Yeni araşdırma: Dodaq öpüşü 21 milyon il əvvəl yaranmış ola bilər

Qədim Bir Təkamül İrsi: Öpmək Davranışı Milyonlarla İl Əvvələ Gedib Çıxır

Yeni bir araşdırma öpmək davranışının təkamülünü araşdırıb. Nəticələrə görə, meymun əcdadları və Neandertal kimi ilk insanlar dostları və cinsi partnyorları ilə öpüşüblər. Bu davranış 21 milyon il əvvələ dayana bilər. Bəşəriyyətin ən erkən öpüşləri Mesopotamiya və Qədim Misirdə 4500 il əvvəl qeydə alınıb. Lakin araşdırmanın aparıcı müəllifi, Oksford Universitetinin biologiya departamentinin təkamül bioloqu Matilda Brindle bu davranışı "təkamül tapmacası" adlandırır. O, qeyd edib ki, öpüşmək xəstəlik ötürülməsi kimi yüksək risklər daşıyır, lakin görünən heç bir reproduktiv və ya sağ qalma üstünlüyü təklif etmir. Primatlarda cinsi davranışları öyrənən Brindle bildirib: "Bu, bizi həmişə maraqlandıran mövzulardan biridir. Öpmək heyvanlar arasında geniş yayılıb ki, bu da onun inkişaf etmiş bir xüsusiyyət ola biləcəyinə işarə verir."

Öpmək Davranışının Kökləri Necə Öyrənildi?

Komanda öpmək davranışını qeyri-aqressiv, ağızdan-ağıza təmas və qida ilə bağlı olmayan bir hərəkət kimi müəyyən edib. Bu davranışın fosil qeydlərində aşkarlanması mümkün olmadığı üçün Brindle və həmkarları fərqli bir yanaşma tətbiq ediblər. Tədqiqatçılar mövcud elmi ədəbiyyatdan müasir primat növlərinin hansılarında bu davranışın müşahidə edildiyi barədə məlumatlar toplayıblar. Bu növlərə şimpanzelər, bonobolar, oranqutanlar və bir növ qorilla daxildir. Daha sonra onlar filogenetik analizdən istifadə ediblər. Bu metodika, alimlərə yaşayan heyvanların davranış məlumatlarına əsaslanaraq nəsli kəsilmiş növlərin xüsusiyyətləri haqqında nəticə çıxarmağa imkan verir. Brindle izah edib ki, bu, müxtəlif primat növlərinin genetik məlumatlara əsasən necə əlaqəli olduğunu göstərən bir ağac və ya xəritə qurmaq deməkdir. O əlavə edib: "Bu məlumatla biz vaxtda geriyə səyahət edə bilərik." Komanda müxtəlif təkamül ssenarilərini simulyasiya etmək üçün statistik modelləşdirmədən istifadə edib. Məsələn, şimpanzelər, bonobolar və insanlar hamısı öpüşür, bu da onların son ortaq əcdadının da bu davranışı etdiyini göstərir. Etibarlı qiymətləndirmələr vermək üçün model 10 milyon dəfə işlədilib. "Evolution and Human Behavior" jurnalında çərşənbə günü dərc olunan nəticələr, bu davranışın böyük meymunlarda qədim bir xüsusiyyət olduğunu, 21.5 milyon ilə 16.9 milyon il əvvəl bir qrup əcdadda təkamül etdiyini göstərir. Bu o deməkdir ki, Neandertallar kimi nəsli kəsilmiş insan qohumları da bu hərəkətlə məşğul olublar. Araşdırmada qeyd edilib ki, Homo sapienslərin Neandertallarla cütləşdiyini nəzərə alsaq, insanların və Neandertalların bir-birini öpməsi də mümkündür.

Təkamül Sirri Hələ Tam Açıqlanmayıb

Brindle bildirib ki, model bu davranışın niyə və ya necə təkamül etdiyini açıqlamır. Bunun potensial yaranma səbəbləri müxtəlifdir: potensial cütlərin qiymətləndirilməsi, ön sevişmə, bağlılığın gücləndirilməsi, sosial gərginliyin azaldılması və balalara qida verilməsi. O əlavə edib ki, meymun növlərindən kənar heyvanlarda bu hərəkət haqqında məlumatlar məhduddur və əksər məlumatlar əsirlikdə olan heyvanlardan toplanıb. Müxtəlif növlərdə daha çox məlumatlara ehtiyac var. Brindle deyib: "Bizim etdiyimiz, həqiqətən də vacib bir ilk addım, onun inkişaf etmiş bir xüsusiyyət olduğunu göstərməkdir. Bu, çox qədimdir. Amma niyə? Bu isə, əgər kimsə bu işi davam etdirmək istəsə, inanılmaz növbəti addım olacaq." Yeni araşdırmada qeyd edilib ki, öpmək bəşər cəmiyyətində universal bir davranış deyil. 2015-ci il sənədinə görə, bu, mədəniyyətlərin yalnız 46%-də qeydə alınıb. Brindle izah edib: "Biz bu hərəkətdə güclü bir təkamül siqnalı tapdıq, lakin bu, onun hər yerdə qalması demək deyil." O əlavə edib ki, bəzi populyasiyalar üçün bu davranış uyğun olmaya bilər: "Primatlar son dərəcə çevik, çox ağıllı növlərdir və buna görə də öpüşmə bəzi kontekstlərdə faydalı, digərlərində isə faydasız ola bilər. Əgər faydalı deyilsə, xəstəlik ötürülməsi potensialı yüksək olduğu üçün olduqca risklidir." Araşdırmada iştirak etməyən Vorvik Universitetindən təkamül psixoloqu və primatoloq Adriano Reis e Lameira deyib ki, öpüşmək yalnız "ağızdan-ağıza" təmasdan daha çox şeydir və tədqiqat insanların niyə bu şəkildə öpüşdüyünə dair çox az məlumat verir. O, elektron poçt vasitəsilə bildirib: "İnsanların verdiyi öpüşlərin böyük əksəriyyəti ağızdan-ağıza deyil."

24 saat