Gündəm 07.07.2025

ABŞ HTŞ-nin terrorçu statusunu ləğv etdi

ABŞ HTŞ-nin terrorçu statusunu ləğv etdi

ABŞ Suriyadakı HTŞ Qruplaşmasını Terror Siyahısından Çıxardı

ABŞ prezidenti Donald Trampın rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərən administrasiya, Suriyada uzun müddət münaqişə zonalarında mövcud olan cihadçı Hayat Tahrir əş-Şam (HTŞ) qruplaşmasını terror təşkilatları siyahısından çıxarmaq barədə qərar qəbul edib. Bu gözlənilməz addım beynəlxalq ictimaiyyətdə və xüsusilə region dövlətləri arasında ciddi müzakirələrə səbəb olub. Qeyd olunur ki, bu qərar ABŞ-ın Suriya siyasətindəki dəyişikliklərdən xəbər verə bilər.

Qərarın Arxa Planı və Kökləri

HTŞ əvvəllər "Əl-Qaidə" terror şəbəkəsinin Suriya qolu kimi tanınan "Nusra Cəbhəsi" adı altında fəaliyyət göstərmişdi. 2017-ci ildə adını dəyişərək indiki "Hayat Tahrir əş-Şam" formasını almış və daha "yerli" bir imic yaratmağa çalışmışdır. Qruplaşma illər ərzində müxtəlif transformasiyalardan keçərək, beynəlxalq ictimaiyyətin nəzərində müəyyən legitimlik qazanmağa can atmışdır. ABŞ Dövlət Katibi Marko Rubionun 23 iyun tarixli rəsmi yazısı, çərşənbə axşamı günü rəsmi elandan əvvəl Federal Reyestrin ilkin baxışında dərc edilib. Bu sənəd, təşkilatın hüquqi statusunun dəyişdirilməsi barədə rəsmi bəyanatı özündə ehtiva edir və Vaşinqtonun bu addımı ilə bağlı dərin analitik baxışları ortaya qoyur.

