Al Jazeera-dan Sərt Qınaq: Jurnalistlərin Qətli və Hedefli Hücumlar
Al Jazeera Media Şəbəkəsi, İsrail işğalçı qüvvələri tərəfindən müxbirləri Anas Əl Şərif və Məhəmməd Qreykeyə, eləcə də fotoqraflar İbrahim Əl Zahir və Məhəmməd Nofala qarşı törədilmiş hədəfli sui-qəsdi ən kəskin şəkildə pisləyir. Bu, mətbuat azadlığına qarşı daha bir açıq və qəsdən törədilmiş hücumdur. İsrail işğalçı qüvvələrinin öz cinayətlərini etiraf etdiyi bəyanatda qeyd olunur ki, jurnalistlər Qəzzadakı Əş-Şifa Tibb Kompleksinin qarşısında yerləşən çadırda hədəfə alınıblar və orada şəhid olublar. Bu hücum İsrailin Qəzzaya qarşı davam edən hücumlarının fəlakətli nəticələri fonunda baş verir; bu hücumlar mülki əhalinin amansızcasına qətlinə, aclığa məhkum edilməsinə və bütöv icmaların məhv edilməsinə səbəb olub. Qəzzanın ən cəsur jurnalistlərindən biri olan Anas Əl Şərif və həmkarlarının öldürülməsi əmri, Qəzza zolağının qarşıdan gələn işğalını ifşa edən səsləri susdurmaq üçün çarəsiz bir cəhddir.
Qəzza zolağında Həqiqəti Susturmaq Cəhdləri
Al Jazeera Media Şəbəkəsi, müharibənin əvvəlindən Qəzza zolağının və onun sakinlərinin ağır vəziyyətini cəsarətlə sənədləşdirən daha bir qrup jurnalisti itirərkən, İsrail işğalçı qüvvələrini və hökumətini öz jurnalistlərini qəsdən hədəfə almaqda və onlara qarşı bu sui-qəsdləri törətməkdə məsuliyyət daşıyır. Bu hadisə, İsrail rəsmiləri və sözçüləri tərəfindən qorxmaz jurnalist Anas Əl Şərif və həmkarlarının hədəf alınması üçün dəfələrlə edilən təhriklərdən və çağırışlardan sonra baş verir.
Anas və onun həmkarları, beynəlxalq medianın Qəzzaya girişinə qadağa qoyulduğu bir vaxtda, zolaqdan daxili, süzülməmiş, yerində məlumat verən son səslərdən idilər. Al Jazeera jurnalistləri mühasirədə olan Qəzzada qalıb, sənədləşdirdikləri aclıq və əzabları özləri də yaşamışlar. 22 aylıq amansız bombardman və dağıntılar zamanı davamlı, cəsur canlı yayımları ilə Qəzza əhalisinin üzləşdiyi dəhşətləri birbaşa şahid ifadələri ilə dünya ictimaiyyətinə çatdırdılar. Bir neçə jurnalisti qəsdən edilən hücumlara itirmələrinə və daimi təhlükə altında işləmələrinə baxmayaraq, Anas Əl Şərif, Məhəmməd Qreyke və həmkarları dünyanın Qəzza əhalisinin yaşadığı sarsıdıcı həqiqəti görməsini təmin etmək üçün zolaqda çalışmağa davam etdilər.
Beynəlxalq İctimaiyyətə Çağırış: Cinayətkarlar Cəzasız Qalmamalıdır
Al Jazeera Media Şəbəkəsi bu iyrənc cinayətləri və İsrail səlahiyyətlilərinin həqiqəti susdurmaq üçün davamlı cəhdlərini şiddətlə qınayarkən, beynəlxalq ictimaiyyəti və bütün müvafiq təşkilatları bu davam edən soyqırımı dayandırmaq və jurnalistlərin qətlinə son qoymaq üçün qəti tədbirlər görməyə çağırır. Al Jazeera vurğulayır ki, cinayətkarların cəzasız qalması və məsuliyyətsizlik İsrailin hərəkətlərini daha da cəsarətləndirir və həqiqət şahidlərinə qarşı daha çox zülmə təşviq edir. Bu müharibə cinayətləri cavabsız qalmamalıdır.
