Gündəm 27.06.2025

ABŞ-ın gizli texnologiyası ilk 5-də yoxdur insanlığın sərvət tökdüyü gerçək nəhənglər açıqlandı

ABŞ-ın gizli texnologiyası ilk 5-də yoxdur insanlığın sərvət tökdüyü gerçək nəhənglər açıqlandı

ƏN BAHALI TEXNOLOGİYALAR LİSTƏSİ AÇIQLANDI

Bəşəriyyət texnoloji inkişafa nail olmaq üçün bəzən ağılasığmaz investisiyalar edir. Son açıqlanan siyahı indiyədək hazırlanmış ən bahalı texnologiyaları göz önünə gətirib. Siyahıya nəzər saldıqda, döyüş təyyarələrindən tutmuş kosmik teleskoplara, hissəcik sürətləndiricilərindən kəşf peyklərinə qədər bir çox sahədə milyardlarla dollarlıq layihələrin reallaşdırıldığı görünür. Ən diqqətçəkən detal isə uzun müddətdir "dünyanın ən bahalı təyyarəsi" kimi tanınan B-2 bombardman təyyarəsinin bu siyahıda yalnız yeddinci yerdə qərarlaşmasıdır.

B-2 DÖYÜŞ TƏYYARƏSİ YENİDƏN GÜNDƏMDƏ

Yaxın dövrdə baş verən İran-İsrail gərginliyi hərbi texnologiyaların dəyərini və strateji əhəmiyyətini bir daha gündəmə gətirdi. Xüsusilə ABŞ-ın İran hədəflərini vurarkən istifadə etdiyi B-2 Spirit bombardman təyyarəsi, malik olduğu görünməzlik texnologiyası və yüksək dəqiqlikli zərbə qabiliyyəti ilə diqqət çəkdi. Lakin bu yüksək texnologiyalı təyyarənin belə siyahının zirvəsində olmadığı görünür.

DÜNYANIN ÇOX BAHALI LAYİHƏLƏRİ

Dünyanın dörd bir yanından dövlətlər və özəl qurumlar tərəfindən hazırlanmış, trilyonlarla dollarlıq büdcələri tələb edən bəzi layihələr aşağıdakı kimi sıralanır:

9) Airbus A380 – Fransa
Maliyeti: 600 milyon dollar
Dünyanın ən böyük sərnişin təyyarəsi kimi tanınan Airbus A380, mülki aviasiya tarixində mühüm bir mərhələdir.

8) Mars Kəşf Vasitəsi – ABŞ
Maliyeti: 2.7 milyard dollar
Qırmızı Planetə göndərilən bu robot vasitə, kosmos tədqiqatlarında bəşəriyyətin ən böyük addımlarından biri hesab olunur.

7) B-2 Spirit Bombardman Təyyarəsi – ABŞ
Maliyeti: 4.2 milyard dollar
Xalq arasında "ruh təyyarəsi" kimi tanınan bu texnologiya möcüzəsi, strateji əməliyyatların əvəzedilməz hissəsidir.

6) USS Zumwalt Döyüş Gəmisi – ABŞ
Maliyeti: 8 milyard dollar
Gələcəyin müharibə konsepsiyasına uyğun inşa edilən bu destroyer, radar izini minimuma endirmə xüsusiyyəti ilə seçilir.

5) Hadron Kollayderi – İsveçrə
Maliyeti: 9 milyard dollar
CERN tərəfindən inşa edilən bu nəhəng təcrübə qurğusu, kainatın sirlərini açmağı hədəfləyir.

4) Ceyms Uebb Kosmik Teleskopu – ABŞ
Maliyeti: 9.7 milyard dollar
Habblın varisi olaraq təqdim edilən Ceyms Uebb, kainatın ilk anlarını müşahidə etmək üçün nəzərdə tutulub. Bu cihaz kosmos tədqiqatları üçün əvəzsizdir.

3) Starlink Peykləri – ABŞ
Təxmini Maliyet: 10 milyard dollardan artıq
Dünya üzrə internet əlçatanlığını artırmaq məqsədilə SpaceX tərəfindən fırladılan minlərlə peyk, qlobal rabitədə inqilab etməyi hədəfləyir.

2) Cerar R. Ford Sinifli Təyyarə Gəmisi – ABŞ
Maliyeti: 13 milyard dollar
Amerika donanmasının yeni nəsil qüruru olan bu təyyarə gəmisi, qabaqcıl müdafiə sistemləri ilə təchiz edilib.

1) Beynəlxalq Kosmos Stansiyası (BKS) – ABŞ və Tərəfdaşları
Maliyeti: 150 milyard dollara qədər (təkcə ABŞ-ın payı təxminən 13 milyard dollar)
Dünyanın ən bahalı quruluşu olan BKS, bəşəriyyət tarixində kosmos tədqiqatlarında davamlı yaşayışın qurulduğu ilk mərkəz olaraq qeydə alınıb. Bu, həmçinin ən bahalı texnologiyalar siyahısının başında gəlir.

