ilə bağlı korrupsiya məhkəməsində prokurorları tənqid edərək daxili siyasətə də qarışıb. Netanyahu ABŞ Konqresində çıxışında Trampı tərifləyərək, ölkəsinin tarixində ABŞ və İsrail arasında heç vaxt indiki qədər yaxın koordinasiyanın olmadığını bildirib.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Rauf Mirzəyev
24.07.2025 12:01
1973-cü il Yəm əl-Kippur müharibəsindən əvvəlki gizli danışıqlar və Tramp-Netanyahu görüşü arasındakı oxşarlıqlar göstərilsə də, geosiyasi kontekstlərin fərqliliyi nə dərəcədə müqayisəni təhrif edir və bu fərqliliklər müasir dövrdə gizli diplomatiyanın səmərəliliyini qiymətləndirmək üçün necə nəzərə alınmalıdır?
Adil Cəfərov
19.07.2025 11:25
Məqalədəki Tramp və Netanyahu arasındakı görüşün, 1973-cü il Yəm əl-Kippur müharibəsindən əvvəl baş verən gizli danışıqları xatırladır. Hər iki halda da, müharibənin qarşısını almaq və ya gərginliyi azaltmaq üçün yüksək səviyyəli danışıqlar aparılırdı. Lakin, 1973-cü ildəki danışıqların nəticəsi, Yəm əl-Kippur müharibəsinin baş verməsi oldu. Bu, qeyri-rəsmi danışıqların müvəffəqiyyət zəmanəti olmadığını göstərir. Tramp-Netanyahu görüşünün nəticələrinin müsbət olub-olmaması bir çox amillərdən asılıdır: tərəflərin əsl niyyətləri, həmçinin Qəzzadakı münaqişənin mürəkkəbliyi. Görüşün "əvvəlcədən planlaşdırılmamış" olması, həm də nəticələrin qeyri-müəyyənliyini vurğulayır. Belə sürətli qərarların qəbul edilməsi, dəqiq informasiya və düşünülmüş strategiya əskikliyinə səbəb ola bilər. 1973-cü il hadisəsindən əldə edilən əsas dərs, gizli diplomatiyanın bəzən kifayət etməməsidir və açıq dialoq, hərtərəfli razılaşmalar üçün daha çox ehtimal yaradır.

Şərh Yaz