550 milyon illik qalıq deyilmiş: Tədqiqatçılar gerçəyi fərq etdi

Həqiqi Olmayan Fosil: Hindistanın Qaya Sığınacaqlarındakı Sirr Açıldı

Qədim Dickinsonia canlısına aid olduğu güman edilən bir fosilin həqiqətdə saxta olduğu üzə çıxıb. Təxminən 550 milyon il yaşı olduğu düşünülən, Hindistanın Bhimbetka qaya sığınacaqlarında aşkar edilmiş bu nümunənin əslində yaxın keçmişə aid, sürətlə çürüyən bir arı pətəyi olduğu müəyyən edilib. "Gondwana Research" jurnalında dərc olunan araşdırmaya görə, bu aşkarlıq qaya sığınacaqlarının və ətraf ərazilərin yaşının təyin edilməsi üçün mühüm nəticələr doğurur, regionun qədim tarixi haqqında biliklərimizi yenidən formalaşdıra bilər.

Həqiqi Olmayan Bir Fosil: Səhv Necə Baş Verdi?

2020-ci ildə tədqiqatçılar Ediacaran dövründə yaşamış, yastı, oval formalı bir orqanizm olan Dickinsonia fosili zənn etdikləri bir tapıntı ilə həyəcanlanmışdılar. Bu kəşf Hindistanın qədim keçmişini öyrənmək üçün kritik əhəmiyyət kəsb edən Bhimbetka qaya sığınacaqlarının geoloji tarixinin anlaşılmasında böyük irəliləyiş kimi qiymətləndirilirdi. Alimlər mağaralarda belə bir orqanizmin varlığının ərazinin yaşını təxminən 550 milyon il əvvələ təyin etməyə kömək edəcəyini düşünürdülər. Lakin bu həyəcan uzun sürmədi. 2022-ci ildə geoloqlar ərazini yenidən ziyarət etdikdə, fosilin əhəmiyyətli dərəcədə çürüdüyünü gördülər ki, bu da şübhələrə yol açdı. Florida Universitetindən geoloq Cozef Meert nümunənin divardan qopduğunu və qeyri-adi, demək olar ki, şaquli vəziyyətdə olduğunu müşahidə etdi. Meert bildirdi: “Ora baxan kimi nəsə düzgün deyil, deyə düşündüm. Fosil qayadan qopurdu.”

Yeni Sübutlar: Fosil deyil, Arı Pətəyi

Tədqiqat zamanı mütəxəssislər mağaralarda bir neçə oxşar quruluş – nəhəng arı pətəkləri aşkar etdilər. Yaxından araşdırma aparıldıqdan sonra “fossil” adlandırılan nümunənin qədim bir növün deyil, sürətlə çürüyən bir arı pətəyinin qalıqları olduğu müəyyən edildi. Tədqiqatçılar iddia olunan fosilin ətrafındakı tünd ləkələrin propolisə uyğun gəldiyini aşkar etdilər: “pətəyi təmir etmək və bütövlüyünü təmin etmək üçün istifadə olunan, mum, tüpürcək və bitki qatranlarının qarışığından ibarət yapışqan, qəhvəyi rəngli material”. Beləliklə, Dickinsonianın fosilləşmiş qalıqları kimi səhv salınan materialın, fəal bir pətəyin qalıqlarında gözlənilənə uyğun olduğu aydın oldu.

Bhimbetka qaya sığınacaqlarının Yaşı: Yeni Baxış

Mağaraların ətrafındakı kiçik sirkon kristallarının əvvəlki tarixləndirilməsi, ərazinin bir milyard ilə qədər yaşı ola biləcəyini göstərirdi ki, bu da yaxınlıqdakı qaya formasiyalarının maqnit xüsusiyyətlərinə uyğundur. Dickinsonia fosili iddia edilən tapıntının rədd edilməsi ilə, Bhimbetka qaya sığınacaqlarının yaşının müəyyən edilməsi geoloqlar və paleontoloqlar üçün daha da mühüm bir vəzifəyə çevrilir. Fosilın kimliyi ətrafındakı anlaşılmazlıq elmi kəşfin kritik bir tərəfini – davamlı yenidən nəzərdən keçirmə və dəqiqləşdirmə prosesini vurğulayır. Başlanğıcda Dickinsonia fosilini tapdıqlarına inanan tədqiqatçılar səhvlərini etiraf etsələr də, elmin davamlı sınaq və yenidən qiymətləndirmə yolu ilə inkişaf etdiyini vurğulayırlar. Əvvəlki araşdırmaya töhfə verən Oreqon Universitetindən paleontoloq Qreqori Retallak qeyd edib: “Yeni sübutlar aşkar edildikdə alimlərin səhvlərini etiraf etmələri nadir, lakin vacibdir.” Bu açıqlıq, əvvəlki nəticələri alt-üst etsə belə, dünyanı anlamağımızı inkişaf etdirmək üçün əsas şərtdir.

24 saat