2004-cü il ağcaqanad fəlakəti təkrarlanır

DÜNYA CHIKUNGUNYA VİRUSUNA QARŞI HƏYƏCAN TƏBİLİ ÇALIR

Dünya Sağlamlıq Təşkilatı (DST), sivrisinek vasitəsilə yayılan Chikungunya virusu ilə bağlı dünya ölkələrinə xəbərdarlıq edib. Bildirilir ki, 2004-cü ildəki böyük epidemiyaya bənzər yayılma əlamətləri göstərən bu virus, milyonlarla insana təsir edə biləcək yeni bir qlobal təhlükə yaradır.

119 ÖLKƏDƏ VİRUS AKTİVDİR

Chikungunya virusu yoluxmuş sivrisineklərin dişləməsi nəticəsində insanlara ötürülür. Yüksək hərarət və kəskin oynaq ağrılarına səbəb olan bu xəstəlik bəzən ölümlə də nəticələnə bilər. DST rəsmisi Diana Roxas Alvarezin sözlərinə görə, virus indiyədək 119 ölkədə aşkarlanıb. Onun qeyd etdiyi kimi, dünya əhalisinin təxminən 5,6 milyard nəfəri virusa yoluxma riski altındadır.

2004-CÜ İL FƏLAKƏTİ TƏKRARLANA BİLƏR

Roxas Alvarez 2004-2005-ci illərdə Hind Okeanındakı adalarda başlayan və sürətlə yayılan böyük epidemiyanı xatırladaraq bildirib ki, “Bugünkü yoluxma halları həmin dövrlə demək olar ki, eynidir.” O zaman yarım milyondan çox insan virusa yoluxmuşdu. DST-nin məlumatına görə, 2025-ci ilin əvvəlindən etibarən Reunion, Mayotte və Mavrikiy kimi adalarda yeni epidemiyalar başlayıb. Təkcə Reunion adasında əhalinin üçdə birinin virusa yoluxduğu təxmin edilir.

QİTƏLƏRƏ YAYILMAQDAIR

Chikungunya virusu hazırda Madaqaskar, Somali və Keniya kimi Afrika ölkələrində sürətlə yayılmaqdadır. Cənubi Asiyada isə epidemiya səviyyəsində yoluxma halları qeydə alınıb. Avropada da idxal olunmuş yoluxma hadisələri müşahidə edilir. Fransada yerli yoluxma faktları təsdiqlənib, İtaliyada isə şübhəli hallar araşdırılır. DST vaxtında tədbir görülməzsə, bu halların artacağı ilə bağlı xəbərdarlıq edib.

SENARİ PİSƏLƏŞƏ BİLƏR

Virusun ölüm nisbəti 1%-dən aşağı olsa da, milyonlarla insanın yoluxması halında bu, minlərlə ölümlə nəticələnə bilər. DST-nin məqsədi ölkələri əvvəlcədən xəbərdar etmək və erkən müdaxilə planlarını işə salmalarını təmin etməkdir.

YAYILMA SAHƏSİ GENİŞLƏNİR

Chikungunya əsasən Aedes aegypti və Aedes albopictus (pələng sivrisineyi) növləri vasitəsilə yayılır. İqlim dəyişikliyi pələng sivrisineyinin şimal enliklərinə doğru yayılmasına səbəb olur. Bu da əvvəllər müşahidə edilməyən ərazilərdə epidemiya ehtimalını artırır. Bu cür həşəratlar ən çox səhər erkən və günortadan sonrakı saatlarda aktiv olurlar. DST bu saatlarda qorunmağa xüsusi diqqət yetirilməsinin vacibliyini vurğulayıb.

TÜRKİYƏDƏ VƏZİYYƏT NECƏDİR?

Chikungunya Türkiyədə məcburi bildirilən xəstəliklər sırasına daxil deyil. Lakin nəzarətdə saxlanılan arboviruslar siyahısında mövcuddur. Səyahət keçmişi olan şəxslərdə vaxtaşırı idxal olunmuş yoluxma halları qeydə alınır. Son illərdə virusu daşıya bilən Aedes albopictus növü xüsusilə Qara dəniz sahillərində və Mərmərə bölgəsində müşahidə edilməyə başlayıb. Bu da gələcəkdə yerli yoluxma ehtimalını artıran bir inkişaf kimi qiymətləndirilir.

BELİRTİLƏR NƏLƏRDİR?

Virus, yoluxmuş sivrisinek tərəfindən dişləndikdən 4-8 gün sonra simptomlar verməyə başlayır. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:

• Qəfil başlayan yüksək hərarət
• Kəskin oynaq ağrısı
• Bədəndə, qollarda və ayaqlarda qırmızı səpgilər
• Göz arxasında ağrı

Bəzi xəstələrdə oynaq ağrıları aylarla, hətta illərlə davam edə bilər. Hal-hazırda Chikungunyaya qarşı geniş istifadə olunan bir peyvənd və ya xüsusi müalicə mövcud deyil.

NECƏ QORUNMALI?

Ən effektiv qorunma üsulu sivrisinek dişləmələrinin qarşısını almaqdır:

• Ağcaqanad qovucu məhsullar istifadə edin.
• Açıq havada bədəndə açıq sahə qoymamağa çalışın.
• Pəncərələrə tor-pərdə (sineklik) quraşdırın.
• Saksı, vedrə kimi su toplana bilən yerləri tez-tez boşaldın.
• Xarici səfərlər zamanı əlavə tədbirlər görün.

24 saat