Prezident Tramp Vaşinqton D.C.-də Cinayətkarlığı "Rüsvayedici" Adlandırdı
ABŞ prezidenti
Donald Tramp paytaxt Vaşinqton D.C.-də artan cinayətkarlıq səviyyəsini "rüsvayedici" olaraq xarakterizə edib. Xarici liderlərlə yüksək səviyyəli görüşlərə hazırlaşarkən, o, xüsusilə cümə günü Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə gözlənilən görüşün fonunda şəhərin təhlükəsizlik vəziyyətinə diqqət çəkib. Prezident bazar ertəsi keçirdiyi mətbuat konfransında şəhərin polis qüvvələrini federal tabeçiliyə keçirməklə cinayətkarlığın qarşısını almaq niyyətində olduğunu bəyan edib.
Donald Tramp bu vəziyyəti "təcili vəziyyət" və "faciəli fövqəladə hal" adlandırıb, şəhərin hazırkı durumunu xarici həmkarları qarşısında utancverici hesab etdiyini vurğulayıb.
Paytaxtın Cinayət Mənzərəsi və Rəsmi Təpkilər
Prezident Trampın sözlərinə görə, bir vaxtlar gözəl olan bu paytaxt hazırda "zorakı dəstələr, qaniçən cinayətkarlar, çılğın gənclərin sürüləri, narkotik aludəçiləri və evsizlər" tərəfindən zəbt olunub. O, divarlardakı qraffiti və şəhərin ümumi mənzərəsinin "çirkli və iyrənc" olduğunu deyib.
Vaşinqton D.C.'də cinayət səviyyəsi 2020-ci ildə, sosial ədalət etirazları və pandemiyanın yüksək nöqtəsində ümummilli zorakı cinayətlərin artımı ilə birlikdə yüksəlib. Son illərdə şəhərdə avtomobil qaçırma, atışma və cinayətlər kimi hadisələr dalğalı şəkildə dəyişsə də, Tramp Oval Ofisə qayıtmazdan əvvəl yenidən yüksəliş müşahidə olunub. Son həftələrdə Konqres təcrübəçisinin öldürülməsi, İsrail səfirliyinin iki əməkdaşının güllələnməsi və keçmiş Hökumət Effektivliyi Departamentinin əməkdaşına qarşı edilən hücum kimi yüksək profilli cinayətlər şəhəri sarsıdıb. Yerli Demokrat liderlər, o cümlədən D.C. Baş Prokuroru Brian Schwalb, Trampın polis qüvvələrini
hüquq-mühafizə orqanlarını federal tabeçiliyə keçirmə addımını kəskin tənqid edib. Schwalb, bu il zorakı cinayətlərin 26% azaldığını qeyd edərək, şəhərdə cinayət fövqəladə halının olmadığını iddia edib.
Putinlə Görüş və D.C. Müzakirələri
Prezident
Donald Tramp Putinlə cümə günü Alyaskada görüşəcək. Strateji olaraq Vaşinqton D.C. və Moskva arasında yerləşən bu məkan, Rusiya və Ukrayna arasındakı müharibənin gedişatını müzakirə etmək üçün seçilib. Tramp, Putinlə görüşdükdən bir neçə dəqiqə ərzində onun müharibəni bitirmək üçün bir razılaşmaya nail olmaqda səmimi olub-olmadığını anlayacağını bildirib. O, ərazi mübadiləsinin də bu razılaşmanın bir hissəsi ola biləcəyini vurğulayıb. Jurnalistin "Bunu necə biləcəksiniz?" sualına cavab olaraq
Donald Tramp qəti şəkildə "Çünki mən bunu edirəm. Mən razılaşmalar bağlayıram," - deyə bildirib və növbəti suala keçib.
Vaşinqton D.C.'də cinayətkar qruplarla mübarizə apararkən, prezident eyni zamanda paytaxtı "daha təhlükəsiz" və "gözəl" etməyə söz verib.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Əslində, bu cür bir tendensiyanı şəhərlərdə artan sosial və iqtisadi bərabərsizliklə əlaqələndirmək olar. Şəhərlərdə yoxsulluq, işsizlik və sosial xidmətlərə çıxışın məhdudlaşması cinayətkarlığın artmasına səbəb olur. Federal səviyyədə birbaşa müdaxilə, problemi kökündən həll etmək əvəzinə, sadəcə simptomları aradan qaldırmağa yönələ bilər. Belə bir addımın effektivliyi, federal strukturların yerli konteksti nə qədər dərindən anladığına və müxtəlif sosial qrupların ehtiyaclarını nə dərəcədə nəzərə aldığına bağlı olacaq.
