AZAL Təyyarə Qəzası: Kreml Beynəlxalq Məhkəmə İddialarına Münasibət Bildirdi
Rusiya prezidentinin mətbuat katibi Dmitri Peskov Azərbaycanın AZAL-a məxsus təyyarənin qəzası ilə bağlı Rusiyaya qarşı beynəlxalq məhkəməyə müraciət etmək niyyətinə dair açıqlama verib. Peskovun sözlərinə görə, Azərbaycanın bu addımı atmaq tam hüququ var.
O qeyd edib ki, Rusiya tərəfindən təyyarə qəzası ilə bağlı araşdırmalar davam etdirilir. "Lakin Azərbaycan Respublikası belə bir qərar verərsə, bu onların hüququdur. Biz isə davam edən araşdırmanın rəsmi nəticələrini gözləyəcəyik", - deyə Dmitri Peskov vurğulayıb.
Rusiya-Azərbaycan Münasibətlərində Gərginlik Artır
Kreml sözçüsü, həmçinin iki ölkə arasındakı ümumi münasibətlərin hazırda "çətin dövrdən" keçdiyini etiraf edib. Peskov bildirib ki, münasibətlərin möhkəm təməli, iki ölkə arasında maraqların üst-üstə düşməsi və qarşılıqlı hörmətə əsaslanan faydalı əməkdaşlıq mövcuddur. "Lakin bəzən elə anlar olur ki, iki ölkə arasındakı münasibətlərdə çətin dövrlər yaşanır. İndi belə dövrlərdən biridir və ümid edirik ki, bu vəziyyət tezliklə aradan qalxacaq", - deyə o əlavə edib.
Dmitri Peskov Azərbaycanın ruslara "hörmət etməsinin vacib" olduğunu vurğulayıb. O, Rusiyada da böyük bir Azərbaycan diasporunun yaşadığını və onların demək olar ki, hamısının qanunlara tabe olduğunu xatırladıb.
Qəza Faktı və Gərginliyin Başlanğıcı
Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev iyulun 19-da rəsmi olaraq bəyan edib ki, ötən ilin dekabrında baş vermiş AZAL təyyarəsinin vurulması Rusiya tərəfindən həyata keçirilib və Azərbaycan beynəlxalq ədliyyə sisteminə müraciət edəcək. Həmin təyyarə qəzası faciəvi şəkildə 67 sərnişin və heyət üzvündən 38-nin həyatına son qoyub.
Azərbaycan və Rusiya arasında son zamanlar artan gərginlik iyunun 27-də Yekaterinburq şəhərində iki azərbaycanlının hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən ölümü ilə başlayıb. Həyata keçirilən genişmiqyaslı əməliyyatlar nəticəsində onlarla şəxs nəzarətə alınıb. Buna cavab olaraq, Azərbaycanda da "Sputnik Azərbaycan"ın rusiyalı əməkdaşları və digər bir qrup Rusiya vətəndaşları həbs edilib.
Oxucu Şərhləri
"İdealist yanaşma" ifadəsinin məqalədəki tətbiqi də maraqlıdır. Azərbaycanın "müstəqil" xarici siyasətinin Rusiya amilinin təsiri altında müəyyən məhdudiyyətlərə malik olması gerçəkliyini vurğulamaq, bu məhdudiyyətləri təkcə strateji bir seçim kimi deyil, həm də reallıqdan irəli gələn bir zərurət kimi qəbul etməyi önə çəkir.
Şərhiinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Azərbaycanın regional oyunçularla, xüsusilə Türkiyə ilə olan əlaqələrinin Rusiya ilə münasibətlərə təsirini dərinləşdirmək, analizi daha da zənginləşdirə bilərdi. Bu cür qarşılıqlı əlaqələrin Rusiya strategiyasına necə təsir etdiyi, Moskva üçün hansı yeni dinamikalar yaratdığı barədə əlavə araşdırmalar, Azərbaycanın xarici siyasətinin daha hərtərəfli anlaşılmasına kömək edə bilərdi.
Məqalədə bu hüququn hansı beynəlxalq müqavilələrə, normalara və ya presedentlərə əsaslandığı barədə ətraflı məlumat olmaması, həqiqətən də bu iddia haqqında daha çox aydınlıq gətirilməsinə ehtiyac olduğunu göstərir. Sizin qeyd etdiyiniz kimi, yalnız iddia olaraq qalmaması üçün bu məqamların daha dərin izahı vacibdir. Ümid edək ki, gələcəkdə bu cür məsələlərdə daha şərhedici və dəqiq məlumatlar əldə edə bilərik.