Oxucu Şərhləri
Texnologiyanın inkişafı və medianın çevik reaksiyasının əhəmiyyəti vurğulanır. "Əl-Cəzirə"nin hadisəyə dərhal və sərt cavabı, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini çəkməkdə mühüm rol oynayıb. Bu, informasiyanın qlobal miqyasda daha sürətli yayılmasının nəticəsidir.
Ən əsası isə, bu faciədən çıxarılmalı olan dərslərdir. Jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün beynəlxalq hüquq normalarının daha qətiyyətlə tətbiqi vacibdir. Bu hadisənin sadəcə bir "hədəfli sui-qəsd" olaraq qalmaması, əksinə, jurnalistlərin peşə fəaliyyətini qorumaq üçün daha güclü beynəlxalq mexanizmlərin yaradılması istiqamətində bir çağırışa çevrilməsi fikri tamamilə əsaslıdır. Bu, jurnalistika peşəsinin müdafiəsi üçün atılmalı olan addımları aydın şəkildə göstərir.
Şərhinizdə vurğuladığınız kimi, beynəlxalq təşkilatların, xüsusilə də Birləşmiş Millətlər Təşkilatının və Sərhədsiz Reportyorların bu kimi cinayətləri araşdırmaq üçün daha effektiv mexanizmlər yaratması və müstəqil sorğu aparması zəruridir. Sadə qınamaqdan daha çox, əməli addımlar atılmalı, məsuliyyətin müəyyən edilməsi və cinayətkarların ədalət məhkəməsinə çıxarılması təmin olunmalıdır. Bu, gələcəkdə oxşar hadisələrin baş verməsinin qarşısını almaq üçün vacibdir. Jurnalistlərin qəsdən hədəfə alınması və öldürülməsi, mətbuat azadlığına qarşı ciddi bir hücumdur və bu cür hərəkətlər heç bir şəkildə qəbul edilə bilməz.
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, informasiyanın manipulyasiyası və həqiqətin boğulması münaqişələrin köhnə bir taktikasidir. Lakin texnologiyanın inkişafı ilə birlikdə, bu manipulyasiyanın yeni və daha təhlükəli formaları ortaya çıxıb. Jurnalistlərin qətli, artıq sadəcə informasiyanı məhdudlaşdırmaq deyil, eyni zamanda müəyyən bir "hekayəni" təlqin etmək üçün də istifadə olunur.
Bu hücumun "mətbuat azadlığına qarşı açıq və qəsdən törədilmiş hücum" olaraq xarakterizə edilməsi, vəziyyətin ciddiliyini vurğulayır. Bu, sadəcə bir neçə jurnalistin ölümü deyil, eyni zamanda gələcəkdə heç kimin həqiqəti sərbəst şəkildə çatdıra bilməməsi ehtimalına qarşı xəbərdarlıqdır. Gələcəkdə reportajların yalnız "hər şey yaxşıdır, heç nə görmədim!" deməklə kifayətlənməyəcəyi qorxusu, bu hadisənin ən böyük rezonansıdır.
Sizin qaldırdığınız sual çox vacibdir: beynəlxalq ictimaiyyət və humanitar təşkilatlar mövcud hüquqi mexanizmlərdən necə daha effektiv istifadə edə bilərlər? Bu məqamda bir neçə fikir irəli sürmək mümkündür.
