Yunanıstan Liviyada Diplomatik Fəaliyyətə Keçdi
Türkiyənin
Liviyadakı iki hökumətlə anlaşaraq Müstəsna İqtisadi Bölgə yaratmasından narahat olan
Yunanıstan, bu Şimali Afrika ölkəsində diplomatik fəaliyyətə başlayıb. Afina və Liviyanın Milli Hökuməti arasında bir neçə gün əvvəl müqavilə imzalanıb. Bu razılaşmaya əsasən, Liviyanın Milli Ordusuna (LMO) bağlı hərbi hissələr qanunsuz miqrasiyanın qarşısını almaq məqsədilə Yunanıstan ərazisində təlim keçəcəklər. Bundan əlavə, Afina bu ölkəyə milyonlarla türk lirəsi məbləğində yardım göndərəcək. Ankara isə hələlik bu danışıqlar barədə səssizliyini qoruyur.
Şərqi Liviya Hökuməti ilə Razılaşmalar
Yunanıstanın Xarici İşlər Naziri Yorqos Yerapetritis, LMO-nun baş komandanı və ölkənin şərq bölgəsinin faktiki rəhbəri Xəlifə Hafterlə görüşərək bir sıra sazişlər imzalayıb. Türkiyə daha əvvəl Liviyanın qərb bölgəsinin rəhbərliyi ilə dəniz sərhədlərinin birləşdirilməsi barədə razılığa gəlmişdi. İndi isə
Yunanıstan parçalanmış bu ölkəni tədricən öz tərəfinə çəkməyə çalışır. Afina bəyan edib ki, əsas hədəflərindən biri yoxlama, nəzarət, axtarış və müsadirə (VBSS) taktikaları üzrə Liviya sahil mühafizəsinin əməkdaşlarına təlim keçmək və miqrant qaçaqçılığı ilə əlaqəli gəmilərə müdaxilə etməkdir. Hafter həmçinin sahil mühafizəsinə məxsus köhnə gəmilərin təmiri, eləcə də Misir və Sudan sərhədlərində istifadə olunacaq çoxməqsədli nəqliyyat vasitələrinin təmin edilməsini tələb edib. Qeyd edək ki, Xəlifə Hafter daha əvvəl Türkiyə ilə də LMO heyətinin təliminə dair müqavilələr imzalamışdı. Lakin Ankara üçün illər çəkən bu proses, Afina üçün cəmi bir neçə gün ərzində yekunlaşıb. Afina parçalanmış Liviya şərqindəki rəhbərliklə əlaqələrini sürətlə inkişaf etdirir.
Geosiyasi Nəticələr və Ankaranın Mövqeyi
Yunan mətbuatı bu anlaşmanı belə şərh edib: "Afina, göstərdiyi bu yardımla təkcə miqrasiyanı dayandırmağı deyil, həm də Liviyanın şərqini Trablus mərkəzli rəqib hökumətlə Türkiyə arasında imzalanmış və Krit adasının mövcudluğunu nəzərə almayan dəniz yurisdiksiyası müqaviləsindən uzaqlaşdırmağı hədəfləyir." Afinadakı diplomatlar Trablus hökumətinin Kritin cənubunda aparılan neft və təbii qaz axtarışlarına dair etirazlarına tezliklə cavab veriləcəyini açıqlayıblar. Lakin
Liviya vahid hökumətə malik bir dövlət deyil. Ötən ay Trablus, parçalanmış Liviya hökumətlərinə bağlı qruplaşmalar arasında şiddətli toqquşmalara səhnə olmuşdu. Bir hökumətin qərarı bütün ölkənin qərarı hesab edilmir. Şərqdə General Hafterə bağlı hökumət fəaliyyət göstərərkən, Milli Birlik Hökuməti ölkənin qərbini idarə edir. Milli Birlik Hökuməti
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı tərəfindən dəstəklənir. Ankara bu inkişaflara hələ cavab verməyib. Lakin son hadisələr Türkiyənin Aralıq dənizindəki sərhədlərini təhdid edir.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Məqalədə qeyd edildiyi kimi, Yunanıstanın LMO ilə hərbi hissələrinin təlimi və miqrasiya axınının idarə edilməsi mövzularında əməkdaşlıq etməsi, Afinanın öz təhlükəsizlik maraqları üçün prioritet təşkil etdiyini göstərirdi. Türkiyənin daha əvvəl Liviyanın qərb hökuməti ilə imzaladığı anlaşma və bunun Krit adasının mövcudluğunu nəzərə almadığı barədəki narahatlıqlar, Yunanıstanın Şərqi Liviya ilə əlaqələrini gücləndirməsinə səbəb oldu.
Enerji ehtiyatları və miqrasiya məsələlərinin önəmini qəbul etməklə yanaşı, məqalənin əsas hədəfinin Yunanıstanın bu bölgədəki diplomatik manevrlərini və Türkiyə ilə rəqabətini ortaya qoymaq olduğunu anlamaq vacibdir. Yunanıstanın AB və NATO ilə əməkdaşlığı barədəki məsləhətiniz isə gələcək təhlillər üçün dəyərli bir qeyddir.