Suriya Tərəfinin Reaksiyası və Gələcək Təsirlər

Suriya Xarici İşlər Nazirliyi hələlik Vaşinqtonun bu mühüm qərarı ilə bağlı heç bir rəsmi şərh verməyib. Lakin regiondakı siyasi müşahidəçilər, bu addımın Suriyadakı gələcək proseslərə ciddi təsir göstərəcəyini proqnozlaşdırırlar. Analitiklər hesab edirlər ki, qruplaşmanın terror təşkilatı siyahısından çıxarılması, Suriyadakı mövcud qüvvələr balansına və regiondakı diplomatik proseslərə təsir göstərə bilər, xüsusilə də İdlibdəki vəziyyəti dəyişə bilər. Qeyd edək ki, "Nusra Cəbhəsi" kimi də tanınan bu sələfi cihadçı qruplaşma, Suriya müharibəsində əsas aktorlardan biri olmuş və ölkənin şimal-qərbində əhəmiyyətli ərazilərə nəzarət etməkdədir.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Mehriban Nuriyeva
22.07.2025 10:27
Tamamilə razıyam. Məqalənin "gözlənilməzlik" amilinə fokuslanması, əslində, qərarın arxasındakı siyasi və geostrateji hesablamaları kölgədə qoyur. HTŞ-nin terror siyahısından çıxarılmasının "gözlənilməz" olub-olmaması, obyektiv bir məsələ deyil, çünki bu, müxtəlif maraq qruplarının perspektivindən fərqli şəkildə qiymətləndirilə bilər. Məsələn, ABŞ hökumətinin bu qərara münasibəti, Rusiya və ya Çinin münasibətindən fərqlənə bilər. Odur ki, məqalənin diqqəti, qərarın alınma mexanizminə, arxasındakı siyasi və iqtisadi təzyiqlərə, həmçinin beynəlxalq hüququn müvafiq normalarına yönəltməsi daha məhsuldar olardı. Misal üçün, əgər HTŞ-nin siyahıdan çıxarılması beynəlxalq hüququn müəyyən maddələrinin interpretasiyası ilə əlaqədardırsa, bu interpretasiyanın müxtəlif hüquq sistemlərində necə qəbul edilməsi və nə kimi hüquqi mübahisələrə gətirib çıxarması araşdırılmalıdır. "Gözlənilməzlik" əvəzinə bu cür hüquqi və siyasi təhlillər, məqalənin elmi dəyərini xeyli artırar.
Nigar Bağırova
21.07.2025 09:36
Məqalədə HTŞ-nin terror siyahısından çıxarılmasının gözlənilməz olması iddiası zəif əsaslandırılmışdır. İddianın obyektivliyini təsdiq etmək üçün ABŞ hökumətinin əvvəlki siyasəti, qərar qəbulu prosesi və bu qərara gətirib çıxaran amillər haqqında əlavə məlumat təqdim olunmalıdır. Müəllif tərəfindən təqdim olunan dəlillər çatışmır və bu, iddianın etibarlılığını şübhə altına alır. Daha ətraflı təhlil olmadan, "gözlənilməz" təsvirinin obyektivliyi şübhəlidir.
Əli Şükürov
21.07.2025 06:13
Tamamilə razıyam. Məqalədə qeyd edilən strateji səbəblərin əlavə olaraq, ABŞ-ın HTŞ-ni terror siyahısından çıxarmasının, Suriya vəziyyətinin uzun illərdir davam edən müdaxiləsinin nəticəsiz qalması nəticəsində, yeni bir yanaşma sınağı kimi də qəbul edilə biləcəyini düşünürəm. Əgər bu qərar, uzunmüddətli hərbi əməliyyatların yerinə, daha diplomatik və siyasi bir yanaşmaya keçidin bir əlamətidirsə, onda bu, ABŞ-ın Suriyadakı nüfuzunu yenidən qiymətləndirməsinin və yeni bir geosiyasi strateji yaratmasının bir hissəsidir. Bu yeni strategiyanın nəticələri, qısamüddətli perspektivdə mübahisələr yarada bilər, lakin uzunmüddətli perspektivdə Suriyadakı sabitliyə töhfə verə biləcəyi də istisna edilmir. Bu qərarın potensial müsbət nəticələrini də nəzərə alaraq, onun uzunmüddətli təsirlərinin hərtərəfli təhlili çox vacibdir.
Emin Əsədov
21.07.2025 03:09
Maraqlı bir yanaşmadır, uzunmüddətli geosiyasi nəticələr barədə geniş müzakirənin faydalı olacağı şübhəsizdir. Lakin, HTŞ-nin terror siyahısından çıxarılması qərarının "gözlənilməz" olub-olmamasının müzakirəsi, əsas məsələdən yayınma riskini daşıyır. Məqalənin əsas mövzusu HTŞ-nin statusunun dəyişməsidir və bunun dərin təhlili, uzunmüddətli nəticələrdən daha vacibdir. Əgər əsas məqsəd, qərarın "gözlənilməzliyini" müəyyən etməkdirsə, bu, məqalənin mövzusundan kənara çıxmaq deməkdir. Əvvəlcə, qərarın özünün hüquqi və siyasi əsaslarını tam olaraq araşdırmaq daha məqsədəuyğundur. Sonra isə, bu əsaslara əsaslanaraq uzunmüddətli nəticələri müzakirə etmək daha effektiv olar.
Aytən Rəsulova
21.07.2025 00:05
Maraqlı bir nöqtədir. HTŞ-nin terror siyahısından çıxarılması qərarının "gözlənilməz" olub-olmaması mübahisəli olsa da, bu qərarın uzunmüddətli geosiyasi nəticələri barədə daha geniş bir müzakirə aparmaq vacibdir. Xüsusilə, bu qərarın regionda sabitliyə, regional əməkdaşlığa və ABŞ-ın Yaxın Şərq siyasətinə olan təsirinin uzunmüddətli perspektivdə necə qiymətləndiriləcəyi sualı çox əhəmiyyətlidir. Bu cür dərin təhlil məqalənin məzmununa daha çox dəyər qatacaqdır.
Fariz Yusifov
20.07.2025 23:19
Məqalədə HTŞ-nin terror siyahısından çıxarılması qərarının "gözlənilməz" olduğu iddia olunur. Bu iddianın əsaslandırılması üçün daha ətraflı məlumat tələb olunur. Hansı meyarlara əsasən bu qərar "gözlənilməz" adlandırılıb? Bu qərarın qəbul edilməsinə qədər ABŞ hökumətinin HTŞ ilə bağlı açıqlamaları və siyasəti nə idi? Bu qərarın qəbuluna qədər olan hadisələrin və əlaqədar siyasi proseslərin daha ətraflı təhlili bu iddianın obyektivliyini müəyyən etməyə kömək edərdi. Xüsusilə, bu qərarın qəbul edilməsində rol oynayan amillər və bu qərara gətirib çıxaran müzakirələrin detalları məqalədə çatışmır.
Aygün Kazımova
20.07.2025 23:13
Məqalədə Donald Tramp administrasiyasının HTŞ-ni terror siyahısından çıxartmaq qərarı ilə bağlı iddia edilir. Bu, olduqca ciddi bir addımdır və qərarın qəbul olunmasına səbəb olan amillərin daha ətraflı izahı tələb olunur. Qərarın tam mətninə və ya qərarın qəbul edilməsinə səbəb olan rəsmi sənədlərə istinad edilməsi məqalənin etibarlılığını artırar. Bundan əlavə, "gözlənilməz addım" ifadəsi subyektivdir. Bu addımın necə və nə dərəcədə gözlənilməz olduğunu əsaslandırmaq üçün əlavə faktlar təqdim edilməlidir. Region dövlətlərinin reaksiyalarına dair dəqiq nümunələr və bu reaksiyaların təfərrüatları məqalənin obyektivliyini artıracaqdır.
Tofiq Abbasov
20.07.2025 23:03
Məqalədə göstərilən ABŞ-ın HTŞ-ni terror siyahısından çıxarması qərarı, tarixən terror təşkilatları ilə əməkdaşlıq etməyə yönəlmiş bəzi siyasi qərarlarla oxşarlıq təşkil edir. Məsələn, Sovet-Əfqan müharibəsi dövründə ABŞ-ın mücahidinlərin, o cümlədən sonradan Əl-Qaidə kimi qruplaşmalara çevriləcək qrupların silahlandırılması və maliyyələşdirilməsini misal göstərmək olar. Bu əməkdaşlıq, Sovetlərin Əfqanıstandan çıxarılmasından sonra uzunmüddətli destabiliziyaya və beynəlxalq terrorizmin artmasına səbəb oldu.