İlk növbədə, beynəlxalq məhkəmələrə müraciət prosesinin sürətləndirilməsi məsələsi aktualdır. Cinayət işlərinin araşdırılması və məsuliyyətə cəlb edilmə proseslərinin daha operativ aparılması, həm təqsirlilərin vaxtında cəzalandırılmasına, həm də oxşar cinayətlərin qarşısının alınmasına xidmət edə bilər. Bu, hüquqi prosedurların təkmilləşdirilməsi və ya xüsusi beynəlxalq tribunal yaradılması ilə mümkündür.
İkincisi, jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün daha qəti beynəlxalq müqavilələrin hazırlanması zərurətdir. Mövcud qanunlar və konvensiyalar bu cür halların qarşısını almaq üçün kifayət qədər güclü və ya icraedici deyil. Yeni müqavilələr, jurnalistləri müdafiə edən konkret hüquqi çərçivə yaratmalı və bu müqavilələrin pozulması halında tətbiq olunacaq sanksiyaları dəqiq müəyyənləşdirməlidir. Bu, yalnız dövlətlərin deyil, həm də qeyri-dövlət aktyorlarının məsuliyyətini də əhatə etməlidir.
Nəhayət, jurnalistlərin peşə fəaliyyətlərini yerinə yetirərkən fiziki təhlükəsizliyini təmin etmək üçün beynəlxalq səviyyədə akkreditasiya və monitorinq sistemlərinin gücləndirilməsi vacibdir. Jurnalistlərin harda və hansı şəraitdə fəaliyyət göstərdiyini izləyən, onların təhlükəsizliyi üçün əvvəlcədən tədbirlər görən mexanizmlər qurulmalıdır.
Bu təkliflərin reallaşması üçün beynəlxalq ictimaiyyətin, dövlətlərin, humanitar təşkilatların və media qurumlarının birgə səyləri tələb olunur.
Şərhdə əsas vurğulanan məqamlardan biri müasir texnologiya və medianın reaksiyasının fərqidir. "Əl-Cəzirə"nin hadisəyə dərhal və sərt reaksiya verməsi, beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini cəlb etməkdə mühüm rol oynayır. Bu, keçmiş dövrlərdən fərqli olaraq, informasiyanın daha sürətlə yayılmasının nəticəsidir.
Məqalə müəllifi, həmçinin, bu hadisələrdən çıxarılmalı olan dərsləri də qeyd edir. Jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün beynəlxalq hüquq normalarının daha qətiyyətlə tətbiqi və münaqişə tərəflərinin beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında məsuliyyət daşıdığının vurğulanması vacibliyi önə çəkilir. Bu faciənin sadəcə bir "hədəfli sui-qəsd" olaraq qalmamalı, əksinə, jurnalistlərin peşə fəaliyyətini qorumaq üçün daha güclü beynəlxalq mexanizmlərin yaradılması istiqamətində bir çağırışa çevrilməli olduğu fikri əsaslıdır. Bu, jurnalistika peşəsinin müdafiəsi üçün atılmalı olan addımları aydınlaşdırır.
Şərhinizdə qeyd olunduğu kimi, bu cür hadisələrin araşdırılması zamanı bütün tərəflərin məlumatlarını obyektiv şəkildə qiymətləndirmək çox önəmlidir. İsrail tərəfinin bu hadisələrlə bağlı rəsmi açıqlamalarının olub-olmadığı və "qəsdən hücum" iddialarının araşdırılması üçün hansı mexanizmlərin mövcud olduğu barədə daha ətraflı məlumat axtarmaq, məsələyə tam aydınlıq gətirməyə kömək edə bilər. Münaqişə şəraitində həqiqətin obyektiv şəkildə ortaya çıxması üçün bu cür araşdırmaların nəticələri də böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, Əl-Cəzirənin jurnalistlərə qarşı edilən hücumları qınaması vacib bir addımdır. Lakin, mətbuat azadlığı məsələsi hər zaman bir tərəfin qınağı ilə həll olmur. "İsrail işğalçı qüvvələri" kimi ifadələr, münaqişənin həqiqi mənzərəsini təhrif edə bilər. Unutmayaq ki, hər iki tərəfin də arqumentləri və narahatlıqları ola bilər. Belə həssas məsələlərdə tərəfsizlik və balanslı bir yanaşma, problemin tam anlaşılmasına və həllinə daha yaxınlaşmağa kömək edə bilər. Jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək hər kəsin borcudur, lakin bunu edərkən, hadisələri daha geniş bir kontekstdə dəyərləndirmək lazımdır.
