Hacı Vəliyevin Həbs Qətimkan Tədbiri Dəyişdirilmədi
İyulun 18-də Xətai Rayon Məhkəməsində ictimai fəal və İkinci Qarabağ Müharibəsi iştirakçısı Hacı Vəliyevin həbs qətimkan tədbirinin ev dustaqlığı ilə əvəz edilməsi barədə verilmiş vəsatətə baxılıb. Lakin məhkəmə vəsatəti təmin etməyib. Vəliyevin yaxınlarının yaydığı məlumata görə, ailəsi və dostları 28 gündür aclıq aksiyası keçirən şəxsin səhhətindən ciddi şəkildə narahatdırlar. Onlar qeyd edirlər ki, iyunun 21-dən "ədalətsiz mühakiməsinə qarşı" etiraz olaraq aclıq edən qazinin səhhəti sürətlə pisləşməkdədir. Daha əvvəl onun vəkilləri Hacı Vəliyevin yeriməkdə çətinlik çəkdiyini, habelə qalan gözünü itirmək təhlükəsi ilə üz-üzə olduğunu bildirmişdilər. “Aidiyyatı qurumlar məsuliyyətli davranmalı, Qazi Vəliyevin həyat və sağlamlığına laqeyd yanaşmamalıdır”, – deyə bəyanatda vurğulanıb. Bu məsələ ictimaiyyətdə geniş müzakirələrə səbəb olmuş, müharibə veteranlarının hüquqları ilə bağlı narahatlıqları artırmışdır.
Bəşir Süleymanlının Saxlanma Şəraiti və Məhkəmə Prosesindən Şikayətləri
Vətəndaş Hüquqları İnstitutunun rəhbəri Bəşir Süleymanlı da yaxınları vasitəsilə həbsdə üzləşdiyi çətinliklərlə bağlı ictimaiyyətə açıqlama yayıb. Onun sözlərinə görə, həm hüquqları məhdudlaşdırılır, həm də saxlanma şəraiti qeyri-insanidir. Bəşir Süleymanlı iyulun 16-da Bakı Apellyasiya Məhkəməsində həbs müddətinin uzadılması ilə bağlı keçirilən iclasda hakim Emin Əliyevin davranışlarından ciddi şəkildə narazı qaldığını bildirib. O, proses boyu hakimin aqressiv davrandığını, bir neçə dəfə sözünü kəsdiyini və ona çıxış üçün imkan vermədiyini iddia edib. Süleymanlı bu vəziyyəti ifadə azadlığının və özünü müdafiə etmək hüququnun kobud şəkildə pozulması kimi dəyərləndirib. Bu səbəbdən o, Məhkəmə Hüquq Şurasına və Ombudsman Aparatına rəsmi şikayət ünvanlayacağını açıqlayıb. Hüquq müdafiəçisi eyni zamanda məhkəmə zallarında məhkumların saxlandığı yerlərdəki şəraitin də qeyri-qənaətbəxş olduğunu vurğulayıb. Bu iddialar ölkədəki həbsxana və məhkəmə sisteminə dair ciddi suallar yaradır.
Həbsdə Olan Fəalların Durumu Ciddi Narahatlıq Yaradır
İctimai fəalların və müharibə iştirakçılarının həbs şəraiti, eləcə də məhkəmə prosesləri ilə bağlı səsləndirilən bu cür narahatlıqlar cəmiyyətdə ciddi suallar doğurur. Həm Hacı Vəliyevin aclıq aksiyası səbəbindən səhhətinin pisləşməsi, həm də Bəşir Süleymanlının hüquqlarının pozulması iddiaları ölkədəki hüquqi proseslərə və saxlanma şəraitinə dair daha diqqətli yanaşma tələb edir. Aidiyyatı qurumların bu məsələlərə şəffaf və məsuliyyətli şəkildə cavab verməsi gözlənilir.
Oxucu Şərhləri
Qayıdaq Bəşir Süleymanlının özünə. Hakimə qarşı şikayət ərizəsi yazmaq fikri... Düşünürəm ki, bu, məhkəmə sisteminə edilən bir "hədiyyə" ola bilər, çünki bəzən belə şikayətlər işləri daha da maraqlı edir. Kim bilir, bəlkə də hakim Emin Əliyev özü də bir gün belə bir "şərhlə" qarşılaşar! Əsas odur ki, Bəşir Süleymanlı özünü "səhnədə" hiss etsin. Bax, bu "sleymanlnn" təhlükəsizliyindən daha çox, onun "şərhini" təmin edir!
Hacı Vəliyevin aclıq aksiyası və onun səhhəti ilə bağlı narahatlıqlar, həmçinin müharibə iştirakçısı kimi statusu, bu məsələyə əlavə bir həssaslıq qatır. Onun aclıq aksiyasının 28 gündür davam etməsi, habelə yeriməkdə çətinlik çəkməsi və görmə qabiliyyətini itirmək təhlükəsi, humanitar baxımdan ciddi narahatlıq doğurur və müstəqil araşdırmaya ehtiyac olduğunu göstərir.