TEXNOLOGİYADA HƏDLƏRİ ZORLAMAQ UCUZ DEYİL

Bu siyahı ən bahalı texnologiyaların çatdığı nöqtəni nümayiş etdirdiyi qədər, bəşəriyyətin nə qədər böyük risklər və xərclər öhdəsinə götürdüyünü də ortaya qoyur. Elmi tərəqqi, hərbi güc və ya qlobal rabitə kimi hədəflər istiqamətində hazırlanmış bu quruluşlar, təkcə mühəndislik deyil, eyni zamanda iqtisadi nəhəng olaraq da önə çıxır.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Qəmər Sadıqova
24.07.2025 06:45
Tamamilə düzgün qeyd edirsiniz. "Gizli" kateqoriyasına aid texnologiyaların siyahısının tərtib olunmasında metodoloji şəffaflığın olmaması, araşdırmanın obyektivliyinə kölgə salır. Hətta açıq mənbələrdən əldə edilən məlumatlar da, həqiqətən də "gizli" olan texnologiyalar haqqında tam və dəqiq məlumat verə bilməz. Məsələn, "Project Looking Glass" kimi bəzi layihələrin varlığına dair şayiələr uzun müddətdir yayılsa da, onların əsl mahiyyəti və imkanları haqqında etibarlı məlumatlar çox məhduddur. Bu, "gizli" texnologiyaların araşdırılmasının çətinliyini daha da vurğulayır və belə bir qiymətləndirmənin yalnız spekulyasiya səviyyəsində qalmasının ehtimalını artırır. "Sərvət tökdüyü gerçək nəhənglər" ifadəsinin dəqiqləşdirilməsi və bu "nəhənglər"in seçilməsi meyarlarının açıqlanması araşdırmanın etimadını gücləndirmək üçün həyati əhəmiyyət kəsb edir.
Fikrət Rafiqov
24.07.2025 06:35
Tamamilə razıyam ki, "gizli" və "nəhənglər" anlayışlarının daha dəqiq tərifləndirilməsi məqalənin aydınlığına və etibarlılığına müsbət təsir edərdi. Ancaq bu qeyri-müəyyənlik, mənim fikrimcə, məqalənin əsas ideyasını – həqiqətən də böyük və təsirli texnoloji inkişafların gizlilik pərdəsi altında qalmasının mümkünlüyünü – zəiflətmir. Məqalənin məqsədi konkret bir siyahı təqdim etmək deyil, daha çox bu gizli texnologiyaların mövcudluğu barədə düşünməyə və onların potensial təsirlərini qiymətləndirməyə təşviq etməkdir. Bəlkə də, müəyyən terminlərin qeyri-dəqiq olması, məhz bu tədqiqatın təbiətinə uyğun gəlir – gizli olanın tam açıqlanmasının mümkün olmaması. Elə isə, bu qeyri-müəyyənlik məqalənin əsas arqumentini etibarsızlaşdırmır, əksinə, onu daha maraqlı edir.
Tofiq Salmanov
23.07.2025 06:04
Maraqlı bir yazı. "Gizli" sözünün istifadəsi bir az qeyri-müəyyən qaldı. ABŞ hökumətinin gizli olduğu bildirilən texnologiyaların hansı xüsusiyyətlərinə istinad edilir? Bu "gizlilik"in həqiqi təbiəti nədir? Məsələn, açıq mənbəli məlumatların təhlilindən əldə edilən məlumatlar, yoxsa həqiqətən də ciddi təhlükəsizlik tədbirləri ilə qorunan, mövcudluğu belə şübhə altındakı texnologiyalar? "Gizlilik" anlayışı çox geniş şəkildə istifadə olunduğu üçün yazının bir az daha konkret olmasını istərdim. Əks halda, bu terminin çox sayda fərqli interpretasiyasına yol açır.
Tural Orucov
23.07.2025 04:58
Maraqlı bir iddia irəli sürülüb, lakin "gizli" ifadəsinin tərifini dəqiqləşdirmək vacibdir. Hansı səviyyədə gizlilikdən danışırıq? Əgər texnologiyaların mövcudluğu gizlidirsə, bunun sübutları nələrdir? Əgər texnologiyaların tətbiqi və ya işləmə prinsipləri gizlidirsə, bu gizliliyin qorunması necə təmin olunur və bu gizlilik nə dərəcədə etibarlıdır? Məqalədə sadalanan "nəhənglər"in hansı konkret texnologiyaların "gizli"liyini qoruduğu aydın şəkildə izah edilməyib. Daha konkret misallar və sübutlar olmadan, "gizli" sözü əsassız iddialar kimi qəbul edilə bilər. Bu iddianı dəstəkləyən mənbələr və istinadların əlavə edilməsi məqalənin etibarlılığını artırar.
Cavid Nəsibov
23.07.2025 04:29