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, texnologiya informasiyanın yayılma sürətini artırsa da, eyni zamanda jurnalistləri daha görünən və hədəfə çevrilən edir. Bu, müharibə və münaqişə şəraitində obyektiv informasiya yaymağı çətinləşdirir. Belə bir şəraitdə jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və onların peşə fəaliyyətlərini maneəsiz həyata keçirmələrinə şərait yaradılması böyük önəm kəsb edir.
Keçmişdə olduğu kimi, bu gün də həqiqəti dünyaya çatdırmaq üçün çalışan jurnalistlərin üzləşdiyi təhlükələr narahatlıq doğurur. Onların səyləri təqdirəlayiqdir və müdafiə olunmalıdır. İnformasiya axınının tənzimlənməsi və ya müəyyən bir təbliğatın aparılması məqsədilə jurnalistləri hədəfə almaq cəhdləri qəbul edilə bilməz. Mətbuat azadlığı hər zaman qorunmalı və jurnalistlərin təhlükəsizliyi təmin edilməlidir.
Keçmişdəki münaqişələrdən çıxarılan bir dərsi də unutmayaq: informasiyanı boğmaq, cinayətləri gizlətməyin ən effektiv üsuludur. Bu gün isə, texnologiyanın sayəsində hər kəsə "canlı yayın" etmək imkanı düşüb, amma bununla yanaşı, jurnalistlərin hədəfə alınması da daha "mükəmməl" hala gəlib. Yəni, keçmişdə qətllər informasiyanı məhdudlaşdırmaq üçün istifadə olunurdusa, bu gün jurnalistlərin qətli, sadəcə informasiyanı manipulyasiya etmək deyil, eyni zamanda bir "quraşdırılmış hekayə" satmaq üçün də super bir vasitədir. Al-Cəzirənin bu hadisəni "mətbuat azadlığına qarşı açıq və qəsdən törədilmiş hücum" olaraq xarakterizə etməsi, bu "məşhur" hücumların nə qədər "həqiqətli" olduğunu göstərir. Belə bir sual yaranır: bu "təmizləmə əməliyyatı" hansı "qoxulu" həqiqətləri gizlətmək üçün nəzərdə tutulub və bu "həqiqət qırğınları" hansı "informasiya səssizliyinin" başlanğıcıdır? Belə getsə, bir gün reportajlar sadəcə olaraq "Mən buradayam, hər şey yaxşıdır, heç nə görmədim!" deməkdən ibarət olacaq.
Keçmişdəki münaqişələrdən çıxarılan ən əsas dərslərdən biri, informasiyanın yayılmasının qarşısının alınmasının, müharibə cinayətlərini ört-basdır etmək üçün istifadə olunan bir vasitə olmasıdır. Bu gün, jurnalistlərin hədəfə alınması, müasir texnologiyanın imkan verdiyi daha geniş auditoriya və daha sürətli informasiya axını fonunda daha da böyük bir məna kəsb edir. Əgər keçmişdə qətllər informasiyanın yayılmasını məhdudlaşdırmaq üçün istifadə olunurdusa, bu gün jurnalistlərin qətli, həm də informasiyanın manipulyasiyası və müəyyən bir narrativin təşviqi üçün bir vasitə ola bilər. Al-Cəzirənin bu hadisəni "mətbuat azadlığına qarşı açıq və qəsdən törədilmiş hücum" olaraq xarakterizə etməsi, bu təhlükənin hazırkı vəziyyətdə nə qədər real olduğunu göstərir. Sual doğurur ki, bu hücumlar informasiyanın hansı hissəsini ört-basdır etmək məqsədi daşıyır və bu hadisələr hansı informasiya blokadasının başlanğıcıdır?
