Abzas Media"nın Baş Redaktoru Sevinc Vaqifqızının Həbs Məktubu
"Abzas Media"nın həbsdə olan baş redaktoru Sevinc Vaqifqızı "Sərhədsiz Reportyorlar" təşkilatına ünvanladığı məktubda Bakıya qayıdacağı təqdirdə həbs olunacağına əmin olduğunu bildirib. İstanbul Hava Limanında vəkili ilə danışarkən artıq bu qərarın labüdlüyünü dərk edən jurnalist, dostlarından evinin qarşısında mülki polislərin olduğunu öyrənib. O, həbs olunmadan əvvəl "Abzas Media"nın əməkdaşlarına və anasına mesaj göndərərək onları bu vəziyyətə hazırlıqlı olmağa çağırıb.
Qayıdışın Səbəbi və Jurnalist Həmrəyliyi
Bakıya enən təyyarənin çıxış qapısında polislər tərəfindən qarşılanan Sevinc Vaqifqızı pasport yoxlamasına belə imkan verilmədən əlavə qapıdan saxlanılıb. Həbsdən sonra ona ən çox verilən sualın "niyə qayıtdın?" olduğunu qeyd edən Vaqifqızı, "Abzas Media"nın idarəçiliyində təmsil olunan şəxs kimi təhlükəli məqamda kənarda qala bilməyəcəyini vurğulayıb. O vaxta qədər "Abzas Media"nın direktoru Ülvi Həsənli artıq həbs olunmuş, əməkdaş Məhəmməd Kekalov isə evindən zorakılıqla aparılmışdı. Jurnalist hesab edir ki, hazırladıqları korrupsiya araşdırmalarının bədəli həbsdirsə, bununla üzləşmək, qaçmaqdansa daha doğru idi. Qaçışın heç bir problemin həlli olmadığını bildirib.
Tənqidi Jurnalistikaya Qarşı Təzyiqlər
Hökumətin azad jurnalistləri və tənqidçiləri ölkədən didərgin salmaq, bununla da cəmiyyətdən təcrid etmək siyasətini sərt tənqid edən Sevinc Vaqifqızı, tənqidi jurnalistika ilə məşğul olduqları üçün hökumətin onlara "bu ölkədə yaşama" deyə bilməyəcəyini ifadə edib. O, idxaldan asılı olan bir ölkədə doğru xəbərin də xaricdən asılı vəziyyətə düşməməli olduğunu vurğulayıb. Azərbaycanda yaşayıb, azad mediada çalışıb, doğru xəbər verib təhdid təhlükəsi hiss etmədən yaşamaq istəyirik. Bu gün həbsdə olan 29 jurnalistin də istəyi bu olub. Jurnalistlər təhdid və təzyiq olmadan yaşamaq, işlərini azad şəkildə görmək istəyirlər. Lakin hakimiyyət üçün hər cür sual müdaxilə hesab olunur, onlar isə sorğu-sualsız itaəti üstün tuturlar. Ev, fəxri ad, yüksək maaş təklif edərək xalqdan mənimsədikləri sərvətlərinə göz yumulmasını istəyənlərə boyun əymədikləri üçün jurnalistlər həbsdədir. Peşələrinin cəmiyyətin maraqlarını müdafiə etmək, insanları siyasətçilərin manipulyasiyalarından qorumaq və hökumət üzərində ictimai nəzarəti təşkil etmək olduğunu xatırladıb.
Həbsxana Divarları Arasında Mübarizə
Azərbaycan iqtidarının jurnalistlər üçün qırmızı xətlər müəyyənləşdirdiyini, xüsusən də prezident və ailəsinin qanunsuz əməllərindən danışmamağın tələb olunduğunu bildirən Vaqifqızı, bu xətlərə tabe olmaqdansa, həbsdəki "qırmızı zolaqları" seçdiklərini vurğulayıb. Şəxsi məlumat kartlarına vurulan üç qırmızı zolağın onların təhlükəli məhbus olduqlarına və nəzarətdə saxlanıldıqlarına işarə etdiyini deyib. Həbsdə belə onlara nəzarət edə bilməyən hakimiyyətə cavab olaraq, jurnalistlər təcridxanaya məhbus kimi daxil olduqdan sonra burada baş verən işgəncələri, seçki saxtakarlığını və korrupsiyanı ictimailəşdiriblər. Onların yazdıqları sayəsində qadın korpusunda işgəncələr dayanıb, məhbuslara çatacaq mal və məhsulların müəyyən hissəsi onlara verilib. Yazıçılığa qanunun tələbləri yerinə yetirilənə qədər davam edəcəklərini bəyan ediblər, çünki hər məqalədən sonra müsbət geridönüşlər onların həbsdə də faydalı olduqlarını hiss etdirir.
