BMT: Sudanın mühasirədəki El-Fəşərində minlər aclıq təhlükəsində

El-Fəşər aclıq təhlükəsi ilə üz-üzə: Sudan müharibəsinin dəhşətli nəticələri

Sudanda üçüncü ilinə qədəm qoyan qanlı vətəndaş müharibəsi davam edərkən, Qərbi Sudandakı El-Fəşer şəhərində mühasirədə qalan minlərlə ailənin “aclıq təhlükəsi” ilə üzləşdiyi bildirilir. Ümumdünya Ərzaq Proqramı (WFP) bu barədə xəbərdarlıq edib. Ötən ilin may ayından etibarən Şimali Darfur əyalətinin paytaxtı El-Fəşer yarımhərbi Çevik Dəstək Qüvvələri (ÇDQ) tərəfindən mühasirədə saxlanılır. ÇDQ 2023-cü ilin aprelindən bəri hökumətə bağlı Sudan Silahlı Qüvvələri (SSQ) ilə müharibə vəziyyətindədir. ÇDQ şəhəri tamamilə mühasirəyə alaraq bütün əsas yolları bağlayıb, yüz minlərlə mülki vətəndaşı azalan ərzaq təminatı və məhdud humanitar yardıma çıxış imkanları ilə tələyə salıb. WFP-nin Şərqi və Cənubi Afrika üzrə regional direktoru Erik Perdson bildirib ki, El-Fəşerdə hər kəs gündəlik yaşamaq uğrunda mübarizə aparır. Onun sözlərinə görə, iki ildən artıq davam edən müharibə nəticəsində insanların müqavimət mexanizmləri tamamilə tükənib: “Təcili və davamlı çıxış olmadan, saysız-hesabsız həyatlar itiriləcək.”

Mühasirədə olan El-Fəşər və ağırlaşan vəziyyət

El-Fəşer Darfur bölgəsində SSQ-nin əlində qalan son böyük şəhərdir. ÇDQ qüvvələrinin Sudanın paytaxtı Xartumdan sıxışdırılıb çıxarılmasından sonra bu il şəhərə yenidən hücumlar başlayıb. Aprel ayında El-Fəşer yaxınlığındakı Zamzam köçkün düşərgəsinə edilən böyük ÇDQ hücumu yüz minlərlə mülki vətəndaşın qaçmasına səbəb olub. Onların çoxu əyalət paytaxtında sığınacaq axtarır. WFP-nin məlumatına görə, El-Fəşerdə sorqo və buğda kimi əsas qida məhsullarının qiymətləri Sudanın digər bölgələrinə nisbətən 460 faizədək artıb. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) əlavə etdiyi məlumata görə, bazarlar və klinikalar hücuma məruz qalıb, bir vaxtlar köçkün ailələri qidalandıran icma mətbəxləri isə təminat çatışmazlığı səbəbindən fəaliyyətini dayandırıb. Ümidsiz ailələr heyvan yemi və qida tullantıları ilə dolanmaq məcburiyyətində qalıb, kəskin qidalanma çatışmazlığı, xüsusən də uşaqlar arasında sürətlə artır. BMT-nin məlumatına görə, El-Fəşerdə beş yaşınadək uşaqların demək olar ki, 40 faizi kəskin qidalanma çatışmazlığından, 11 faizi isə şiddətli kəskin qidalanma çatışmazlığından əziyyət çəkir. Avqust ayında zirvəyə çatan yağış mövsümü yolların sürətlə pisləşməsi səbəbindən şəhərə çatmaq səylərinə əlavə maneələr yaradır. Ötən il Zamzamda aclıq elan edilmiş, daha sonra iki yaxın düşərgəyə – əl-Salam və Əbu Şouk, həmçinin Cənubi Sudanın bəzi hissələrinə yayılmışdı.