Bu vəziyyətdə, federal güclərin paytaxtda cinayətkarlığa qarşı daha aktiv rol oynaması, digər şəhərlər üçün də oxşar məsələlərdə federal hökumətin müdaxiləsinin zəruriliyi barədə müzakirələrə yol açacaqmı?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: polis qüvvələrinin federal idarəçiliyə keçirilməsi, yerli icmaların özlərinə məxsus problemlərini və ehtiyaclarını tam olaraq anlayan orqanların səlahiyyətlərini məhdudlaşdıra bilər. Yerli polis idarələri adətən icma ilə daha yaxın əlaqədə olurlar və buna görə də cinayətkarlığın kök səbəblərini daha yaxşı müəyyən edə bilərlər. Federal səviyyədə vahid bir idarəetmə, bölgəyə xas spesifik məsələlərin həllində ləngimələrə və ya effektiv olmayan həllərə yol aça bilər. Həmçinin, bu cür bir dəyişiklik, federal resursların paytaxtda digər vacib sosial və ya infrastruktur layihələrindən uzaqlaşdırılmasına səbəb ola bilər.
Tarixən, böyük şəhərlərdə cinayətkarlıq səviyyəsinin yüksəlməsi müxtəlif səbəblərə bağlı olmuşdur. İqtisadi qeyri-bərabərlik, sosial dislokasiya, işsizlik və bəzən də qanunvericilik və ya icra mexanizmlərindəki zəifliklər bu problemin kökündə duran əsas amillərdir. Məsələn, 1980-ci illərdə ABŞ-da bir sıra şəhərlərdə cinayətkarlıq səviyyəsində müşahidə olunan artım, daha çox sosial-iqtisadi amillərlə əlaqələndirilirdi. Avropa ölkələrində isə cinayətkarlığın idarə olunmasında əhalinin sosial müdafiəsi, təhsilə çıxışın təmin olunması və peşə təhsili proqramları kimi ümumi inteqrasiya mexanizmləri daha çox ön plana çıxır. Bu yanaşma, cinayətkarlığın səbəblərinə deyil, onun nəticələrinə fokuslanan siyasətlərdən fərqlənir.
Bu kontekstdə, Vaşinqton D.C.-dəki vəziyyətin federal tabeliyə keçirilməsi, problemin həllində hansı yanaşmanın daha effektiv olacağı sualını ortaya qoyur. Bəzi şəhərlərdə polis qüvvələrinin federal nəzarətə alınması qısa müddətdə "nizam-intizamı" təmin edə bilsə də, uzunmüddətli perspektivdə yerli icmalarla polis arasında etimadın qurulması və sosial-iqtisadi problemlərin həlli kimi fundamental məsələləri nə dərəcədə əhatə edə bilər? Yoxsa cinayətkarlığın köklü səbəblərinə ünvanlayan sosial siyasətlər, federal bir müdaxilədən daha davamlı nəticələr verə bilərmi?
Digər böyük şəhərlərdə, məsələn, Nyu-York və ya Çikaqoda da müxtəlif dövrlərdə cinayətkarlıqla bağlı ciddi narahatlıqlar yaşanmışdır. Lakin, bu şəhərlərdə qəbul edilən əsas yanaşma, yerli polis qüvvələrinin gücləndirilməsi, sosial proqramların tətbiqi və hüquq-mühafizə strategiyalarının təkmilləşdirilməsi istiqamətində olmuşdur. Hətta beynəlxalq təcrübədə də, bir ölkənin paytaxtındakı daxili təhlükəsizlik məsələlərinə federal birbaşa müdaxilə nadir hallarda görülür. Əsas diqqət adətən yerli idarəetmə orqanlarının potensialının artırılmasına yönəldilir.
Əgər belə bir federal tabeçiliyə keçid baş tutarsa, bu, digər böyük şəhərlər üçün də yaranacaq presedent ola bilərmi? Və ya bu, yalnız Vaşinqton D.C.-nin unikal siyasi və inzibati statusu ilə əlaqəli müstəsna bir hal olacaq?