Bu məqalədə qeyd olunan hadisə ilə Bosniyadakı vəziyyəti müqayisə etdikdə, əsas fərq hədəfin aydınlığı və münaqişənin spesifik xarakteridir. Qəzzada jurnalistlərin vurulması halı, əgər təsdiqlənərsə, peşəkar fəaliyyətlə məşğul olan şəxslərə qarşı yönəlmiş qəsdən bir tədbir ola bilər. Bosniyadakı bəzi hallar isə münaqişənin ümumi xaotikliyinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilə bilərdi. Hər iki halda da jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək və onların işini davam etdirmələrinə imkan yaratmaq üçün beynəlxalq ictimaiyyətin daha sərt və koordinasiyalı addımlar atması vacibdir. Keçmişdə baş verən hadisələrdən çıxarılan əsas dərslərdən biri, münaqişələrdə informasiyanın yayılmasının vacibliyi və jurnalistlərin qorunmasının bu informasiya axını üçün bir tələb olduğu idi. Bu gün də bu dərsin nə qədər aktual olduğu Qəzzadakı vəziyyətlə bir daha ortaya qoyulur.
Tarix boyu müharibələr zamanı jurnalistlər mühüm rollar oynamış, lakin eyni zamanda təhlükə ilə üzləşmişlər. İkinci Dünya Müharibəsindən bu günə qədər münaqişə zonalarında həlak olan jurnalistlərin sayı artmaqda davam edir. Bu artım, müharibənin təbiətinin dəyişməsi, qeyri-ənənəvi döyüş taktikalarının geniş yayılması və jurnalistlərin daha qapalı, "qadağan olunmuş" ərazilərə nüfuz etmə cəhdləri ilə əlaqələndirilə bilər. Bəzən, jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün hərbi qüvvələr tərəfindən alınan tədbirlərin özü də onların işinə mane olur və ya onları riskli vəziyyətlərə salır.
Qəzzada baş verən hadisələr, jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ilə bağlı beynəlxalq səylərin nə qədər çətin olduğunu göstərir. Jurnalistlərin qorunması haqqında mövcud beynəlxalq qanunlar və konvensiyalar olsa da, onların tətbiqi və icrası müxtəlif siyasi və hərbi reallıqlar tərəfindən məhdudlaşdırılır. Digər münaqişə zonalarında da oxşar hallar müşahidə olunur, lakin "Əl-Cəzirə" kimi böyük media orqanlarının birbaşa hədəfə alınması, bu hadisələrin mətbuata təsirini daha da artırır.
Müharibə zamanı jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün hərbi tərəflərin daha şəffaf və məsuliyyətli davranması necə təşviq edilə bilər?
Bu cür hücumlar yalnız ayrı-ayrı şəxslərin deyil, həm də müstəqil mətbuatın səsini boğma cəhdi kimi dəyərləndirilə bilər. Jurnalistlərin qətlə yetirilməsi xəbərin obyektiv yayılmasına mane olur, münaqişənin həqiqi mənzərəsini ictimaiyyətdən gizlədir. Bu, eyni zamanda, media orqanlarının fəaliyyətini davam etdirməsi üçün risk yaradır.
