Avropanın dondurulmuş aktivlərdən istifadəsi müharibəyə yol aça bilər

Rusiya Aİ-nin Dondurulmuş Aktivlərdən İstifadə Planını "Müharibə Aktı" Adlandırdı

Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının rəsmisi cümə axşamı xəbərdarlıq edib ki, əgər Avropa İttifaqı dondurulmuş aktivlərdən Ukraynaya dəstək üçün istifadə etsə, bu, müharibəyə haqq qazandıran bir akt ola bilər. Avropa Komissiyası, yəni Aİ-nin icraedici qolu, Avropada saxlanılan dondurulmuş Rusiya aktivlərinin Ukraynaya necə dəstək olmaq üçün istifadə edilə biləcəyini araşdırır. Rusiya Təhlükəsizlik Şurasının sədr müavini Dmitri Medvedev Telegram-da yayımladığı şərhlərdə bu addımın müharibəyə haqq qazandıran bir akt ola biləcəyini vurğulayıb. Medvedev bildirib ki, “Əgər qızğın Avropa İttifaqı Belçikada dondurulmuş Rusiya aktivlərini “təzminat krediti” adı altında oğurlamağa cəhd etsə, belə hərəkətlər beynəlxalq hüquqa əsasən xüsusi bir casus belli növü kimi təsnif edilə bilər və bu, Brüssel və ayrı-ayrı Aİ ölkələri üçün bütün nəticələrlə müşayiət olunacaq.” Rusiya daha əvvəl Aİ-nin dondurulmuş aktivlərdən istifadə planını həyata keçirəcəyi təqdirdə cavab tədbirləri görəcəyini bəyan etmişdi. Komissiya isə iddia edir ki, bu addım oğurluq deyil, çünki bu bir kredit olacaq və Ukrayna onu yalnız Rusiya təzminat ödədiyi təqdirdə geri qaytarmalı olacaq. Bu, Ukraynaya maliyyə dəstəyi üçün mühüm addım kimi qiymətləndirilir. Rusiya və Avropa Komissiyası məsələ ilə bağlı dərhal şərh verməyib.

Rusiya Aktivlərinin Kilidini Açmaq: 105 Milyard Dollarlıq Plan

Çərşənbə günü Avropa Komissiyası Ukrayna üçün “Təzminat Krediti” təklif edib. Bu təklif dondurulmuş Rusiya Mərkəzi Bankı aktivlərini saxlayan Avropa maliyyə institutlarının balanslarından pul vəsaitlərinin istifadəsini nəzərdə tutur. Həmçinin, üzv ölkələrə Rusiya kapitalından istifadəyə alternativ olaraq beynəlxalq bazarlardan vəsait götürməyi də təklif edib. Dondurulmuş aktivlərin istifadəsi təklifinə əsasən, bu məqsədlə 90 milyard avro (105 milyard dollar) vəsaitin ayrılması planlaşdırılır. Bu məbləğ, Beynəlxalq Valyuta Fondunun Ukraynanın 2026-2029-cu illər üçün maliyyə çatışmazlığına dair 136,5 milyard dollarlıq təxmininin təxminən üçdə iki hissəsini təşkil edir. Komissiya açıqlamasında bildirib ki, "Rusiya ədalətli və davamlı sülhə sadiq qalmaq üçün heç bir əlamət göstərmədiyindən, Ukraynanın resurslarına düşən yük artmaqda davam edir və bu, Aİ-nin davamlı Ukraynaya dəstəyini daha da vacib edir." Bu vaxta qədər Avropa ölkələri bu aktivlərdən əldə olunan gəlirləri Kiyevə maliyyə yardımı üçün istifadə edirdilər, lakin bəzi Avropa liderləri potensial maliyyə və hüquqi problemlər səbəbindən əlavə tədbirlər barədə narahatlıqlarını ifadə ediblər. Belçika bu məsələdə xüsusilə sərt mövqe tutur, çünki Euroclear — Rusiyanın dövlət aktivlərinin böyük hissəsinin 2022-ci ildə Moskvanın Ukraynaya tammiqyaslı işğalından sonra Avropada dondurulduğu maliyyə institutu burada yerləşir. Belçika rəhbərliyi müharibə bitdikdən sonra hüquqi nəticələr barədə narahatlığını ifadə edərək, Aİ ölkələrinin məsuliyyətləri bölüşməyə hazır olmasını tələb edir. Məsələnin həssaslığı səbəbindən adının açıqlanmasını istəməyən bir Aİ rəsmisi bildirib ki, “Əgər Aİ Ukraynaya maliyyə dəstəyi vermək üçün pul borc götürməyi seçsə, buna yekdilliklə razılıq tələb olunacaq. Əgər onlar dondurulmuş aktivlərdən istifadə etməyi seçsələr, planı ixtisaslı səs çoxluğu ilə təsdiqləmək olar.” Danışıqların həssaslığına görə adının açıqlanmasını istəməyən başqa bir Aİ rəsmisi isə deyib: “Ukraynanı maliyyələşdirmək üçün iki həll yolu təqdim etməklə, Avropa Komissiyası yeganə alternativin daha çox üzv ölkə üçün daha pis olduğunu göstərmək istəyir.”

