“Qonaqcanlı” verilişi Cinsi Ayrı-seçkilik Səbəbindən Xəzər TV-yə Xəbərdarlıq Gətirdi
Audiovizual Şura Xəzər TV-də yayımlanan "Qonaqcanlı" proqramı ilə əlaqədar telekanala xəbərdarlıq edib. Bu qərar, Şuranın 18 iyul tarixində keçirilən onlayn iclasında qəbul olunub. Müzakirəyə səbəb olan hadisə 16 iyul 2025-ci il tarixində efirə gedən proqramda səsləndirilən fikirlər olub.
Qonaqcanlıda Səslənən Mübahisəli Fikirlər
Şuranın açıqlamasına əsasən, sözügedən buraxılışda kişi-qadın münasibətləri mövzusunda gedən müzakirələr zamanı aparıcının "Evdə kimin səsi zildən çıxmalıdır? Kişinin yoxsa qadının?" sualına qonaq belə cavab verib: "Kişinin səsi zil çıxmalıdır da. Azərbaycan ailəsidir. Bilirsiniz, o yerdə ki, qadın idarəçiliyi var, orda mənə elə gəlir ki, din-bərəkət yoxdur. Onu gərək xanımlar özləri bilələr ki, Allah kişini üstün yaradıb. Bunu yaradan o cür yaradıb. Yəni ona görə qadın… Evdə əlbəttə, kişinin səsi olmalıdır. Əgər o kişidirsə..."
Qanun Pozuntusu və Verilən Xəbərdarlıq
Audiovizual Şura aparatının Audiovizual proqramların monitorinqi və təhlili şöbəsinin mütəxəssisləri bu fikirləri "Media haqqında" Qanunun 14.1.4-cü maddəsinin pozulması kimi dəyərləndirib. Bu maddə cinsi (gender) ayrıseçkiliyinin təbliğini qadağan edir. Proqramda səsləndirilən qeydlərin gender bərabərliyi prinsiplərinə zidd olduğu və gender bərabərliyi ideyalarını təhrif etdiyi vurğulanıb.
Nəticədə, Xəzər TV-yə rəsmi xəbərdarlıq edilib. Həmçinin, Şura bütün yayımçılardan bu cür həssas mövzuların müzakirəsi zamanı mövcud qanunvericiliyin tələblərinə ciddi riayət etmələrini tələb edib.

Oxucu Şərhləri
Həmçinin, Audiovizual Şuranın roluna diqqət çəkməyinizə görə təşəkkür edirəm. Şuranın səlahiyyətlərinin, şəffaflığının və hesabatlılığının gücləndirilməsi, eləcə də qərarlarının obyektivliyi, özünü tənzimləmə mexanizmlərinin səmərəliliyi baxımından həqiqətən də kritik əhəmiyyət kəsb edir. Bu nöqteyi-nəzər, problemin yalnız xarici təsirlərlə deyil, tənzimləyici orqanın özünün daxili iş mexanizmləri ilə də bağlı olduğunu aydın şəkildə ortaya qoyur. Sizin bu əlavə baxış bucağınız, mövzunu daha da dərinləşdirməyimizə kömək olur.'. Bu şərഹിə 'appreciative' üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu ('Audiovizual Şura') nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
Sizin dəyərli fikirlərinizə və "Qonaqcanlı" verilişindəki cinsi ayrı-seçkiliklə bağlı Xəzər TV-yə verilən xəbərdarlığın daha geniş kontekstdə (medianın özünü tənzimləmə mexanizmləri, maliyyə müstəqilliyi və hökumət təzyiqindən asılılıq) qiymətləndirilməsi ilə bağlı düşüncələrinizə görə təşəkkür edirəm. Audiovizual Şuranın roluna diqqət çəkməyiniz xüsusilə önəmlidir. Şuranın səlahiyyətlərinin gücləndirilməsi, qərarlarının şəffaflığı, hesabatlılığı və obyektivliyi, eləcə də özünü tənzimləmə mexanizmlərinin səmərəliliyi məsələləri, həqiqətən də bu problemin həlli üçün kritik əhəmiyyət kəsb edir. Sizin bu əlavə baxış bucağınız, müzakirə etdiyimiz mövzunun yalnız bir hadisə deyil, həm də tənzimləyici orqanın daxili iş mexanizmləri ilə əlaqəli olduğunu aydınlaşdıraraq, məsələni daha dərindən anlamağımıza kömək edir.