Əl-Cəzirənin son hadisələrə reaksiyası qətiyyətlə dəstəklənir. Lakin maraqlıdır ki, digər media orqanları bu cür hücumlara qarşı nə dərəcədə səfərbər ola bilirlər? Belə halların qarşısını almaq üçün jurnalistlərin təhlükəsizliyini təmin edəcək daha effektiv beynəlxalq mexanizmlər yaratmaq mümkündürmü?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: Müharibə şəraitində hər iki tərəfin informasiya müharibəsi apardığı və müxtəlif məqsədlərlə məlumatları yaydığı bir gerçəklikdir. Bu kontekstdə, hər hansı bir media orqanının yaydığı xəbərlərin, xüsusilə də münaqişə zonalarından gələn informasiyaların tam obyektivliyini təmin etmək çətin ola bilər. Bu cür hücumların, yayılan informasiyanın təsirini azaltmaq və ya müəyyən bir məqsədə xidmət etmək üçün strategiyanın bir hissəsi olub-olmadığı barədə düşünmək də yerinə düşərdimi? İsrail tərəfinin bu hücumlar barədə rəsmi açıqlaması varmı və bu açıqlamalar Al Cəzirə tərəfindən dəyərləndirilibmi?
Qəzzadakı hazırkı vəziyyətin keçmişdən fərqli cəhəti isə texnologiyanın inkişafı ilə bağlıdır. Bu gün jurnalistlər öz fəaliyyətlərini daha geniş auditoriyaya çatdırmaq üçün sosial şəbəkələrdən və digər rəqəmsal platformalardan istifadə edirlər. Bu da informasiyanın yayılma sürətini artırır, eyni zamanda jurnalistləri daha görünən və hədəfə çevrilən vəziyyətə gətirir. Belə bir şəraitdə jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi və onların peşə fəaliyyətlərini maneəsiz həyata keçirmələrinə şərait yaradılması daha da vacib olur. Keçmiş hadisələrdən çıxarılan əsas dərslərindən biri də budur ki, müharibə və ya münaqişə zamanı obyektiv informasiya yaymaq hər zaman çətin olub, lakin bu, heç vaxt dayandırılmamalıdır.
Qəzzada baş verən hadisələr ilə Yuqoslaviyadakı hadisələr arasında müəyyən paralellər olsa da, kontekst fərqlidir. O dövrdəki hücumlar daha çox infrastrukturun məhv edilməsi və ya qərarların dəyişdirilməsi məqsədi güdürdü. Bu gün Qəzzada jurnalistlərin hədəfə alınması isə daha çox canlı və real zamanlı informasiyanın yayılmasını önləmək, yaxud informasiya axınını tamamilə nəzarətə almaq cəhdi kimi görünür. Hər iki halda əsas məqam budur ki, müharibə zonasında fəaliyyət göstərən jurnalistlərin həyatının qorunması və onların peşə borclarını yerinə yetirmələri üçün təhlükəsiz şəraitin təmin edilməsi beynəlxalq hüququn bir tələbidir. Bu cür hadisələr informasiya azadlığına və ictimaiyyətin doğru məlumat almaq haqqına birbaşa zərbə vurur. Bu cür hadisələrdən çıxarılan əsas dərslərdən biri, müharibə zamanı medianın rolunun qəsdən zəiflədilməsinin qaçılmaz nəticələrinin olacağıdır.
Hazırkı vəziyyətin keçmişlə müqayisəsində nəzərə alınmalı əsas məqamlardan biri, informasiya texnologiyalarının və sosial media platformalarının inkişafıdır. Bu gün jurnalistlər münaqişə zonasından daha tez və geniş auditoriyaya məlumat çatdırmaq imkanına malikdirlər. Lakin bu da, eyni zamanda, onların daha görünən və dolayısı ilə təhlükəli mövqlarda olmalarına səbəb olur. Keçmişdə əsasən peşəkar müharibə müxbirləri bu cür risklərlə üzləşirdisə, indi lokal jurnalistlər və hətta sıravi vətəndaşlar da bu təhlükələrə məruz qala bilirlər.
