Braziliyanın sabiq dövlət başçısı Jair Bolsonaro cümə axşamı günü 2022-ci il seçkilərində məğlub olduqdan sonra hakimiyyətdə qalmaq üçün dövlət çevrilişi planları ittihamı ilə 27 il 3 ay müddətinə həbs cəzasına məhkum edilib.
Ali Məhkəmədə beş hakimdən ibarət heyət, sabiq Prezidentin həm məhkumiyyəti, həm də cəzası ilə bağlı yekdilliklə qərar çıxarıb. Hakim Karmen Lusiya qərarı elan edərkən bildirib ki, “Bu iş Braziliyanın keçmişi, bu günü və gələcəyi ilə bağlı bir uzlaşmadır”. O, Bolsonaronun demokratiyaya və institutlara ziyan vurmaq niyyətində olduğuna dair kifayət qədər sübutun olduğunu vurğulayıb. Bu hökm ABŞ prezidenti Donald Trampın narazılığını daha da artırıb.
DONALD TRAMP BRAZİLİYADAKI QƏRARLARA REAKSİYA VERİR
Beş hakimdən dördü sabiq prezidenti beş ayrı cinayətdə təqsirli bilib. Bunlara silahlı bir təşkilata qoşulmaq, demokratiyanı zorakılıq yolu ilə devirməyə cəhd etmək, dövlət və mədəniyyət obyektlərinə zərər vurmaq daxildir. ABŞ prezidenti Donald Tramp isə bu qərarı "cadugər ovu" adlandıraraq Braziliyaya sanksiyalar tətbiq edib. Cümə axşamı günü Tramp “Bu, çox pis bir şeydir. Braziliya üçün çox pisdir” deyib. Tramp Braziliyanın hazırkı dövlət başçısı Luis İnasio Lula da Silvanı "Çinyönlü bir solçu", sabiq prezidenti isə "demokratik bir alternativ" hesab edir. Bolsonaronun həbs cəzasına məhkum edilməsi ABŞ-ın mühafizəkar və Trampyönlü təbəqələrində geniş əks-səda doğurub. Donald Tramp bir çox ölkədə mühafizəkar qüvvələrin cəzalandırıldığı fikrindədir.
SANKSİYALAR GÜNDƏMDƏDİR Mİ?
Bu məsələ Braziliyada ciddi siyasi mübahisə yaradıb. Yüz minlərlə Bolsonaro tərəfdarı qərarı etiraz edərək sabiq prezidentin qurama ittihamlarla üzləşdiyini iddia edib. Jair Bolsonaroya verilən cəza bu il Fransa və Filippin kimi ölkələrdə Marine Le Pen və Rodrigo Duterte kimi ifrat sağçı liderlərə qarşı çıxarılan məhkumiyyət qərarları ilə eyni xəttə düşür.
Bolsonaronun oğlu Eduardo Bolsonaro ABŞ prezidenti Donald Trampın yeni sanksiyaları nəzərdən keçirəcəyini düşündüyünü bildirib. ABŞ Dövlət katibi Marko Rubio da sosial media hesabında məhkəmənin ədalətsiz qərar verdiyini vurğulayıb. Braziliya Xarici İşlər Nazirliyi isə bu ifadələri ölkənin suverenliyinə hücum kimi qiymətləndirərək Braziliya demokratiyasının təhdidlərdən geri çəkilməyəcəyini açıqlayıb. Prezident Lula da Silva da qərarın elanından saatlar əvvəl televiziya müsahibəsində ABŞ sanksiyalarından qorxmadığını bəyan edib.
CƏZAYA ETİRAZ ÜÇÜN YOL AÇAN SƏS
Hakimlər arasında cəzaya qarşı çıxan da olub. Hakim Luiz Fuks Bolsonaronun bütün ittihamlardan bəraət alması gərəkdiyi yönündə səs verib. Bu tək əleyhinə səs, qərara qarşı ediləcək etirazların yolunu aça və prosesin 2026-cı il seçimlərinə yaxınlaşmasına səbəb ola bilər. Bolsonaronun vəkilləri cəzanı "həddindən artıq ağır" adlandıraraq apellyasiya şikayəti verəcəklərini açıqlayıblar. Məhkəmə eyni zamanda sabiq prezidentin yeddi müttəfiqini də təqsirli bilib ki, onların arasında beş hərbçi də var.
Braziliya tarixində ilk dəfədir ki, ordu mənsubları demokratiyaya qarşı dövlət çevrilişi cəhdinə görə cəzalandırılır. Bu hadisə ölkənin demokratiya tarixində mühüm bir mərhələdir.
Oxucu Şərhləri
Şərh Yaz