Türkün Afrika Buynuzundakı "kilidi" İsraildə gündəmdə: "Ən böyük maneə"

İsrailin Somalilendi tanınması beynəlxalq reaksiya doğurdu

Türkün Afrika Buynuzundakı kilidi İsraildə - Keçən həftə İsrailin Baş naziri Binyamin Netanyahunun 1991-ci ildə Somalidən birtərəfli qaydada ayrıldığını bəyan edən və Birləşmiş Millətlər Təşkilatının heç bir üzv ölkəsi tərəfindən tanınmayan Somalilend tanınması ilə bağlı açıqlaması Türkiyə daxil olmaqla dünya ictimaiyyətində etirazla qarşılandı.

Somali Prezidentinin Türkiyəyə səfəri

Bu qərarın ardından, Somali Prezidenti Həsən Şeyx Mahmud Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın dəvəti ilə çərşənbə axşamı Türkiyəyə gəldi. İki liderin görüşü İsrail mətbuatı tərəfindən yaxından izlənildi.

Afrika Buynuzunda Ankaralı "Söz Sahibi"

Təl-Əviv mərkəzli HM News, “Ərdoğan İsrailin qərarını ‘qanunsuz və qəbuledilməz’ adlandırdı” başlıqlı xəbərində bildirir ki, Türkiyə Prezidenti və Somali Prezidenti İstanbulda birgə mətbuat konfransı keçirərək İsrailin Somalilend tanınmasını pisləyiblər. Ərdoğan Təl-Əvivi Afrika Buynuzunu qeyri-sabitləşdirməkdə günahlandırıb. Ankara, Somali birliyinin öz prioritetləri olduğunu bir daha vurğulayıb. Türkiyə baxımından, İsrailin bu tanınması, xüsusilə bölgədə artan gərginliklər fonunda, “düşmənçilik addımı” kimi qiymətləndirilir. Ankara, Somali ilə geniş əlaqələrini davam etdirir və Afrika Buynuzunda söz sahibi mövqeyini qorumaq istəyir.

Türkiyə Somali'nin ən yaxın müttəfiqidir

Bhol qəzeti isə “Somalilend tanınması sonrası Ərdoğan, Somali Prezidenti ilə birlikdə” başlıqlı xəbərində bildirir ki, Türkiyə Prezidenti Somali Prezidentini İstanbulda təcili görüşlər üçün qəbul edib və İsraili regional sabitliyi pozmaqda ittiham edərək sərt tənqidlər səsləndirib; eyni zamanda Türkiyənin Somaliyə hərbi və iqtisadi dəstəyini vurğulayıb. Xəbərdə Ərdoğanın “71 min Fələstinli qardaşımızın qanını əlində saxlayan Netanyahu hökuməti Qəzzə, Livan, Yəmən, İran, Qətər və Suriyəyə qarşı hücumlarından sonra indi də Afrika Buynuzunu qeyri-sabitləşdirməyə çalışır” sözlərinə də yer verilib və əlavə edilib ki, Ankara Somali'nin ən yaxın müttəfiqlərindən biri olduğunu bir daha bəyan edib.

İsrailin qarşısındakı ən böyük əngəl

İsrail mətbuatından Maariv isə “Somalilend Fırtınası” başlıqlı xəbərində iki liderin görüşünü təhlil edərək fərqli bir məqama diqqət çəkib və qeyd edib ki, diplomatik gərginliklərlə yanaşı, Prezident Ərdoğan ölkələr arasında strateji əməkdaşlığın dərinləşdiriləcəyini elan edib. Son imzalanan razılaşmalar çərçivəsində Türkiyənin Somalidə bir kosmik liman qurmağı planlaşdırdığını söyləyib. Ərdoğan həmçinin, Türkiyənin enerji donanmasına iki yeni dərin dəniz qazma gəmisi əlavə etdiyini və 2026-cı ildə Somalidə qazma işlərinə başlamağı nəzərdə tutduğunu açıqlayıb; bu addımla Türkiyə, Afrika Buynuzunda İsrailin qarşısındakı ən böyük əngəllərdən biri olacaq.