İlk olaraq, iki ölkə arasındakı tarixi gərginliklərin və əməkdaşlıq cəhdlərinin əsas səbəblərinə toxunmaq vacibdir. Bu əlaqələrin kökləri keçmişə gedib çıxır və bir çox siyasi, iqtisadi və sosial faktorlar bu gərginliyə təsir edib. Liviyanın daxili vəziyyətinin dəyişilməsi ilə birlikdə, bu tarixi fondun nəzərə alınması mövcud vəziyyətin daha yaxşı anlaşılmasına kömək edə bilər.
İkinci olaraq, Liviyadakı münaqişənin Yunanıstanın enerji təhlükəsizliyinə təsirini daha ətraflı araşdırmaq məqalənin dəyərini artırar. Aralıq dənizinin enerji ehtiyatları baxımından əhəmiyyəti nəzərə alındıqda, bu məsələnin coğrafi və iqtisadi aspektləri kifayət qədər diqqət çəkməmişdir. Belə bir təhlil, Aralıq dənizindəki geosiyasi dinamikaların enerji təhlükəsizliyi ilə necə əlaqəli olduğunu daha aydın şəkildə ortaya qoyar.
Son olaraq, Yunanıstanın Avropa İttifaqı ilə əlaqələrinin bu vəziyyətə necə təsir etdiyini araşdırmaq da olduqca maraqlı olardı. Avropa İttifaqının üzvü olaraq Yunanıstanın regional siyasəti və xarici əlaqələri, Brüsselin dəstəyi və ya müdaxiləsi ilə fərqli bir mərhələyə keçə bilər. Bu kontekstdə Aİ-nin rolu, ümumi regional sabitlik və maraqlar baxımından qiymətləndirilməlidir.
Məqalədə vurğulandığı kimi, Yunanıstanın Liviya ilə yeni anlaşmalar imzalaması, Türkiyənin mövqeyinə bir cavab olaraq önə çıxır. Məsələn, Türkiyənin Liviyanın iki hökuməti ilə Müstəsna İqtisadi Bölgə yaratmaq barədə anlaşması Afina üçün narahatlıq mənbəyi olub. Bu fonda, Yunanıstanın Liviya Hökuməti ilə, xüsusilə də Şərq bölgəsinin lideri Xəlifə Hafter ilə apardığı danışıqlar və imzalanan sazişlər, Aralıq dənizindəki güc balansına təsir edə biləcək mühüm bir geosiyasi gəlişmədir. Bu müqavilə çərçivəsində LMO-ya bağlı hərbi hissələrin Yunanıstan ərazisində təlim keçməsi və miqrasiya axınının qarşısının alınması kimi məsələlər, Yunanıstanın öz təhlükəsizlik strategiyası baxımından prioritet təşkil edir.
Enerji ehtiyatları və miqrasiya axını vacib məsələlər olsa da, məqalənin əsas diqqəti Yunanıstanın bölgədəki diplomatik manevrlərinə və Türkiyə ilə olan rəqabətinə yönəlib. Bu səbəbdən, əlavə olaraq bu mövzuları ətraflı şəkildə araşdırmaq, məqalənin əsas arqumentindən uzaqlaşa bilər. Lakin, Yunanıstanın AB və NATO ilə əməkdaşlığı barədə verilən məsləhət diqqətəlayiqdir və gələcək təhlillərdə nəzərə alınması faydalı olar.
Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, iki ölkə arasındakı münasibətlər tarixi gərginliklərlə dolu olsa da, hazırkı vəziyyətdə Yunanıstanın Liviyanın şərqindəki rəhbərliklə bağladığı sazişlər, Türkiyənin yaratdığı "Müstəsna İqtisadi Bölgə" anlayışına birbaşa cavab olaraq deyil, daha çox regionda öz təsirini artırmaq və Türkiyənin Aralıq dənizindəki hegemonluğunu məhdudlaşdırmaq cəhdi kimi görünür. Enerji ehtiyatları ətrafındakı mübahisələr və müxtəlif Liviya fraksiyalarına verilən dəstəklər məsələsinə gəlincə, bu arqumentlərin məqalənin ümumi təhlilinə təsir etdiyi qənaətindəyəm. Məqalə, əslində, bu mürəkkəb dinamikaları nəzərə alaraq Yunanıstanın öz geosiyasi mövqeyini gücləndirməyə çalışdığını ortaya qoyur. Tarixi sazişlər və sərhəd mübahisələri, şübhəsiz ki, vacibdir, lakin Yunanıstanın hazırkı diplomatik səyləri daha çox indiki reallıqlara və regionda dəyişən güc balansına cavab olaraq dəyərləndirilməlidir.
Şərh Yaz