Beynəlxalq Təşkilatlara Çağırış və Siyasi Məhbuslar
Şəhərdə etiraz aksiyası olarkən onu çəkməyə jurnalist tapılmadığını eşidəndə məyus olduqlarını dilə gətirən Sevinc Vaqifqızı, vətəndaşların qanunsuzluqlarla təkbaşına qaldığını qeyd edib. O, jurnalistlərlə yanaşı, ekspertlər, fəallar, QHT nümayəndələri, müxalifətçilər və dindarlar daxil olmaqla, Azərbaycanda hazırda 400-ə yaxın siyasi məhbusun olduğunu vurğulayıb. Ailə üzvlərindən və vəkillərdən tez-tez "sizi unudublar" sözünü eşitmələrinin səbəbini hökumətə təsir imkanlarına sahib beynəlxalq təşkilatların və demokratik prinsiplərə sadiq qaldıqlarını iddia edən Qərb liderlərinin bu vəziyyəti görməzdən gəlməsi ilə əlaqələndirib. Onların sadəcə "narahat olduqlarını" ifadə etməsinin İlham Əliyevi narahat etmədiyini, bu səbəbdən siyasi həbslərin davam etdiyini bildirib.
Qərb liderlərinin İlham Əliyevlə görüşdən sonra enerji, təhlükəsizlik və insan hüquqları məsələlərindən danışdıqlarını, lakin insan hüquqlarının siyahıda ən sonda yer almasının onlar üçün öncül məsələ olmadığını göstərdiyini vurğulayıb. Real təzyiqlə qarşılaşmayan İlham Əliyevin "Abzas Media" əməkdaşlarını uzun müddətə həbsə göndərə bilməsini Qərb təşkilatlarının və liderlərinin onun tənqidçilərinə qandal vuran əlini tutmağa davam etməsi ilə izah edib.
Oxucu Şərhləri
Lakin, bu iki hadisə arasındakı fərqləri də nəzərə almaq vacibdir. Fətullayev işi, uzun müddət davam edən məhkəmə prosesləri və beynəlxalq təşkilatların müdaxiləsi ilə xarakterizə olunurken, Sevinc xanımın vəziyyətinin son nəticəsi hələ bəlli deyil. Bu, həm də beynəlxalq təşkilatların və beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasının necə olacağını müəyyən etmək üçün vacibdir. Əgər Sevinc xanımın vəziyyəti Fətullayev hadisəsi kimi uzunmüddətli bir mübarizəyə çevrilərsə, bu, Azərbaycan hakimiyyətinin mətbuat azadlığına olan münasibətinin dəyişmədiyini göstərə bilər. Əksinə, tez həll olunarsa, bu, ya hökumətin mövqeyinin yumşalması, ya da beynəlxalq təzyiqin effektivliyinin sübutu ola bilər. Beləliklə, bu hadisənin sonucu, Azərbaycanın mətbuat azadlığına dair gələcək perspektivləri müəyyənləşdirmək üçün əsas olacaqdır.
Ancaq Vaqifqızının vəziyyətinin təkcə Azərbaycanın daxili problemləri ilə bağlı olmadığını da qeyd etmək lazımdır. Beynəlxalq təzyiqlərin, xüsusilə də Avropa İttifaqı və digər beynəlxalq təşkilatların reaksiyasının, Azərbaycan hökumətinin davranışına təsir göstərmə potensialı vardır.
Beləliklə, sual doğur: Sevinc Vaqifqızının vəziyyətinin daha geniş bir beynəlxalq siyasi və iqtisadi təzyiq vasitəsi ilə həll edilməsi üçün hansı konkret addımlar atıla bilər?
Şərh Yaz