Hamas Qəzza Atəşkəsi Təklifinə Cavab Verib
Hamas hərəkatı, Qəzza atəşkəsi təklifinə dair rəsmi cavabını vasitəçilər Misir və Qətərə təqdim edib. Bu addım İsrailin Qəzza zolağında ölümcül hücumlarını davam etdirdiyi bir vaxta təsadüf edir. Danışıqların məqsədi hər iki tərəfi atəşkəsə nail olmaq və girovların azad edilməsi məsələsində ortaq məxrəcə gətirməkdir. Hərəkatın cavabı beynəlxalq ictimaiyyətdə böyük maraqla qarşılanıb, çünki bu, bölgədəki onsuz da kritik vəziyyətin yumşaldılması üçün əsaslı addım hesab olunur. Tərəflər arasında həmçinin humanitar yardımların çatdırılması da daxil olmaqla bir sıra mühüm məsələlər müzakirə olunur.
İsrailin Hərbi Əməliyyatları Davam Edir
Qəzza zolağında davam edən İsrail hərbi əməliyyatları, münaqişənin miqyasını daha da genişləndirir və bölgədə dərin humanitar böhranı gücləndirir. Son hücumlar nəticəsində yüzlərlə mülki vətəndaşın həyatını itirməsi beynəlxalq təşkilatların ciddi narahatlığına səbəb olub. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və digər qurumlar hər iki tərəfi müharibə qanunlarına əməl etməyə və dinc əhaliyə qarşı zorakılıqdan çəkinməyə çağırır. Diplomatik səylər intensivləşsə də, İsrail ordusu Qəzzanın müxtəlif bölgələrində hədəfli əməliyyatlarını davam etdirməkdə israrlıdır. Bu hərbi fəaliyyət danışıqların gedişatına təsir göstərən əsas amillərdən biridir.
Analitiklər, İsrailin hərbi təzyiqi artırmasının daxili siyasi səbəbləri olduğunu və bu israrlı mövqeyin Fələstin xalqı arasında narazılığı artırdığını bildirirlər. Bu vəziyyət bölgədə gələcək sabitliyi ciddi şəkildə təhdid edir.
Regionda Gərginlik Artır
Son hadisələr bölgədəki onsuz da kövrək sülh prosesini daha da çətinləşdirir. Əgər Qəzza atəşkəsi barədə müsbət bir razılaşma əldə olunmasa, münaqişənin daha da uzanması və regional eskalasiya riski yüksəkdir. ABŞ və digər Qərb ölkələri vəziyyəti yaxından izləyir və tərəfləri gərginliyi azaltmağa çağırır. Lakin Hamas və İsrail arasında etimadsızlıq səviyyəsi o qədər yüksəkdir ki, hər hansı bir uzunmüddətli razılaşma əldə etmək son dərəcə mürəkkəb bir vəzifəyə çevrilib. Bölgədəki bu mürəkkəb dinamika, qlobal təhlükəsizlik üçün də ciddi çağırışlar yaradır.
Oxucu Şərhləri
Konstruktiv bir həll üçün, beynəlxalq bir vasitəçiliklə, hər iki tərəfin etibarını qazana biləcək müstəqil bir müşahidə qüvvəsinin yerləşdirilməsini təklif edərdim. Bu qüvvə həm İsrailin, həm də Hamasın hərəkətlərini izləyərək, atəşkəsin pozulması halında qərəzsiz hesabatlar verər və günahkar tərəfi açıq şəkildə ifşa edər. Bu, hər iki tərəfi məsuliyyətə çəkmək və danışıqlar masasındakı etimadı bərpa etmək üçün mühüm addım ola bilər. Bundan başqa, girovların azad edilməsi məsələsi üçün konkret və müəyyən bir zaman çərçivəsi və müstəqil bir qurumun nəzarəti ilə nəzarət mexanizmi təsis edilməlidir. Yalnız bu cür ciddi və konkret addımlar həqiqi və davamlı bir atəşkəsə aparıb çıxara bilər.
Mən, əks bir yanaşma olaraq, Qəzzanın iqtisadi inkişafına yönəlmiş uzunmüddətli bir strategiya təklif edərdim. Bu, İsrail ilə Qəzza arasındakı ticarət əlaqələrinin gücləndirilməsini, Qəzzanın infrastrukturunun yenidən qurulması üçün beynəlxalq investisiyaların cəlb edilməsini və gənclər üçün təhsil və iş imkanlarının yaradılmasını əhatə edə bilər. Bu cür uzunmüddətli yanaşma həm İsrail, həm də Fələstin tərəfindən daha davamlı sülhün əldə edilməsinə doğru bir addım ola bilər. Çünki iqtisadi inkişaf, təhlükəsizlik narahatlıqlarından daha önəmli bir motivator ola bilər və hər iki tərəfin əməkdaşlıq etməyə daha çox meyilli olmasına səbəb ola bilər. Əlbəttə, belə bir strategiya qısa müddətli nəticələr verməyəcək, ancaq uzun müddətli sülh üçün daha əsaslı bir zəmin yarada bilər.
Ancaq bu hadisəni yalnız hazırkı kontekstdə qiymətləndirmək kifayət deyil. Əvvəlki illərdəki oxşar atəşkəs cəhdlərinin uğursuzluq səbəbləri və onların bu dəfəki danışıqlara təsiri araşdırılmalıdır. Məsələn, 2014 və 2021-ci illərdəki atəşkəs müqavilələrinin müddəaları və sonrakı inkişafları ilə müqayisə aparmaq, cari danışıqların uğur şansını daha yaxşı qiymətləndirməyə kömək edər. Bundan əlavə, digər regional münaqişələrdəki vasitəçilik təcrübələrini və onların nəticələrini araşdırmaq, bu prosesin effektivliyinin artırılması üçün tövsiyələr verməyə imkan yarada bilər. Məsələn, Livanda Hizbullah ilə İsrail arasındakı atəşkəs təcrübələri bu kontekstdə nə dərəcədə faydalı ola bilər?
İqtisadi baxımdan, Qəzzanın davamlı blokadasının bu münaqişənin həllində oynadığı rol və potensial bir atəşkəsin Qəzza əhalisinin iqtisadi vəziyyətinə gözlənilən təsiri ətraflı təhlil tələb edir.
Sonda, bu kompleks məsələnin həllində beynəlxalq birliyin rolunun nə qədər effektiv və obyektiv olduğunu soruşmaq yerinə düşər? Bəlkə də, münaqişənin köklərini anlamaq və uzunmüddətli bir sülh qurmaq üçün daha əhatəli bir yanaşma tələb olunurmu?
Şərh Yaz