Qınamalar və bayraqlar

Times of Israel isə “Somali Prezidenti, İsrailin qərarından sonra yaxın müttəfiqi Türkiyəyə üz tutdu” başlıqlı xəbərində bildirib ki, Ərdoğanla birlikdə Təl-Əvivin Somalilend tanınması qərarının qəbuledilməz olduğunu bir daha vurğulayaraq onu qınayıblar. Lakin tənqidlərə baxmayaraq, Somalilendin paytaxtı Harqeyda bayramlar davam edir və müsəlman əhalinin çoxluq təşkil etdiyi bir ölkədə İsrail bayraqlarının dalğalanması nadir bir hal kimi diqqəti cəlb edir.

"Şüurlu sapma"

Jerusalem Post isə “İsrailin atdığı addım Türkiyədə əks-səda doğurmaqda davam edir” başlıqlı yazısında qeyd edib ki, Ərdoğan Təl-Əvivin Somalilend tanınması qərarına bir daha reaksiya verib və bunu qətiyyətlə qəbuledilməz hesab etdiyini söyləyib. Lakin Netanyahu və Xarici İşlər Naziri Gideon Saar bunun tarixi bir addım olduğunu və “şüurlu bir sapma” olduğunu bildiriblər.

Ankara diqqətlə izlənilməlidir

Son olaraq Ynet isə “Ərdoğan, Türkiyənin Somali ilə əlaqələrini dərinləşdirdiyi bir dövrdə bu addımın Afrika Buynuzunu qeyri-sabitləşdirə biləcəyi barədə xəbərdarlıq etdi” ifadələrini işlədib. Həmçinin xəbərdə bildirilib ki, Türkiyənin əməkdaşlıq sazişləri çərçivəsində Somalidə bir kosmik liman qurmağı da planlaşdırdığı bildirilsə də, əlavə detallar verilməyib. Təl-Əviv, Ankaranın bölgədəki addımlarını yaxından izləməli və hesablamalarını buna uyğun aparmalıdır.

Məsələnin əsl mahiyyəti

Netanyahu ilə Somalilend lideri arasında imzalanan qarşılıqlı tanıma sənədi ilə İsrail, Somalilend tanınmasını həyata keçirən ilk dövlət oldu. Netanyahu bu addımı İbrahim Razılaşmaları ilə əlaqələndirərək kənd təsərrüfatı, səhiyyə və texnologiya sahələrində əməkdaşlıq mesajı verdi. Lakin təhlükəsizlik dairələrinin fikrincə, bu açıqlamalar əsas hədəfi ört-basdır edən diplomatik bir çərçivə xarakteri daşıyır.

Mütəxəssislərə görə, İsrailin diqqət mərkəzində Somalilendin geostrateji mövqeyi durur. Bölgə, Qırmızı dənizin açarı hesab edilən Bab əl-Məndəb boğazına yaxınlığı ilə seçilir. Qəzzadakı İsrail blokadası və Yəməndəki Husilərin hücumları bu marşrutu qlobal ticarət üçün həssas hala gətirib.

İddialar isə daha da irəli gedir. İsrailin Somalilend sahil xəttini raket sistemləri, radarlar və qabaqcıl müşahidə elementləri üçün potensial yerləşdirmə sahəsi kimi dəyərləndirdiyi irəli sürülür.

Digər tərəfdən, Somalilendin əsas limanı Berbera, Ədən körfəzinə açılan mövqeyi ilə strateji əhəmiyyətə malikdir. Birləşmiş Ərəb Əmirliklərinin limana və Efiopiya ilə əlaqəli dəhlizə etdiyi böyük sərmayələr bölgəni hərbi və logistik baxımdan cəlbedici edib. Analitiklər, Berbera limanının dəniz müşahidəsi və təhlükəsizlik əməkdaşlığı baxımından əsas nöqtə olduğunu vurğulayırlar.

Qeyd edək ki, bu xəbər vacib bir mövzudur. Daha çox xəbər üçün səhifəmizi izləyin.Fikirlərinizi bölüşün!

24 saat