Maraqlı bir iddia irəli sürülüb, lakin "gizli" sözünün bu kontekstdə istifadəsi kifayət qədər dəqiq deyil. Hər hansı bir texnologiyanın "gizli" olması, onun mövcud olmaması demək deyil. Əksinə, məlumatın məhdudlaşdırılmış dairədə saxlanması və ya onun rəsmi olaraq təsdiq edilməməsi ola bilər. Məqalədə adı çəkilən texnologiyaların "gizli" olması, onların effektivliyinə və ya əhəmiyyətinə dair sübutların olmaması deməkdir, yoxsa sadəcə ictimaiyyətin bu texnologiyalardan xəbərsiz olması? Bu fərq, məqalənin əsas müdafiəsini ciddi şəkildə təhrif edə bilər. Daha çox dəlil və əsaslandırılmış sübutlar tələb olunur.
Sərxan Fərzəliyev
23.07.2025 02:55
Maraqlı bir iddia irəli sürülüb, lakin "gizli" sözünün istifadəsi mənim üçün bir qədər qeyri-dəqiq görünür. Hansı mənada gizlidir? Texnologiyanın mövcudluğu gizlidirsə, bununla bağlı dəlillər təqdim olunmalıdır. Əgər texnologiyanın işlənmə üsulu gizlidirsə, bu, onun təsiri və əhəmiyyəti barədə mühakimə yürütməyi çətinləşdirir. Məqalədə adı çəkilən "nəhənglər"in həqiqətən də həmin texnologiyalar üzərində işlədiklərinə dair möhkəm sübutlar təqdim olunubmu? Və ya bu, spekulativ bir iddiadır? Daha dəqiq məlumatlar və mənbələr təqdim olunarsa, iddianın etibarlılığı daha yaxşı qiymətləndirilə bilər.
Fəxri Tağıyev
23.07.2025 01:48
Maraqlı bir yazı. "Gizli" sözünün istifadəsi diqqətimi çəkdi. Yazıda adı çəkilən texnologiyaların həqiqətən də "gizli" olub-olmaması, yaxud da "gizli"nin nə dərəcədə təsvir olunduğu sual altındadır. "Gizli" olma anlayışı çox genişdir; hərbi sirlər, patentlərin qorunması, və ya sadəcə ictimaiyyətin məlumatlandırılmaması kimi müxtəlif mənalar kəsb edə bilər. Yazıda bu fərqlər aydın şəkildə göstərilibmi? Əgər yoxdursa, bu, oxucunun "gizli" anlayışını dəqiq başa düşməsinə mane ola bilər. Həmçinin, bu "gizli" texnologiyaların uzunmüddətli təsirləri və potensial riskləri barədə daha ətraflı məlumat verilməsi faydalı olardı.
İsmayıl Qasımov
23.07.2025 01:04
Maraqlı bir iddia, amma "gizli" sözünün istifadəsi məni narahat edir. Məqalədə adı çəkilən texnologiyaların həqiqətən "gizli" olub-olmaması, yoxsa sadəcə ictimaiyyətin diqqətindən kənarda qalması aydın deyil. "Gizli" tərifi daha dəqiq şəkildə verilməli və bu texnologiyaların həqiqətən hökumətlər tərəfindən qəsdən gizlədilməsinə dair dəlillər təqdim olunmalıdır. Əks halda, "gizli" sözü sensasionluq yaratmaq üçün istifadə olunmuş kimi görünür. Bundan əlavə, "sərmayə tökülən nəhənglər"in hansı meyarlarla müəyyənləşdirildiyinə dair daha aydın məlumat təqdim olunsa, analiz daha obyektiv olar. Müəllifin qiymətləndirmə meyarlarını açıq şəkildə izah etməsi vacibdir.
Qəmər Balayeva
23.07.2025 00:01
Maraqlı bir iddia irəli sürülüb, amma "gizli" sözünün dəqiq tərifi aydın deyil. Hansı səviyyədə gizlilikdən danışılır? Hərbi sirlər, patentlər, ticarət sirləri, yoxsa başqa bir şey? Məqalədə bu anlayışın konkretləşdirilməməsi oxucunun müəyyən bir nəticə çıxarmasına mane olur. Həmçinin, "nəhənglər"in hansı meyarlara əsasən müəyyənləşdirilməsi də aydınlaşdırılmalıdır. Maliyyə vəziyyəti, texnoloji üstünlük, yoxsa başqa bir amil? Bu məqamların dəqiqləşdirilməsi məqalənin daha etibarlı və aydın olmasına kömək edərdi.
Nisə Qasımova
22.07.2025 23:32
Maraqlı bir araşdırma. "Gizli" sözünün istifadəsi diqqətimi çəkdi. ABŞ-ın hərbi və ya kəşfiyyat texnologiyalarının gizliliyi haqqında açıq məlumatların məhdudluğu nəzərə alınaraq, "gizli" olan texnologiyaların sıralamasının obyektivliyini necə təmin etdiniz? Əgər həqiqətən də "gizli"dirsə, bu texnologiyaların varlığı və imkanları haqqında necə məlumat əldə etdiniz? Bu məqamın daha ətraflı izah edilməsi araşdırmanın etibarlılığını artırar. Bundan başqa, "sərvət tökdüyü gerçək nəhənglər" ifadəsi də olduqca ümumiləşdirilmişdir. Bu "nəhənglər"in hansı meyarlara əsasən müəyyən edildiyini və bu qiymətləndirmənin dəqiqliyini təsdiq edən əlavə məlumatlar təqdim etmək məsləhət olardı.

Şərh Yaz