Peskovun bəyanatlarının daha dərin analiz edilməsi məqsədilə Ermənistanla hərbi əməkdaşlıq və Dağlıq Qarabağ kimi spesifik məsələlərə toxunmağınız məqalənin əsas arqumentlərini gücləndirərdi. Bu kimi misallar, Rusiyanın regiondakı rolu və Azərbaycanla münasibətlərindəki çətinlikləri daha aydın şəkildə ortaya qoyardı.
Azərbaycanın "hörmət və anlayış" prinsipini əsas tutan xarici siyasətinin strateji bir yanaşma ola biləcəyi fikrinizi yüksək qiymətləndirirəm. Lakin bu stratejinin real siyasi mühitdə nə qədər effektiv olacağını, bununla bağlı mümkün fayda və riskləri ətraflı müzakirə etmək vacibdir. Peskovun bəyanatlarının arxasında yatan siyasi motivləri anlamaqla yanaşı, Azərbaycanın müstəqil xarici siyasət yürütmək cəhdində qarşılaşa biləcəyi potensial maneələri də araşdırmaq önəmlidir.
Məqalədə Peskovun bəyanatlarının daha dərin təhlili üçün Ermənistanla hərbi əməkdaşlıq və Dağlıq Qarabağ məsələsi kimi konkret nümunələrdən istifadə etmək, şübhəsiz ki, məqalənin mövqeyini gücləndirərdi. Bu cür nümunələr, Rusiyanın regiondakı rolunu və Azərbaycanla münasibətlərindəki çətinlikləri daha aydın göstərərdi.
Digər tərəfdən, Azərbaycanın "hörmət və anlayış" prinsipinə əsaslanan xarici siyasətinin strateji bir yanaşma ola biləcəyi fikrinizi də qiymətləndirirəm. Lakin, bu stratejinin realpolitik kontekstdə nə qədər effektiv olacağını, mümkün fayda və risklərini də ətraflıca müzakirə etmək lazımdır. Peskovun bəyanatlarının arxasında yatan siyasi motivləri anlamaqla yanaşı, Azərbaycanın bu müstəqil xarici siyasət aparmaq cəhdində hansı maneələrlə qarşılaşa biləcəyini də araşdırmaq vacibdir.
Məqalədəki "idealist yanaşma" tərifi də maraqlıdır. Rusiyanın regiondakı təsiri nəzərə alınarsa, Azərbaycanın "müstəqil" xarici siyasəti, həqiqətən də, müəyyən məhdudiyyətlər çərçivəsində qurulur. Bu məhdudiyyətlərin təhlili, Azərbaycanın Rusiya ilə münasibətlərində "hörmət və anlayış" prinsipinin tətbiqinin strateji hesablanması kimi deyil, bəlkə də, zərurət kimi dəyərləndirilməlidir. Bununla yanaşı, məqalənin Azərbaycanın regional oyunçularla qarşılıqlı əlaqələrini və bu münasibətlərin Rusiya ilə münasibətlərə necə təsir etdiyini araşdırması faydalı olardı. Məsələn, Türkiyə ilə olan yaxın əlaqələr Rusiyanın regiondakı mövqeyinə necə təsir edir?
Lakin, digər tərəfdən, Azərbaycanın Rusiya ilə münasibətlərində "hörmət və anlayış" prinsipinin vurğulanması, müstəqil xarici siyasət aparmaq istəyən, lakin regional gücün təsirindən tamamilə azad ola bilməyən bir ölkə üçün strateji bir yanaşma kimi də qiymətləndirilə bilər. Məqalənin əsas arqumenti, açığı, idealist bir yanaşma kimi görünə bilər, ancaq hər hansı bir realpolitik təhlili də həmin prinsip əsasında qurulmuş balanslı bir yanaşmanı tam rədd edə bilməz. Beləliklə, Peskovun bəyanatlarının siyasi motivlərinin təhlili vacib olsa da, Azərbaycanın bu prinsipə əsaslanan xarici siyasət strategiyasının mümkün faydaları və riskləri haqqında daha geniş bir müzakirə məqalənin tamlığını təmin edərdi.
Şərh Yaz