Trampın Hindistan tarifləri: Almaz nəhəngi çökəcəkmi

Kalpeş Patel üçün Hindistanın hər yerində qeyd olunan işıqlar festivalı Diwali, səkkiz illik brilyant kəsmə və cilalama müəssisəsinin sonu demək ola bilər.

35 yaşlı sahibkar Qərbi Hindistanın Qucarat ştatında yerləşən Surat şəhərindəki kiçik fabrikində təxminən 40 işçi ilə xam brilyantları ixrac üçün mükəmməl cilalanmış daş-qaşlara çevirir.

Onun biznesi son illərdə bir neçə çətinlikdən keçib. Lakin ABŞ prezidenti Donald Trampın Hindistandan idxal edilən mallara tətbiq etdiyi nəhəng ABŞ tarifləri, onsuz da mübarizə aparan təbii brilyant sənayesinin bir hissəsi olan onun müəssisəsi üçün son zərbə ola bilər, deyə Patel bildirib.

“Diwali üçün hələ də bəzi sifarişlərimiz var və onları tamamlamağa çalışacağıq,” o, qeyd edib.

Hindistanın bəlkə də ən böyük festivalı olan Diwali, bu il oktyabrın sonuna təyin edilib və adətən əksər malların daxili satışlarında artım müşahidə olunur. Lakin Patel deyib ki, “ABŞ-da yüksək ABŞ tarifləri səbəbindən ixracatçılar sifarişləri ləğv edə biləcəyi üçün festivaldan əvvəl də biznesi bağlamalı ola bilərik”.

“Sifarişlərin azalması ilə maaşları ödəmək və digər xərcləri saxlamaq getdikcə çətinləşir.”

O, dünyada istehsal olunan hər 15 təbii brilyantdan 14-ünü kəsib cilalayan, “Hindistanın Brilyant Şəhəri” kimi tanınan Suratdakı 20.000-ə yaxın kiçik və orta ticarətçi arasındadır.

ABŞ onların ən böyük ixrac bazarıdır. Hindistanın brilyant sənayesi üzrə ali orqanı olan Qiymətli Daşlar və Zərgərlik İxracatının Təşviqi Şurasının (GJEPC) məlumatına görə, 2024-25-ci maliyyə ilində (mart ayında başa çatan) ölkə ABŞ-a 4,8 milyard dollar dəyərində kəsilmiş və cilalanmış qiymətli daş-qaş ixrac edib. Bu, Hindistanın eyni dövrdəki kəsilmiş və cilalanmış brilyant ixracının ümumi dəyərinin (13,2 milyard dollar) üçdə birindən çoxdur.

Kalkutta şəhərində fəaliyyət göstərən brilyant ixracatçısı Dimpal Şah bildirib ki, sifarişlər artıq ləğv olunmağa başlayıb. “ABŞ-dakı alıcılar yüksək ABŞ tariflərini səbəb gətirərək göndərilmiş məhsulları boşaltmaqdan imtina edirlər. Bu, mənim brilyant sektorundakı iyirmi illik karyeramın ən pis mərhələsidir.”

ABŞ cərimə tətbiq edir

Trampın aprelin 2-də elan etdiyi bütün Hindistan mallarına 25 faiz qarşılıqlı tarif, iki ölkə arasında ticarət müqaviləsi əldə edilmədikdən sonra avqustun 7-də qüvvəyə minib. Danışıqlar davam edir.

Bu arada, avqustun 6-da Tramp əlavə 25 faizlik tarif elan edərək, ümumi tarif dərəcəsini 50 faizə çatdırıb. O, avqustun 27-dən qüvvəyə minəcək bu əlavə tarifi Hindistanın Rusiya neftini almağa davam etməsinə görə cərimə adlandırıb, çünki ABŞ prezidenti Moskvanı Ukraynada atəşkəsə razı salmağa çalışır.

Qiymətli daş brilyant sənayesi üçün, onsuz da mövcud olan 2,1 faiz tariflə yanaşı, effektiv tarif indi 52,1 faizə çatıb.

Ticarət araşdırma qrupu olan Global Research Trade Initiative (GTRI) təşkilatının qurucusu Acay Srivastava, Tramp hökumətinin əlavə artımını “ikili standart” adlandırıb, ABŞ-ın özünün Rusiya ilə ticarətə davam etdiyini və Rusiyanın ən böyük neft alıcısı olan Çinin oxşar cərimə ilə üzləşmədiyini qeyd edib.

O əlavə edib ki, “Tramp Hindistanı Rusiya-Ukrayna münaqişəsində ABŞ xəttini izləməkdən imtina etdiyinə və kənd təsərrüfatı və süd sektorunu açmaqdan imtina etdiyinə görə məyusluqdan hədəfə alır”. O, geniş miqyaslı ticarət danışıqlarına və ABŞ-ın Hindistanın kritik iqtisadi sektorlarına daha geniş çıxış tələbləri ilə bağlı fikir ayrılıqlarına istinad edib.

Lakin Trampın ABŞ tariflərinin səbəbləri nə olursa olsun, onlar onsuz da bir neçə zərbədən qan itirən brilyant sənayesinə zərər verir.

Brilyant sektoru ciddi zərbə alıb

Qucaratın Surat, Əhmədabad və Racqot şəhərlərində brilyant cilalama və kəsmə müəssisələrində 2 milyondan çox insan çalışır – və bir çoxu son illərdə əvvəlcə COVID-19 pandemiyası, sonra isə Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı işğalı səbəbindən maaş kəsintilərindən əziyyət çəkib.