Bəşir Süleymanlının apellyasiyasının rədd edilməsi və onun məhkəmə prosesindəki şəraitdən şikayətləri də, ifadə azadlığı və özünü müdafiə hüququ kontekstində diqqətəlayiqdir. Hakimlərin davranışı və məhkəmə zallarındakı saxlanma şəraitinin qeyri-qənaətbəxş olması barədəki iddialar, hüquq sistemindəki potensial problemlərə işarə edir.
Bu iki hadisəni birbaşa əlaqələndirmək, tələsik nəticə ola bilər. Hər birinin özünəməxsus hüquqi və faktoloji konteksti olduğu üçün, onların fərqli tərəflərini dərinləşdirmədən ümumi tendensiyalara bağlamaq, həqiqəti tam əks etdirməyə bilər. Ümumi insan hüquqları təminatları kontekstində bu məsələləri dəyərləndirmək vacibdir, lakin eyni zamanda hər bir konkret hadisənin özünəməxsus çərçivəsini də nəzərə almaq lazımdır. Bu, hər iki vətəndaşın hüquqlarının müdafiəsi sahəsində daha dərin və hərtərəfli təhlil aparmağa imkan verəcək.
Məqalədə Hacı Vəliyevin həbs qətimkan tədbirinin dəyişdirilməməsinə dair əsaslı narahatlıqlar ifadə olunur və bu narahatlıqların əsaslandırıldığını qəbul edirəm. Ailənin və dostların aclıq aksiyası keçirməsi, şübhəsiz ki, ciddi bir siqnaldır və hökumətin bu məsələyə diqqət yetirməsi vacibdir. Ancaq gəlin məsələnin digər tərəfini də nəzərə alaq. Hacı Vəliyevin həbs edilməsinə səbəb olan ittihamların mahiyyəti məqalədə tam aydın deyil. Əgər bu ittihamlar ciddi və sübut olunmuşdursa, onda həbs qətimkan tədbirinin davam etdirilməsi qanuni çərçivədə qəbul edilə bilər. Məhkəmənin qərarının əsaslandırmasını bilmədən, yalnız aclıq aksiyası əsasında qərarın ədalətsizliyini iddia etmək tələsiklik ola bilər. Beləliklə, tam məlumat olmadan, yalnız bir tərəfin mövqeyinə əsaslanaraq qərarın qərəzli olduğunu söyləmək ehtiyatlı yanaşmanı tələb edir.
Şərhinizdə Hacı Vəliyevin məsələsinə diqqət yetirilərək hüquqi prosesin hər iki tərəfinin də nəzərə alınması fikrinə razı deyiləm. Burada əsas məqam Bəşir Süleymanlının özünün hüquqlarının pozulmasıdır. Vətəndaş Hüquqları İnstitutunun rəhbəri olaraq onun saxlanma şəraitindən və məhkəmə prosesində hakimin davranışından narazılığı tamamilə haqlıdır. Məhkəmə zallarında saxlanılanların şəraitinin qeyri-qənaətbəxş olması və ifadə azadlığının məhdudlaşdırılması heç bir halda qəbulolunan deyil. Bəşir Süleymanlının hüquqlarının qorunması və ona qarşı qərəzli yanaşmanın olmaması əsas prioritet olmalıdır.
Ancaq bu hadisə ilə keçmişdəki oxşar hallar arasındakı əsas fərq, məhkəmənin qərarının əsaslandırılmasının açıqlığı və şeffaflığıdır. Məqalədə həbs qətimkan tədbirinin dəyişdirilməməsinin konkret səbəbləri aydın şəkildə izah edilmir. Keçmişdəki bəzi hallarda isə, ədalətsiz qərarların açıq şəkildə siyasi motivlərlə əlaqələndirilməsi və beynəlxalq təzyiq nəticəsində qismən də olsa müəyyən irəliləyişlər əldə edilib.
Bu vəziyyətdə, Hacı Vəliyevin vəkilinin apellyasiya məhkəməsinə müraciət etməsi və ədalətli bir proses tələb etməsi vacibdir. Eyni zamanda, beynəlxalq təşkilatların və insan haqları müdafiəçilərinin bu hadisəni diqqətlə izləməsi və azadlıq, ədalətli məhkəmə prosesi və ifadə azadlığı prinsiplərinin pozulmasına qarşı səs çıxarması vacibdir. Keçmişdəki oxşar hadisələrdən alınan əsas dərs budur ki, davamlı təzyiq və beynəlxalq diqqət, ədalətli həllin əldə edilməsi üçün vacib amil ola bilər. Lakin bu dəfə belə bir nəticənin əldə edilməsi müəyyən deyil və vəziyyətin gələcək inkişafını müşahidə etmək lazımdır.
Şərh Yaz