İraqdan İrana: ABŞ-ın "Gecə Çəkici" Əməliyyatının Fərqli Yönləri
2003-cü ildə İraq müharibəsi ərəfəsində ABŞ-ın o zamankı dövlət katibi Kolin Pauellin Yaxın Şərqlə bağlı işlətdiyi "Potteri Barn qaydası" – "Əgər sındırırsansa, almalısan" – ifadəsi ən yaddaqalan anlardan biri olaraq qalmışdı. Təəssüflər olsun ki, o zaman da məhz bu ssenari baş verdi; müharibə 12 illik çıxılmaz vəziyyətə çevrildi, nəticədə demək olar ki, 5000 ABŞ əsgəri stabil və müasir bir İraq hədəfinə çatmadan ən böyük fədakarlığı etdi.
ABŞ-ın B-2 bombardmançı təyyarələrinin ötən bazar günü gecə, yerli vaxtla saat 12-dən dərhal sonra İrandakı üç nüvə obyektini hədəf aldığı və "Gecə Çəkici" adını daşıyan əməliyyat məhz bu faciəvi fon altında baş tutdu. Bu əməliyyat tarixdə B-2 bombardmançıları ilə həyata keçirilən ən böyük əməliyyat zərbəsi olaraq qeyd edildi.
"Gecə Çəkici" Əməliyyatı: İraqla Müqayisəli Analiz
Əlbəttə ki, bu həftəsonu İrana edilən zərbə ilə İraq müharibəsi arasındakı ən vacib fərq ondan ibarətdir ki, İranda heç bir quru qoşunumuz yoxdur; İraqın bataqlığa çevrilməsinə səbəb olan işğal planları da yoxdur. İraqda, döyüşləri idarə etmək əvəzinə, mədəniyyətini çətinliklə anlayan rəqib qəbilə başçıları ilə danışıqlar aparmağa çalışan ordu polkovniklərimiz var idi və bəli, onlar azad edici kimi qarşılanmadılar.
Bu, indiki və İraq müharibəsi arasındakı ikinci əsas fərqə gətirib çıxarır. ABŞ prezidenti Donald Tramp ordunu yalnız hərbi əməliyyatlar üçün istifadə edir, müəyyən bir xalq quruculuğu və ya polis missiyası üçün deyil.
İran Hökumətinin Rolu və Regional Güc Balansı
İraq və indiki çətin vəziyyətimiz arasındakı üçüncü əsas fərq ondadır ki, İran hökuməti hələ də tam olaraq fəaliyyət göstərir. Bağdadda Səddam Hüseyn qovulduqdan sonra heç kim rəhbərlik etmirdi. Burada isə Ali Rəhbər Ayətullah Xameneyi hələ də özünə gəlib ölkəsinin nüvə silahı proqramından, ya da ondan geriyə qalan hər nə varsa, imtina edə bilər.
Son olaraq, İraq müharibəsi tamamilə ABŞ-ın rəhbərliyi altında aparılırdı, "könüllülər koalisiyamız" arxamızda xeyli məsafə saxlayırdı. Bu isə İsrail ilə İran arasındakı bir müharibədir. ABŞ-ın rolu isə yaxın bir müttəfiqə heç bir İranlı ölümünə səbəb olmayan bir missiyada kömək etməkdən ibarət idi.
Gələcək Təhlükələr və Diplomatiya İhtimalları
Bazar günü səhər Dövlət katibi Marko Rubio və Vitse-prezident JD Vans hər ikisi televiziya verilişlərində çıxış edərək, ABŞ-ın İranla "müharibədə" olmadığını birmənalı şəkildə bildirdilər ki, bu da 2003-cü ilin tam əksidir. Trampın İranla bağlı verdiyi hər hansı bir qərar – hücum etmək, ya da etməmək – risklərlə dolu idi. İranın regiondakı ABŞ əsgərlərinə hücumlarla, yaxud hətta ABŞ-da terror aktı ilə cavab verə biləcəyinə dair haqlı narahatlıqlar var ki, bu da bizi Orta Şərq bataqlığına çəkə bilər.
Lakin bu, Trampın 2020-ci ildə İran generalı Qasım Süleymanini öldürdüyü zaman da doğru idi. Mollalar sürətli və ölümcül qisas vəd etmişdilər, lakin bu vəd heç vaxt gerçəkləşmədi. Onlar o zaman da bilirdilər və böyük ehtimalla indi də bilirlər ki, Amerikaya qarşı daha genişmiqyaslı bir müharibə dəlilikdir.
Hətta hücumdan bir neçə saat sonra belə, Müdafiə naziri Pit Heqseth və onun qüvvələri tərəfindən qüsursuz şəkildə həyata keçirilən "Gecə Çəkici" əməliyyatından sonra, burada daha geniş bir müharibə qorxusunun olmadığını hiss etmək olar. MAQA hərəkatının hərbi əməliyyatlara qarşı online platformalarda çox səs-küylü olan müdaxiləsizlik qanadı bu daxili mübarizəni itirdi, lakin əsasən geri qayıtdı. Hamı hər şeyi qazanmır.
Nəticədə, ABŞ prezidenti Donald Tramp həmişə etdiyi kimi hərəkət etdi. O, hər kəsin həlli olmadığını söylədiyi bir problemə – məsələn, ABŞ səfirliyini Qüdsə köçürmək, ya da sərhədləri bağlamaq kimi məsələlərə – baxdı və İranın nüvə ambisiyalarına son qoyan ilk şəxsin o olacağına qərar verdi.
Şənbə günkü hücumdan bir həftə əvvəl ABŞ Ordusu Vaşinqtonda keçirilən hərbi paradla 250 illik yubileyini qeyd etdi. Tənqidçil bunu mənasız, ya da Trampın özünü öyməsi adlandırsalar da, əslində bu, Amerikanın müqayisəolunmaz hərbi gücünün nümayişi idi. Şənbə günü İran və onun ali rəhbəri öyrəndi ki, o marş edən qoşun xətləri, o maşınlar və təyyarələrin uçuşları sadəcə bir paraddan çox-çox artıqdır.
24saat