Qucarat Brilyant Sənayesi İşçiləri Həmkarlar İttifaqının sədri Rameş Zilriya, “Pandemiya iqtisadi ləngiməyə səbəb oldu və Honkonq və Çindəki beynəlxalq bazarlara təsir etdi,” deyib. O əlavə edib ki, “Rusiya-Ukrayna müharibəsi səbəbindən Rusiyadan xam brilyant idxalına qoyulan Qərb qadağası və G7-nin Rusiyaya qoyduğu qadağa da biznesimizə təsir etdi”.

Rusiya tarixən xam brilyantların əsas mənbəyi olub.

Zilriya iddia edib ki, son iki ildə bu iqtisadi böhran səbəbindən 80 brilyant sektorunda çalışan işçi intihar edib.

“Beynəlxalq bazardakı vəziyyət işçilərin maaşlarının ayda təxminən 15.000-17.000 rupi (194 dollar) olaraq yarıya enməsinə səbəb oldu ki, bu da artan inflyasiya qarşısında sağ qalmağı çətinləşdirdi,” o deyib.

Tramp ABŞ tarifləri tam qüvvəyə mindikdən sonra Zilriya Qucaratda 200.000-ə qədər insanın yaşayış mənbəyini itirə biləcəyindən narahatdır.

Artıq 120.000-dən çox keçmiş brilyant sektoru işçisi müavinət üçün müraciət edib. Sektorun son illərdəki çətinlikləri səbəbindən işini itirənlərə ailələrini dəstəkləmək üçün hər uşağa 13.500 rupi (154 dollar) müavinət may ayında ştat hökuməti tərəfindən vəd edilmişdi.

Lakin ABŞ tarifləri, pandemiya və müharibə böhrana səbəb olan yeganə amillər deyil: Süni yolla yetişdirilən brilyantlar da təbii qiymətli daş bazarını yavaş-yavaş ələ keçirir.

“Təbii brilyantlardan fərqli olaraq, süni yolla yetişdirilən brilyantlar hasil edilmir, lakin ixtisaslaşmış laboratoriyalarda istehsal olunur və təbii olanların qiymətinin cəmi 10 faizi qədərdir. Hətta təcrübəli bir zərgər üçün belə, təbii və süni brilyantı gözlə ayırd etmək çətindir. İstehlakçıların zövqü indi ucuz olduğu üçün süni brilyantlara doğru dəyişir,” deyə Surat Zərgərlər Assosiasiyasının sədri Salim Dagınavala bildirib.

İxracatda azalma

GJEPC-nin statistikasına görə, 2024-25-ci maliyyə ilində Hindistan 10,8 milyard dollar dəyərində xam brilyant idxal edib ki, bu da 2023-24-cü ildəki 14 milyard dollardan 24,27 faiz azalma deməkdir.

Kəsilmiş və cilalanmış təbii brilyantların ixracı da oxşar şəkildə 16,75 faiz azalma ilə, əvvəlki ildəki 16 milyard dollardan 2024-25-ci illərdə 13,2 milyard dollara düşüb.

“Bu addım [tariflər] Hindistan iqtisadiyyatına uzaqgedən nəticələr verəcək, kritik tədarük zəncirlərini poza, ixracatı dayandıra və minlərlə insanın megəşini təhdid edə bilər. Ümid edirik ki, tariflərdə əlverişli bir azalma əldə edərik; əks halda, sağ qalmaq çətin olacaq,” deyə GJEPC-nin sədri Kirit Bhansali bildirib.

Hindistan Qiymətli Daşlar və Zərgərlik Daxili Şurasının (GJC) sədri Raceş Rokde xəbərdar edib ki, ABŞ tarifləri ABŞ zərgərlərinə də zərər verə bilər.

“ABŞ-da təxminən 70.000 zərgər var ki, zərgərlik məhsulları bahalaşsa, onlar da böhranla üzləşəcəklər,” Rokde əlavə edib.

Daxili həll yolu?

Ticarətçilər bildirirlər ki, hazırda tələbat brilyantlara olan daxili tələbi artırmaq və yeni bazarlara diversifikasiya etməkdir.

Varanasi şəhərindəki Narayandas Saraf Zərgərlərinin direktoru Radhakrişna Aqraval deyib ki, daha güclü daxili bazar “nəinki yerli iqtisadiyyata töhfə verər, həm də minlərlə insan üçün iş yerləri yaradar”.

O, ABŞ tariflərinin Hindistanın qiymətli daş sənayesinin “digər ölkələrdən asılılığını azaldacağı təqdirdə “gizli bir bərəkət” ola biləcəyini deyib.

Bhansali bildirib ki, daxili qiymətli daşlar və zərgərlik bazarı böyüyür və hazırkı 85 milyard dollardan yaxın iki ildə 130 milyard dollara çatacağı gözlənilir. Brilyant sənayesi həmçinin Latın Amerikası və Yaxın Şərq daxil olmaqla yeni bazarlar axtarır.

Surat Zərgərlik İstehsalçıları Assosiasiyasının sədri Amit Korat qeyd edib ki, qızıl artıq güclü daxili bazarın ixracata dəyən zərbələrin təsirini necə yumşalda biləcəyinə bir nümunədir.

Lakin hazırda Hindistanda brilyant sektorunun belə bir qalxanı yoxdur. Suratlı sahibkar Patel bildirib ki, brilyant sektoru təcili olaraq xilas edilməlidir.

Kömək olmasa, “biznes əbədi olaraq parıltısını itirəcək,” o deyib.

24 saat