Suriyada Druzilərə Qarşı Bədəvi Hücumu: Bölgədə Gərginlik Artır
Bədəvi qəbilələri
Suriyada, İsraildən böyük həcmdə hərbi dəstək alan Druzilərə qarşı genişmiqyaslı hücuma başlayaraq ümumi səfərbərlik elan edib. Bu addım Druzilərin
Suveydada bədəvi əhalinin bir hissəsini qətlə yetirməsi, bir qismini girov götürməsi və şəhərdən qovması fonunda atılıb.
Əhməd Əl Şaraa hökumətinə sədaqət andı içən bədəvilər, həm girov götürülmüş minə yaxın mülki bədəvini xilas etmək, həm də Druziləri məhv etmək üçün
Suveyda şəhərini mühasirəyə alıblar. Mənbələr, bu hökumətin bəzi tərəfdarlarının
sələfi ideologiyasına yaxın olduğunu qeyd edirlər. İsrailin hücumlarından sonra geri çəkilən ordunun yerini nizamsız bədəvi qüvvələri tutub. Bu arada,
Suveydada elektrik və internet kəsilib ki, bu da bölgədə məlumat blokadasına səbəb olub.
Bildirilir ki, İsrail təyyarələri və PUA-ları bədəvi qəbilə milislərini vurub. Lakin yerli mənbələrə görə, milislər geri çəkilməyib, əksinə,
Suveyda şəhərinin içərilərinə doğru irəliləyirlər.
Planlar Alt-Üst Oldu
Bu vaxtda,
Suriya mənbələri İsraildən yardım istəyərək hava hücumlarını tətikləyən Dərzi lideri Şeyx Hikmət Əl Hicrinin Dəməşq hökuməti ilə əlaqə saxlayaraq arabuluculuq istədiyini bildiriblər. Dəməşq hökuməti isə bölgəyə təhlükəsizlik qüvvələrini göndərərək arabuluculuq səylərinə başlayacağını elan edib. Təhlükəsizlik qüvvələrinin maşınlarından ibarət konvoyun
Suveydaya gedən yolda görüntüləndiyi bildirilir.
Qəbilələrin bu genişmiqyaslı hücumu, cənubi
Suriyanı "silahsızlaşdırılmış zona" elan edərək ölkə torpaqlarına nəzarət etmək planlarını pozub.
İsrail Quru Əməliyyatına Başlayacaqmı?
Dəməşq hökumətinin birbaşa müdaxiləsi olmadan Dərzi milislərinə hücum edən qəbilələrin İsrail hücumları altında geri çəkilməməsi, İsrailin bölgədəki hegemonluğunu təhdid edir. Lakin İsrailin Qolan Təpələri və bu ölkənin Küneytra şəhəri bölgəsinə iki tabor əsgər göndərdiyi məlumdur. İsrailin müdafiə naziri İsrail Kats
Suriyada quru əməliyyatına başlamağa hazır olduqlarını bildirib. Mövcud vəziyyət, İsrailin birbaşa müdaxiləsi ilə nəticələnə bilər.
Lakin Avropa ölkələri və ABŞ İsrailin bölgədə hərbi müdaxilədə bulunmasını istəmədiklərini açıq şəkildə ifadə ediblər. ABŞ-ın
Suriya üzrə xüsusi nümayəndəsi Tom Barrack "münaqişə tərəflərinin geri çəkilməsini" alqışlayarkən, Almaniya, Fransa və İngiltərənin baş nazirləri İsrailin hücumlarını pisləyiblər.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Məsələn, İsrailin Lübnanla sərhəddəki Druz əhalisinə dəstəyinin, Şimal Lübnanındakı Hizbullah kimi qrupların təsirinin qarşısını almaq üçün strategik bir addım olaraq qəbul edilməsi mümkündür. Bu, İsrailin hərəkətinin yalnız Bədəvi qəbilələri ilə Druzlər arasındakı birbaşa toqquşmadan daha geniş regional dinamikalarla bağlı olduğunu göstərir. Məqalədə İsrailin dəstək səviyyəsi barədə daha ətraflı məlumatın olmaması təbii ki, narahatlıq doğurur, lakin həm də bu hadisənin qlobal miqyaslı geopolitik oyunun bir hissəsi olduğunu qəbul etməyimizi tələb edir.
Bununla belə, gəlin məsələnin başqa bir tərəfini də nəzərə alaq: Bədəvilərin hərəkətləri nə qədər İsrailin planlarını pozsa da, bu hərəkətlərin öz daxili dinamikaları və qarşılıqlı əlaqələri də ola bilər. Məsələn, bədəvi qəbilələri arasında mövcud olan rəqabətlər, qəbilə daxili münaqişələr, və ya qonşu dövlətlərin təsiri nəzərə alınmayıb. Yəni, bədəvi hərəkətləri yalnız İsrailin planlarına reaksiya deyil, həm də Suriyadakı daha geniş miqyaslı siyasi və sosial qüvvələrin nəticəsi ola bilər. Bu faktorların nəzərə alınmadan İsrailin regional siyasətinin uğursuzluğu yalnız bədəvilərin hərəkətlərinə bağlamaq tələsik nəticə ola bilər. Daha ətraflı araşdırma və müxtəlif mənbələrin təhlili bu hadisələrin arxasındakı mürəkkəb səbəbləri daha aydın şəkildə ortaya qoya bilər.
