Yaddaş beyində saxlanılmır: Şok iddia

Yaddaş: Beyində Saxlanan Məlumat yoxsa Şüurun Fəaliyyəti?

Yaddaşın aparıcı nəzəriyyələri onu beynin daxilində saxlanılan bir fenomen kimi təsvir edir – bəziləri iddia edir ki, bu, kompüterin məlumatı yadda saxlama tərzinə bənzəyir. Lakin bu fərziyyə materializm fərziyyələrinə əsaslanır və şüurun çətin problemini nəzərdən qaçırır. Bu yanaşmaya görə, yaddaş məkanda deyil, zamanda saxlanılır.

"Saxlama" Metaforasının Yanıltıcı Təbiəti

Qədim dövrlərdən bəri filosoflar xatırlamaq hadisəsini təsvir etmək üçün "saxlama" metaforasından istifadə etmişlər. Yaddaş tez-tez təcrübələrin böyük bir anbarı və ya kitabxanası kimi təsvir edilir. Son əsrdə bu metafora hərfi mənada qəbul edilərək, müasir neyroelm adamları tərəfindən "yaddaşın" sadəcə sinir fəaliyyətinin müəyyən bir nümunəsi və ya nümunələr toplusu olduğu iddia edilir. Bu fərziyyə, reallığın yalnız fiziki maddədən ibarət olduğunu və müvafiq olaraq, insan şüurunun bədənə və ya beyinə endirgənə biləcəyini vurğulayan daha geniş materializm (və ya fizikalizm) dünyagörüşünün əsas hissəsini təşkil edir.

Yaddaşın bu təsvirindəki əsas problem odur ki, şüurun bir çox digər təsvirləri kimi, saxlama metaforası da sadəcə bir müqayisədir. Yaddaşları kitabxanadakı kitablar və ya sərt diskdəki fayllar kimi "saxladığımızı" söyləmək intuitiv gəlir. Bu, xatırlama hissini təsvir etməyə kömək etdiyi qədər faydalı bir metafora olsa da, bundan daha artığı ola bilməz.

Beyin Fəaliyyəti və Yaddaşın Kodu

Yaddaşların beyində saxlandığını *sübut etmək* üçün bunu *müşahidə edə* bilməliyik. Lakin bu, müşahidə və təcrübə çərçivəsində araşdırıla biləcək bir fakt deyil. Neyroalimlərin edə biləcəyi ən çox şey beyin fəaliyyətini izləmək və fiziki beyin vəziyyətini eyni anda baş verən zehni təcrübənin təsviri ilə əlaqələndirməyə çalışmaqdır. Lakin bu cür təcrübələr aparılarkən, neyroalim zehni vəziyyət ilə beyin vəziyyəti arasında dəqiq bir eynilik və ya mükəmməl bərabərliyin olduğunu artıq ilkin aksiom kimi qəbul etmiş olur. Başqa sözlə, neyroalimin sübut etməyə çalışdığı lokallaşdırma fərziyyəsi, araşdırmasının başlanğıcında artıq qəbul edilmişdir.

Beyin fəaliyyəti ilə yaddaş hesabatları arasındakı əlaqə, ayaq izləri ilə gəzinti arasındakı əlaqənin gəzintinin izlərdə saxlandığını sübut etmədiyi kimi, yaddaşların beyində saxlandığını da sübut etmir. Eynilə, piano və sonata arasındakı əlaqə sonatanın pianoda saxlandığını göstərmədiyi kimi.

Şüurun Çətin Problemi: Mürəkkəb Bir Tapmaca

Beyinin ayrı-ayrı, lokallaşdırıla bilən yaddaşları saxladığını fərz etsək, o zaman beynin bu cür "təsvirləri" necə yarada, qoruyub saxlaya və yenidən qura biləcəyini izah etmək olduqca çətinləşir. Təcrübənin özü qeyri-maddi və görünməz bir görüntüsünü beyin necə fiziki qeydə və ya sinir nümunəsinə çevirə bilər? Neyroalim məşhur "şüurun çətin problemi" kimi tanınan fəlsəfi çətinliklə üz-üzə qalır: beynin mürəkkəb fiziki mexanizmləri nəzərə alındıqda, xatırlamağın şüurlu təcrübəsi haradan yaranır?

24 saat