ÜST: COVID-19-un Mənşəyi ilə Bağlı Kritik Məlumatlar Təqdim Edilməyib
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı (ÜST)
COVID-19 pandemiyasının mənşəyini üzə çıxarmaq üçün aparılan işlərin hələ də davam etdiyini və natamam olduğunu bəyan edib, çünki kritik məlumatlar "təqdim edilməyib". ÜST-ün rəhbəri Tedros Adhanom Qebreyesus, virusun (SARS-CoV-2 olaraq da bilinir) səbəbini müəyyən etmək üçün "bütün fərziyyələrin açıq qalmalı olduğunu" bildirib. Bu açıqlama, virusun mənşəyini araşdıran mütəxəssis qrupunun cümə günü yayımladığı yekun hesabatın qeyri-qənaətbəxş nəticəyə gəlməsindən sonra verilib.
Tedros qeyd edib ki, "Gələcək pandemiyalardan dünyanı qorumaq maraqları naminə, Çinə və
COVID-19 pandemiyasının mənşəyi haqqında məlumatı olan hər hansı başqa ölkəyə həmin məlumatı açıq şəkildə paylaşmağa davamlı olaraq çağırış edirik." 2020-ci ildə başlayan qlobal pandemiya dünya üzrə milyonlarla insanın ölümünə səbəb olmuş, ölkələr virusun yayılmasını dayandırmaq məqsədilə karantin rejimini tətbiq etmişdi. İlk hallar 2019-cu ilin sonlarında Çinin Vuhan şəhərində aşkar edildiyindən, bu ölkədən gələn məlumatlar gələcək pandemiyaların qarşısını almaq üçün əsas hesab edilir.
Elmi Araşdırmalar və Çətinliklər
2021-ci ildə Tedros, 27 müstəqil beynəlxalq ekspertdən ibarət olan
Elmi Məsləhət Qrupunu (SAGO) yaratmışdı. Qrupun sədri Marietje Venter cümə günü bildirib ki, elmi məlumatların əksəriyyəti yeni koronavirusun heyvanlardan insanlara keçməsi fərziyyəsini dəstəkləyir. Lakin o əlavə edib ki, üç ildən çox davam edən işdən sonra SAGO, Çin hökumətinə dəfələrlə edilmiş ətraflı məlumat tələblərinə baxmayaraq, laboratoriya qəzası nəticəsində yaranıb-yaranmadığını qiymətləndirmək üçün zəruri məlumatları əldə edə bilməyib.
"Buna görə də, bu fərziyyə araşdırıla və ya istisna edilə bilmədi," o deyib, lakin əlavə edərək, "Bu, siyasi fikirlərə əsaslanan və elmlə dəstəklənməyən, çox spekulyativ hesab edildi." Venter həmçinin bildirib ki, virusun laboratoriyada manipulyasiya edildiyini sübut edən heç bir dəlil yoxdur, nə də 2019-cu ilin dekabrından əvvəl Çindən kənarda yayıldığına dair bir göstərici mövcuddur.
Nəticəsiz Qalan Mənşə Problemi
2021-ci ildə ÜST-ün ekspertlər qrupu ilk dəfə olaraq Çinli həmkarları ilə
virusun mənşəyini araşdırmaq üçün Vuhan şəhərinə səfər etmişdi. Həmin ilin mart ayına qədər onların birgə hesabatı, ən ehtimal olunan fərziyyənin yarasalardan aralıq heyvan vasitəsilə insanlara keçid olduğunu müəyyən etmişdi. O zaman onlar laboratoriya sızmasının "son dərəcə qeyri-ehtimal" olduğunu bildirmişdilər. Lakin, bu araşdırma şəffaflığın və əlçatanlığın olmaması, habelə laboratoriya sızması nəzəriyyəsinə ciddi yanaşılmaması səbəbindən kəskin tənqidlərlə üzləşmişdi. Bundan sonra SAGO fəaliyyətə başlamışdı.
SAGO hesabatına görə, "mövcud dəlillərin ağırlığı ... zoonotik [heyvanlardan insanlara yayılan xəstəlik] yayılmasını ... ya birbaşa yarasalardan, ya da aralıq ev sahibi vasitəsilə" nəzərdə tutur. "Daha çox elmi məlumat əldə olunana qədər, SARS-CoV-2-nin insan populyasiyalarına necə daxil olduğunun mənşəyi nəticəsiz qalacaq," Venter deyib.
"Virusun mənşəyini və
COVID-19 pandemiyasının necə başladığını anlamaq, gələcək pandemiyaların qarşısını almağa, insan həyatını və dolanışığını qorumağa, qlobal əziyyətləri azaltmağa kömək etmək üçün lazımdır," o əlavə edib. Tedros,
virusun mənşəyinin müəyyən edilməsinin "mənəvi imperativ" olduğunu deyib, virusun ən azı 20 milyon insanın ölümünə səbəb olduğunu, qlobal iqtisadiyyatdan ən azı 10 trilyon dolları sildiyini və milyardlarla insanın həyatını alt-üst etdiyini qeyd edib.
24 saat