Bu cür bir həllin effektivliyi, digər ölkələrin paytaxt şəhərlərindəki inzibati modellərlə müqayisə edildikdə daha aydın görünə bilər. Məsələn, London, Paris və ya Berlin kimi şəhərlərdə polis qüvvələri adətən yerli və ya milli hökumətlər tərəfindən idarə olunur və bu strukturun özünəməxsus üstünlükləri və ya çətinlikləri var. Federal tabeliyə keçirmənin cinayətkarlığı azaltmaqdakı potensial təsiri, bu təşəbbüsün yalnız inzibati bir dəyişiklik olub-olmadığını, yoxsa cinayətkarlığın köklü səbəblərinə toxunan daha geniş bir strategiyanın hissəsi olub-olmadığını tələb edir. Sosial bərabərsizlik, iqtisadi imkanların çatışmazlığı və ya hüquq-mühafizə orqanlarına etimadın azalması kimi amillər cinayətkarlığın artmasında rol oynaya bilər. Bəs, polis qüvvələrinin federal idarəçiliyə verilməsi, bu fundamental sosial və iqtisadi məsələləri həll etmədən, yalnız simptomlara yönəlik bir tədbir olaraq qalmayacaq mı?
Trampın təklifi, cinayətkarlığın azaldılması üçün federal hökumətin daha aktiv rol oynaması arqumentinə əsaslanır. Lakin, bu cür bir addımın uzunmüddətli təsirləri, yerli idarəetmənin avtonomiyasına təsiri və həmçinin federal resursların bu məqsədlə necə istifadə olunacağı kimi suallar hələ də cavabsız qalır. Tarixən də bir çox ölkədə mərkəzləşdirmə və ya mərkəzdənqaçma siyasətləri cinayətkarlıq səviyyələrinə fərqli təsirlər göstərmişdir.
Belə bir şəraitdə, əgər Vaşinqton D.C.-də polisin federal tabeçiliyə keçirilməsi cinayətkarlıqla mübarizədə effektiv olacaqsa, eyni tədbirlər digər ABŞ şəhərlərində də tətbiq edilməlidirmi və ya bu, yalnız paytaxta məxsus bir həll yolu olaraq qalacaqmı?
Bununla belə, Trampın təklifi, xüsusilə də onun Putinlə görüşü ərəfəsində səsləndirilməsi, diqqət çəkir. Bu, beynəlxalq arenada ABŞ-ın imicini gücləndirmək məqsədi daşıya bilərmi? Yoxsa bu, daxili siyasi məqsədlərə xidmət edən bir retorikadır? Vaşinqton D.C.-dəki cinayətkarlıq nisbətləri digər böyük Amerika şəhərləri ilə müqayisədə necədir və bu, federal müdaxiləni tələb edəcək qədərmi?
Daha geniş bir kontekstdə baxsaq, bu cür addımlar mərkəzi hökumətin yerli idarəçiliyə təsirini artırma meylinin bir hissəsi ola bilərmi? Bu, uzun müddətdə federalizmin tənzimlənməsinə necə təsir edə bilər?
Tarixən, digər ölkələrdə də böyük şəhərlərdə cinayətkarlıqla mübarizə məqsədilə polis qüvvələrinin mərkəzləşdirilməsi və ya federal nəzarətə verilməsi kimi tədbirlər görülmüşdür. Bəzən bu tədbirlər müvəqqəti olaraq müsbət nəticələr versə də, uzunmüddətli perspektivdə yerli idarəetmənin zəifləməsi və ya sosial problemlərin köklü həllindən yayınma kimi mənfi nəticələrə də gətirib çıxara bilər. Məsələn, bəzi Latın Amerikası ölkələrində polis qüvvələrinin federalizasiyası bəzən həmin qüvvələrin siyasiləşməsinə və ya insan hüquqları pozuntularına yol açmışdır.
Əvvəlki illərlə müqayisədə, Vaşinqton D.C.-dəki cinayətkarlıq səviyyəsinin necə dəyişdiyini və bu dəyişikliklərin hansı sosial-iqtisadi siyasətlərlə əlaqəli olduğunu araşdırmaq lazımdır. Prezidentin təklifi, qısa müddətdə təhlükəsizliyi artırmaq məqsədi daşısa da, bu addımın şəhərin uzunmüddətli sosial inkişafına və yerli idarəetməsinə təsiri nə olacaq?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: polis qüvvələrinin federal tabeliyə keçirilməsi təklifi, şəhərin öz idarəçiliyi və yerli sakinlərin təhlükəsizliyə dair seçimləri baxımından nə kimi nəticələrə gətirə bilər? Bəlkə də yerli polis qüvvələrinin səlahiyyətlərinin artırılması, əlavə resursların ayrılması və ya polisə qarşı etimadın bərpa edilməsinə yönəlmiş strategiyalar da cinayətkarlığın azaldılmasında effektiv ola bilər. Federal nəzarət hər zaman yerli ehtiyaclara və prioritetlərə uyğun gələ bilər?
Şərh Yaz