ABŞ sülh sazişinə təkan verir

Bu, sülh danışıqlarının davam etdiyi bir vaxta təsadüf edir. Rustem Umerov, Ukrayna Milli Təhlükəsizlik Şurasının rəhbəri, cümə axşamı Mayamidə ABŞ-ın xüsusi elçisi Stiv Vitkoffla danışıqlar aparacaq. Eyni zamanda, Fransa prezidenti Emmanuel Makron cümə axşamı Pekində Çin prezidenti Si Szinpinlə görüşür. Fransa liderinin çinli həmkarını Ukrayna münaqişəsinin həlli istiqamətində daha çox əməkdaşlıq etməyə çağırması gözlənilir. Rusiya və ABŞ arasında çərşənbə axşamı keçirilən müzakirələr irəliləyiş əldə etmədi, baxmayaraq ki, ABŞ prezidenti Donald Tramp kürəkəni Cared Kuşner, Vitkoff və Moskva arasında aparılan danışıqların "olduqca yaxşı" olduğunu bildirib. Bir neçə həftə əvvəl ABŞ və Rusiya tərəfindən gizli şəkildə hazırlanmış 28 bəndlik ilkin plan Ukraynaya təqdim edildikdən sonra ruslara hansı sülh planının təqdim edildiyi aydın deyil. Cümə axşamı London Fond Birjasında keçirilən 2025-ci il İnvestor Zirvəsi konfransında çıxış edən və Trampın ilk prezidentliyi dövründə ABŞ-da Birləşmiş Krallığın səfiri olmuş Kim Darroç deyib: “Məncə, Ukrayna müharibəsi yaxın zamanda bitməyəcək, əgər ukraynalılar təslim olub ərazilərindən imtina etməsələr və NATO-ya heç vaxt qoşulmasalar – bu kimi məsələləri siyasi cəhətdən güzəştə getmək və sağ qalmaq demək olar ki, qeyri-mümkündür.” Darroç əlavə edib: “Beləliklə, hesab edirəm ki, müharibə qış boyunca və sonrakı dövrdə də davam edəcək ki, bu da Avropa üçün çox təhlükəli ola bilər. Çünki düşünürəm ki, əgər Tramp razılaşma əldə edə bilməsə, o, sadəcə olaraq Ukraynaya silah tədarükünü dayandırıb avropalılara deyə bilər ki, 'bu sizin probleminizdir, mən razılaşmağa cəhd etdim, indi siz edin.' Və sonra əmin deyiləm ki, Ukraynanı ehtiyac duyduğu şeylə təmin etmək imkanımız olacaq.”

24 saat