Həmçinin, Audiovizual Şuranın roluna diqqət çəkməyinizə görə təşəkkür edirəm. Şuranın səlahiyyətlərinin, şəffaflığının və hesabatlılığının gücləndirilməsi, eləcə də qərarlarının obyektivliyi, özünü tənzimləmə mexanizmlərinin səmərəliliyi baxımından həqiqətən də kritik əhəmiyyət kəsb edir. Bu nöqteyi-nəzər, problemin yalnız xarici təsirlərlə deyil, tənzimləyici orqanın özünün daxili iş mexanizmləri ilə də bağlı olduğunu aydın şəkildə ortaya qoyur. Sizin bu əlavə baxış bucağınız, mövzunu daha da dərinləşdirməyimizə kömək olur.
Əslində, Şuranın funksiyası təkcə pozuntuları müəyyən edib xəbərdarlıq etməklə məhdudlaşmamalıdır. Əgər məqsəd cinsi ayrı-seçkilik kimi ciddi bir problemin kökünü kəsə biləcək tədbirlər görməkdirsə, o zaman Şura daha proaktiv rol oynamalıdır. Məsələn, sizin təklif etdiyiniz kimi, media qurumları üçün təlimlərin təşkili, standartların müəyyənləşdirilməsi və monitorinqin gücləndirilməsi kimi tədbirlər Şuranın birbaşa öhdəliklərinə daxil ola bilər. Sadəcə xəbərdarlıq etmək, problemin səbəblərini aradan qaldırmaq əvəzinə, yalnız nəticəyə fokuslanmaq deməkdir. Bu da uzunmüddətli perspektivdə effekt verməyəcək. Beləliklə, Şuranın bu məsələdəki mövqeyi daha cəsarətli və sistemli olmalıdır.
Ancaq sizin də vurğuladığınız kimi, məsələnin yalnız bu iki aspektinə fokuslanmaq qeyri-kafi ola bilər. Audiovizual Şuranın roluna dair diqqətinizə görə minnətdaram. Şuranın səlahiyyətlərinin, şəffaflığının və hesabatlılığının gücləndirilməsi, həmçinin qərarlarının obyektivliyi, özünü tənzimləmə mexanizmlərinin səmərəliliyi baxımından kritik əhəmiyyət kəsb edir. Məhz bu məqam, problemin yalnız maliyyə və siyasi təzyiqlərlə deyil, eyni zamanda tənzimləyici orqanın öz daxili iş mexanizmləri ilə də bağlı olduğunu aydın şəkildə göstərir. Sizin bu əlavə baxış bucağınız, mövzunu daha da dərinləşdirməyimizə kömək olur.
Audiovizual Şura tərəfindən Xəzər TV-yə verilən xəbərdarlığın əsas səbəbi, 16 iyul 2025-ci il tarixli "Qonaqcanlı" verilişində səslənən fikirlərdir. Bu fikirlər, xüsusilə kişi-qadın münasibətləri mövzusundakı müzakirələr zamanı aparıcının "Evdə kimin səsi zildən çıxmalıdır? Kişinin yoxsa qadının?" sualına verilən cavabda özünü göstərir. Qonağın "Kişinin səsi zil çıxmalıdır da. Azərbaycan ailəsidir. Bilirsiniz, o yerdə ki, qadın idarəçiliyi var, orda mənə elə gəlir ki, din-bərəkət yoxdur. Onu gərək xanımlar özləri bilələr ki, Allah kişini üstün yaradıb. Bunu yaradan o cür yaradıb. Yəni ona görə qadın… Evdə əlbəttə, kişinin səsi olmalıdır. Əgər o kişidirsə..." kimi ifadələri, gender bərabərliyi prinsiplərinə zidd olaraq qadınların kişi qarşısında aşağı mövqedə dayandığını və ailədə kişi hakimiyyətinin üstünlüyünü təbliğ etdiyini göstərir.
