London İmperial Kollecindəki Ətraf Mühit Siyasəti Mərkəzindən Dr. Kler Barns bildirib ki, yay istiliklərində cəmi bir neçə dərəcəlik artım belə minlərlə insanın həyatında həlledici rol oynaya bilər. O vurğulayıb: "
İqlim dəyişikliyi gələcəkdə həll ediləcək bir problem deyil, indi hərəkətə keçməli olduğumuz bir böhrandır."
Tədqiqatlar göstərir ki, bu yay
Avropadakı 854 şəhərdə qeydə alınan təxminən 24 min 400
istilik dalğası səbəbli ölüm hallarının 68 faizi, yəni təxminən 16 min 500-ü birbaşa insan fəaliyyəti nəticəsində yaranan qlobal istiləşmə ilə bağlıdır. Bu,
iqlim dəyişikliyinin ölümcül təsirlərinin artıq gündəlik həyatın bir hissəsinə çevrildiyini açıq şəkildə ortaya qoyur.
İstilik Dalğası Səbəbiylə Ən Yüksək Can İtkisi İtaliyada
Ən yüksək can itkisi İtaliyada (4.597 ölüm) qeydə alınıb. Onu İspaniya (2.841), Almaniya (1.477), Fransa (1.444), Böyük Britaniya (1.147), Rumıniya (1.064), Yunanıstan (808) və Bolqarıstan (552) izləyir. Xüsusilə 21-27 iyul tarixləri arasında Rumıniya, Bolqarıstan, Yunanıstan və Kiprdə havanın temperaturu mövsüm normallarından 6°C yuxarı qalxmış, yalnız bu dövrdə 950 nəfər həyatını itirmişdir.
Həddindən artıq
istilik dalğasından ən çox təsirlənən yaş qrupu yaşlı əhali olub. Ölümlərin 85 faizi 65 yaşdan yuxarı fərdlərin, 41 faizi isə 85 yaşdan yuxarı olanların payına düşür. Bu vəziyyət, Avropanın yaşlanan əhalisi üçün yüksək temperaturun getdikcə artan bir təhlükə olduğunu göstərir.
İqlim Dəyişikliyinin "Sakit Qatili"
Fransanın cənub-qərbindəki Anqulem, Bordo, Sen-Emilyon və Sen-Jiron kimi şəhərlərdə rekord istiliklər qeydə alınıb. Météo France-ın açıqlamasına görə, bu bölgələrdə temperatur son bir neçə onilliyin ortalamasından 12°C yuxarı olub.
Dr. Qaryfallos Konstantinudisə görə,
istilik dalğalarını "sakit qatillər" adlandırmaq lazımdır. Çünki ölümlərin əksəriyyəti evlərdə və ya xəstəxanalarda baş verir və çox vaxt ölüm sənədlərində səbəb kimi "istilik" göstərilmir. Konstantinudis xatırlatmışdır ki, 40°C-dən yuxarı temperaturlarda belə insanlar açıq havada işləməyə davam edir və bu vəziyyət ciddiyə alınmır.
İqlim dəyişikliyi üzrə mütəxəssis professor Friderike Otto deyib: "Əgər son onilliklərdə fosil yanacaqlar yandırılmasaydı, bu yay Avropada həyatını itirən 16 min 500 nəfərin əksəriyyəti bu gün sağ ola bilərdi."
Mütəxəssislər, mövcud səhiyyə infrastrukturlarının və yüksək temperatur xəbərdarlıq sistemlərinin yetərsiz qaldığına diqqət çəkirlər. Dr. Malkolm Mistri şəhərlərdə daha çox yaşıl sahə, çevik iş saatları, kondisionerə sərmayələr və məktəb təqviminin tənzimlənməsi kimi tədbirlərin görülməsinin vacibliyini vurğulayıb. Lakin o əlavə edib ki, karbon emissiyaları azaldılmadığı təqdirdə bu tədbirlərin təsiri məhdud olacaqdır.
24 saat
Oxucu Şərhləri
İlk növbədə, "on minlərlə qurban" ifadəsi, hər nə qədər real olsa da, panikə səbəb ola bilər. İnsanların həyatını itirməsi həmişə faciədir, amma hər ölümün birbaşa iqlim dəyişikliyinə bağlanması tamamilə düzgün deyil. Məqalədə də qeyd edildiyi kimi, bəzən ölüm səbəbi "istilik" olaraq qeyd edilmir. Bu, statistikada böyük bir boşluq yaradır. Əgər istiliklə bağlı ölüm halları tam olaraq müəyyən edilə bilmirsə, bu cür kəskin rəqəmlər vermək bir az mübaliğəli ola bilər.
İkinci olaraq, Dr. Barnsın dediyi kimi, "iqlim dəyişikliyi indi hərəkətə keçməli olduğumuz bir böhrandır" fikrinə şərikəm. Lakin, bu böhranın bütün yükünü sadəcə "insan fəaliyyətinə" yükləmək də tam doğru deyil. Təbii proseslər də var ki, onlar da iqlimin dəyişməsinə təsir edə bilər. Təbii ki, insan fəaliyyəti mühüm rol oynayır, amma bu, tamamilə hər şeyi izah etmir.
Son olaraq, məqalədə yaşlı əhalinin daha çox təsirləndiyi vurğulanır. Bu, haqlıdır. Amma bu, həm də bir sıra digər amillərin də rol oynadığını göstərir. Məsələn, lazımi tibbi xidmətə çıxışın olmaması, qeyri-adekvat yaşayış şəraiti və digər sosial-iqtisadi faktorlar da bu vəziyyəti daha da ağırlaşdıra bilər.
Ümumilikdə, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə aparmaq zəruridir və bu məqalənin bu mövzuda diqqət çəkməsi yaxşıdır. Lakin, məsələnin daha kompleks olduğunu və yalnız bir tərəfinə diqqət yetirməyin bəzən yanıldıcı ola biləcəyini də unutmamalıyıq.
Şərh Yaz