Bu cür hadisələrdən çıxarılmalı əsas dərslərdən biri, beynəlxalq humanitar hüquq normalarının, xüsusilə də jurnalistlərin qorunmasına dair müddəaların daha qəti şəkildə tətbiq edilməsinin vacibliyidir. Jurnalistlərin müharibə zonalarında mülki şəxslər kimi tanınmalı və onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün bütün zəruri tədbirlər görülməlidir. Əgər bu qətllər qəsdən törədilibsə, bunun müstəqil və obyektiv şəkildə araşdırılması və günahkarların cavabdehliyə cəlb edilməsi ictimai etimadın bərpası üçün şərtdir.
Qəzzadakı situasiyada "Əl-Cəzirə"nin qeyd etdiyi "hədəfli hücumlar" iddiası, əgər təsdiqlənərsə, beynəlxalq humanitar hüquq baxımından ciddi məsələlər doğurur. Mətbuat nümayəndələrinin qəsdən hədəfə alınması, jurnalistikanın dördüncü qüvvə olaraq funksiyasını yerinə yetirməsinə mane olur və münaqişənin real mənzərəsini ictimaiyyətdən gizlətməyə yönəlik cəhdlər kimi dəyərləndirilə bilər. Bu kontekstdə, keçmişdə baş vermiş oxşar hadisələrə nəzər saldıqda, beynəlxalq ictimaiyyətin və media təşkilatlarının reaksiyalarının effektivliyi sual doğurur. Çünki bəzən bu cür qınamalar praktik nəticə vermir və oxşar hadisələr təkrarlanır.
Məgər jurnalistlərin müdafiəsi üçün təkcə qınama və bəyanatlar kifayətdirmi, yoxsa münaqişə zonalarında çalışan media nümayəndələrinin hüquqlarını qorumaq üçün daha sərt və əməli beynəlxalq mexanizmlərə ehtiyacımız var?
Bununla belə, gəlin məsələnin bu tərəfini də nəzərə alaq: İsrail tərəfinin bu hücumların "qəsdən törədilmiş sui-qəsd" olaraq xarakterizə edilməsinə dair açıqlamaları varmı? Hərbi münaqişələr zamanı, xüsusilə sıx əhalinin yaşadığı ərazilərdə, jurnalistlərin olduğu yerlərdə baş verən hadisələrin müəyyən edilməsi və səbəblərinin araşdırılması hər zaman çətin olur. Belə hallarda, ittihamları irəli sürərkən tərəflərin hər birinin təqdim etdiyi dəlilləri və məlumatları da obyektiv qiymətləndirmək zəruridir. "Hedəfli hücum" iddiasının araşdırılması üçün hansı mexanizmlər mövcuddur və bu araşdırmaların nəticələri haqqında məlumat varmı?
Bu kontekstdə maraqlı olan budur ki, belə hadisələr mətbuatın hesabatlılığına nə dərəcədə təsir edir? Jurnalistlərin fiziki təhlükəsizliyinin təmin edilməməsi, informasiya axınının qlobal səviyyədə necə formalaşmasına təsir göstərir?
Əsas fərq buradadır ki, müasir informasiya texnologiyaları və media orqanlarının reaksiyası daha sürətli və genişmiqyaslıdır. "Əl-Cəzirə"nin dərhal və sərt qınaması, məsələnin beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətinə çatdırılmasında mühüm rol oynayır. Lakin, keçmişdə olduğu kimi, bu cür hadisələrdən alınan əsas dərslər hələ də aktuallığını qoruyur: jurnalistlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün beynəlxalq hüquq normalarının daha ciddi şəkildə tətbiq olunması və münaqişə tərəflərinin beynəlxalq ictimaiyyət qarşısında məsuliyyət daşıdığının vurğulanması vacibdir. Bu, sadəcə bir "hədəfli sui-qəsd" olaraq qalmamalı, əksinə, jurnalistlərin peşə fəaliyyətini qorumaq üçün daha güclü beynəlxalq mexanizmlərin yaradılması istiqamətində bir çağırış olmalıdır.
Şərh Yaz