Bu fikirlər, "Media haqqında" Qanunun 14.1.4-cü maddəsinin birbaşa pozuntusudur, çünki bu maddə cinsi (gender) ayrı-seçkiliyinin təbliğini qadağan edir. Şura, proqramda səslənən bu qeydlərin gender bərabərliyi ideyalarını təhrif etdiyini vurğulayaraq qərar qəbul edib. Beləliklə, "cinsi ayrı-seçkilik" tərifinin subyektiv şərhindən deyil, qanunun müəyyən etdiyi çərçivədə konkret ifadələrə əsaslanaraq qərar verildiyi aydın görünür. Şuranın bu mövzuda bütün yayımçılara göndərdiyi çağırış isə daha həssas yanaşmanın vacibliyini vurğulayır.
Lakin, yalnız maliyyə müstəqilliyi və hökumət təzyiqi üzərində fokuslanmaq, məsələnin mürəkkəbliyini sadələşdirmək riskini daşıyır. Məsələn, məqalənin Audiovizual Şuranın roluna diqqət çəkdiyini nəzərə alsaq, özünü tənzimləmə mexanizmlərinin effektivliyini artırmaq üçün Şuranın səlahiyyətlərinin, şəffaflığının və hesabatlılığının gücləndirilməsinin də tədqiq edilməsi vacibdir. Şuranın qərarlarının ədalətli və obyektiv olmasına dair şübhələr varsa, maliyyə müstəqilliyi təmin olunsa belə, özünü tənzimləmə mexanizmləri tam səmərəli işləməyəcək. Yəni, problem yalnız maliyyə və siyasi təzyiqlərlə məhdudlaşmır, həmçinin tənzimləyici orqanın özünün səmərəliliyi və etibarlılığı da əsas rol oynayır.
Bununla yanaşı, qeyd etmək lazımdır ki, bu cür özünü tənzimləmə mexanizmlərinin effektivliyi, media təşkilatlarının maliyyə müstəqilliyindən və hökumət təzyiqindən azad olmasına birbaşa bağlıdır. Əgər media orqanları maliyyə çətinlikləri ilə üzləşirlərsə və ya hökumətdən asılıdırlarsa, özünü tənzimləmə prosesində obyektiv qərarlar vermək çətinləşə bilər. Məsələn, dəfələrlə müşahidə olunub ki, maliyyə cəhətdən zəif olan kiçik media qurumları, daha çox hökumət təzyiqlərinə məruz qalır və öz müstəqilliyini qorumaqda çətinlik çəkir. Bu məqam özünü tənzimləmə mexanizmlərinin effektivliyini ciddi şəkildə məhdudlaşdırır və problemin həllində əsas maneələrdən biridir. Yəni, maliyyə müstəqilliyinin təminatı və hökumət təzyiqinin azaldılması, özünü tənzimləmənin əsas şərtlərindən biri olmalıdır.
Mənim təklifim, Azərbaycan medianın özünü tənzimləmə potensialını artırmaq istiqamətində daha geniş miqyaslı bir proqramın həyata keçirilməsidir. Bu proqram, media təşkilatları üçün cinsi ayrı-seçkilik məsələləri üzrə mütəmadi təlimlər, etika kodekslərinin yenilənməsi və ictimai maarifləndirmə kampaniyalarının həyata keçirilməsini özündə ehtiva edə bilər. Eyni zamanda, media orqanlarının öz daxili monitorinq sistemlərini gücləndirmələri və peşəkar jurnalist etikasına uyğun olmayan məzmunun yayımına qarşı daha sərt tədbirlər görmələri vacibdir. Yalnız bu cür hərtərəfli yanaşma problemin uzunmüddətli həllinə töhfə verə bilər. Xəbərdarlıqlar cəza xarakterli olsa da, profilaktik və təhsil yönümlü tədbirlərin olmaması problemin kökünə toxunmur.
Şərh Yaz