Dərinləşən humanitar böhran və beynəlxalq laqeydlik

Müharibə on minlərlə insanın ölümünə, milyonların köçkün düşməsinə səbəb olub və BMT-nin təsvir etdiyi kimi, dünyanın ən böyük məcburi köçkün və aclıq böhranlarına yol açıb. Ölkə faktiki olaraq iki yerə bölünüb: ordunun Sudanın şimal, şərq və mərkəzi hissələrinə, ÇDQ-nin isə Darfurun demək olar ki, bütün hissələrinə və cənubun bəzi hissələrinə nəzarət etdiyi bir vəziyyət yaranıb. Ötən ay ÇDQ-nin rəhbərlik etdiyi Sudan koalisiyası Xartumdakı hərbi rəhbərliyə etiraz olaraq alternativ hökumət qurduğunu elan edib. Yeni elan edilmiş hökumət bölünmələri dərinləşdirə, humanitar böhranı daha da pisləşdirə və müharibə davam etdikcə rəqib qurumların yaranmasına səbəb ola bilər. Bu böhranlar BMT agentliklərinin onilliklər ərzində ən böyük maliyyə kəsintiləri ilə üzləşdiyi bir vaxta təsadüf edir. Bu vəziyyət ABŞ və digər donor dövlətlərin xarici yardım fondlarını azaltmaq qərarları ilə daha da ağırlaşıb. UNICEF çərşənbə axşamı xəbərdarlıq edib ki, maliyyə kəsintiləri Sudandakı bütün bir nəslin uşaqlarını dönməz zərərin astanasına gətirib. UNICEF-in Sudandakı nümayəndəsi Şeldon Yett bildirib ki, “Uşaqların təmiz suya, qidaya, səhiyyə xidmətlərinə çıxışı məhduddur. Qidalanma çatışmazlığı geniş yayılıb və bir çox sağlam uşaq sadəcə dəri və sümük yığınına çevrilib.” UNICEF-in məlumatına görə, uşaqlar maliyyə kəsintiləri səbəbindən həyati xidmətlərdən məhrum edilir, halbuki ehtiyacın miqyası olduqca çarpıcıdır. “Son maliyyə kəsintiləri ilə, Xartumda və başqa yerlərdə bir çox tərəfdaşlarımız fəaliyyətlərini azaltmaq məcburiyyətində qalıb. Sudanda aclıqdan ölən uşaqlarla sərhədə çatmışıq,” Yett vurğulayıb. “Sudandakı bütün bir nəslin uşaqlarına dönməz zərər verilməsinin astanasındayıq.” BMT-nin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Humanitar İşlərin Koordinasiyası Ofisinin (OCHA) məlumatına görə, Sudan üçün 4,16 milyard dollarlıq qlobal humanitar böhrana yardım planının yalnız 23 faizi maliyyələşdirilib. OCHA-dan Yens Laerke deyib: “Zamzam düşərgəsində aclığın təsdiqlənməsindən bir il keçib və bu əraziyə heç bir ərzaq çatmayıb. El-Fəşer mühasirə altında qalır. Bizə indi bu çıxış lazımdır.” Eyni zamanda, Şimali Darfurda yayılan vəba epidemiyası oradakı ailələrin ümidsizliyini daha da artırıb. Darfurdakı Məcburi Köçkünlər və Qaçqınlar üzrə Ümumi Koordinasiyanın sözçüsü Adam Ricalın sözlərinə görə, bu su ilə yayılan xəstəlikdən ölənlərin sayı bölgədə 191 nəfərə çatıb. Rical bildirib ki, Şimali Darfurun Təvilə bölgəsində ən azı 62 nəfər vəbadan həyatını itirib. Cənubi Darfur əyalətinin Nyala şəhərində yerləşən Kalma və Otaş düşərgələrində də demək olar ki, 100 nəfər ölüb. Açıqlamada bölgədə təxminən 4000 vəba halının qeydə alındığı bildirilir.

24 saat