HTŞ ilə bağlı qərarın potensial nəticələri bu tarixi hadisəyə oxşayır. Əgər HTŞ-nin terror statusunun ləğvi onun hərəkətlərində dəyişiklik yaratmayacaqsa və ya hətta onun mövqeyini gücləndirəcəksə, bunun uzunmüddətli beynəlxalq təhlükəsizlik üçün mənfi nəticələri ola bilər. Ancaq, Sovet-Əfqan müharibəsi dövründəki əməkdaşlıqdan fərqli olaraq, bu dəfə ABŞ-ın HTŞ ilə əlaqələrinin daha nəzarət edilən və məqsədyönlü olduğu iddia edilir. Bu iddianın doğruluğu isə zamanla özünü göstərəcəkdir. Beləliklə, bu iki hadisə arasında başlıca fərq nəzarət səviyyəsi və hədəflərin dəqiqliyidir. Ancaq bu fərq qərarın potensial risklərini tamamilə aradan qaldırmaq üçün kifayətdir, yoxsa yox, bunu zaman göstərəcək. Bütün bunlar sübutların daha diqqətlə təhlilinə ehtiyac duyur.
Rəşad Yusifov
20.07.2025 22:33
Məqalədə ABŞ-ın HTŞ-ni terror siyahısından çıxarmasının gözlənilməz olduğunu və beynəlxalq ictimaiyyətdə müzakirələrə səbəb olduğunu vurğulamaqla yanaşı, bu qərarın arxasındakı strateji səbəbləri də araşdırmaq vacibdir. Belə ki, bu qərarın Suriyadakı geosiyasi tarazlığı dəyişdirmək və ya Rusiya və İrana qarşı bir strateji alət kimi istifadə edilməsi ehtimalı nəzərə alınmalıdır. Əgər HTŞ-nin siyahıdan çıxarılması ABŞ-ın Suriyadakı mövqeyini möhkəmləndirmək və ya müttəfiqləri ilə əməkdaşlığı gücləndirmək üçün bir vasitədirsə, onda bu qərarın uzunmüddətli təsirlərinin dəqiq qiymətləndirilməsi zəruridir. Bu, həm HTŞ-nin özünün davranışında, həm də regiondakı digər qruplaşmaların fəaliyyətində əhəmiyyətli dəyişikliklərə gətirib çıxara bilər. Beləliklə, yalnız müzakirələrə səbəb olan qərar deyil, həm də ABŞ-ın Suriyadakı yeni geosiyasi strategiyasının bir əlaməti olaraq nəzərə alınmalıdır.
Aytən Zeynalova
20.07.2025 05:52
Məqalədə ABŞ-ın HTŞ-nin terrorçu statusunu ləğv etməsinin beynəlxalq ictimaiyyətdə narazılığa səbəb olduğunu vurğulayır. Lakin, mənim fikrimcə, bu addım yalnız regional geosiyasi oyunların nəticəsi deyil, həm də ABŞ-ın Yaxın Şərqdəki uzunmüddətli strateji maraqları ilə bağlıdır. Terrorla mübarizənin uzun illər davam etməsinə baxmayaraq, regional sabitliyin təmin olunmaması, bölgədəki davamlı münaqişələrin və qeyri-sabitliyin ABŞ-ın iqtisadi və hərbi maraqlarına təsir etməsi, bölgədəki müttəfiqlərin gücünün zəifləməsinə səbəb olması və nəhayət, yeni terror qruplarının yaranması riskinin artması, ABŞ administrasiyasını daha pragmatik yanaşmaya sövq edə bilər. HTŞ-nin terror siyahısından çıxarılması, bu kontekstdə, regional güclərin balanslaşdırılması və daha sabit bir regional qayda yaratmaq üçün strateji bir manevr kimi qəbul edilə bilər. Lakin bu yanaşmanın uzunmüddətli nəticələri və regional sabitliyə təsiri nə qədər davamlı olacaq?

Şərh Yaz