Bundan əlavə, bədəvi qəbilələrinin Druzlərə qarşı hücumunun tarixi kontekstini araşdırmaq vacibdir. Məsələn, bu, 1920-ci illərdəki Ürdün-Suriya sərhəd bölgəsində baş vermiş bədəvi-Druz qarşıdurmalarına bənzəyirmi? Əgər bənzəyirsə, bu dəfəki hadisənin nəticələri əvvəlki hadisələrdən necə fərqlənəcək? Bu oxşarlıq və fərqlər İsrailin regional strategiyasını necə təsir edəcək?
Məqalədəki informasiyanın tamlığı və dəqiqliyi baxımından daha dərin araşdırma aparmaq lazımdır ki, hadisələrə daha obyektiv yanaşa bilək. Yalnız tək bir hadisəyə yönəlmək, mürəkkəb geosiyasi kontekstin tam şəkildə anlaşılasına mane ola bilər.
Bundan əlavə, qeyd edilən hadisələr sadəcə regional bir toqquşma kimi təqdim olunsa da, bu qarşıdurmanın kökündə uzunmüddətli regional iqtisadi və sosial bərabərsizliyin rolu nəzərə alınmalıdır. Suriyanın davam edən münaqişəsi və qlobal iqtisadi dinamika bu bölgədəki resurslara nəzarət və sərvət paylanması ilə bağlı gərginlikləri necə artırıb? Bu sosial-iqtisadi amillərin bədəvi qəbilələrinin reaksiyasına, eləcə də İsrailin regional siyasətinə necə təsir etdiyini araşdırmaq vacibdir.
Beləliklə, sual meydana çıxır: Bu hadisələrin fonunda, uzunmüddətli regional sabitliyə nail olmaq üçün davamlı iqtisadi inkişaf strategiyası və ədalətli resurs paylanması əldə etməyin mümkün yolları hansılardır?
Lakin hazırkı vəziyyətin fərqləndirici cəhəti, İsrailin açıq şəkildə Druzlərə hərbi dəstək verməsinin iddiasıdır. Bu, hadisənin dinamikasını əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir və regional gərginliyi kəskin şəkildə artırır. Keçmiş hadisələrdən çıxarıla biləcək əsas dərs, belə etnik və dini münaqişələrin tez-tez ərazinin nəzarəti, resursların bölüşdürülməsi və regional güc balansının dəyişməsi ilə sıx bağlı olmasıdır. Ancaq bu dəfə, xarici gücün açıq müdaxiləsi regional sabitliyin pozulmasına və daha böyük bir münaqişəyə gətirib çıxara bilər. Bu, yalnız hərbi baxımdan deyil, həm də humanitar böhran və regional əməkdaşlığa mənfi təsir göstərmə riski baxımından da ciddi narahatlıq doğurur. Məqalədə İsrailin dəstək miqdarı barədə konkret dəlil təqdim edilməməsi də təhlili daha da çətinləşdirir və əlavə araşdırmanı tələb edir.
Məsələn, İsrailin Druzlərə verdiyi dəstəyin həcmi və təbiəti daha dəqiq şəkildə müəyyənləşdirilməlidir. Bu dəstəyin özündə qanunsuzluğu və ya beynəlxalq hüququn pozulmasını ehtiva edib-etməməsi araşdırılmalıdır.
Konstruktiv bir həll olaraq, Suriyadakı bütün tərəfləri əhatə edən, beynəlxalq təşkilatların nəzarəti altında genişmiqyaslı bir sülh danışıqları prosesi təşkil edilə bilər. Bu proses, bədəvilərin və Druzların qarşılıqlı narazılıqlarının köklərini araşdıra və davamlı bir sülh müqaviləsinə əsas qoya bilər. Bu müqavilə, torpaq mülkiyyəti, mədəni hüquqlar və Suriyanın müxtəlif etnik və dini qrupları üçün ədalətli bir təmsilçiliyi təmin etməlidir. Bu cür danışıqlar, təkcə münaqişənin dayandırılmasını deyil, həm də uzunmüddətli barışıq qurmağı hədəfləməlidir.
Bundan başqa, yalnız İsrailin əməllərinə yönəlmiş bir yanaşma problemə hərtərəfli yanaşma yaratmır. Həlli üçün uzunmüddətli bir strategiya hazırlanmalıdır. Bu strategiya, həm bədəvilərin, həm də Druzlərin etibarlı nümayəndələrini bir araya gətirən, ədalətli və qarşılıqlı anlaşmaya əsaslanan bir dialoq mexanizminin yaradılmasını nəzərdə tutmalıdır. Regional beynəlxalq təşkilatların iştirakı ilə tərəflər arasındakı etimadın bərpası üçün vasitəçilik və sülh danışıqları aparılmalıdır. Eyni zamanda, Suriya hökumətinin bu prosesə müdaxilə etməməsi və tərəflərə müdaxilə etmədən dialoq aparmaq üçün azad mühit təmin etməsi vacibdir. Qısacası, yalnız güc tətbiqi deyil, həm də tərəflərin qarşılıqlı maraqlarını əsas götürən bir sülh mexanizminin inkişafı uzunmüddətli bir həll üçün vacibdir.
Şərh Yaz