Hama: Ümid və Sevincin Bir İli - Əsəd Qüvvələrinin Çıxışından Sonra

Həma Azadlığının Birinci İldönümünü Qeyd Edir

Hama Ümid və Sevincin Bir - Suriyanın mərkəzi Həma şəhərinin küçələrinə minlərlə insan axışaraq, uzunmüddətli hökmdarın devrilməsindən bir neçə gün əvvəl Bəşər Əsədə sadiq qüvvələrin şəhərdən qovulmasının bir illiyini qeyd edir. Uzun müddət Əsəd rejiminə qarşı müxalifətin dayağı olan Həmada "ümid və inam" atmosferi hökm sürür. Məlumatlara görə, insanların eyvanlarda, damlarda toplaşaraq bu günü qeyd etdiyi, bayraqlar yellədiyi, şüarlar səsləndirdiyi və mahnılar oxuduğu müşahidə olunur.

Əsəd Sülaləsinin Süqutu və Yeni Dövr

2024-cü il dekabrın 5-də Suriyanın indiki prezidenti Əhməd əl-Şaraanın rəhbərlik etdiyi üsyançılar Həmaya nəzarəti ələ keçirərək paytaxta doğru ildırımsürətli hücumlarında ikinci mühüm irəliləyişə imza atdılar. Bir neçə gün sonra Dəməşqi ələ keçirməklə Bəşər Əsədin 24 illik hakimiyyətinə və ailəsinin sülaləsinə son qoyuldu. Bəşər Əsəd Rusiyaya qaçdı.

Əsədin süqutu Həma üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edir, çünki bu şəhər 1982-ci ildə atasının, sabiq prezident Hafiz Əsədin dövründə amansız repressiyaya məruz qalmışdı. Həmadakı üsyanı yatırmaq üçün hökumət qüvvələri şəhəri mühasirəyə alıb bombalamış, gənc kişiləri və oğlanları həbs edib güllələmişdi. Suriya İnsan Haqları Şəbəkəsinin təxminlərinə görə, bu hadisələrdə bütün ailələr daxil olmaqla 30 mindən 40 minə qədər insan həlak olmuşdu. Bu günkü Həmanın atmosferi iki onillik əvvəlkindən xeyli fərqli olduğu vurğulanır. Öncələr insanlar pıçıltı ilə danışar, səhv bir sözün onları rejimin zindanına aparacağından qorxardılar. İndi isə insanlar xoşbəxt, şən və bayram əhval-ruhiyyəsindədirlər.

Əhməd əl-Şaraa: Beynəlxalq Səhnədə Yeni Üz

Suriyanın yeni lideri Əhməd əl-Şaraa – bir zamanlar Əl-Qaidənin Suriya qoluna, daha sonra isə Hayat Tahrir əl-Şam qruplaşmasına rəhbərlik etmişdi – ölkənin sükanına keçdikdən sonra heyrətamiz bir dönüş edərək Suriyanın beynəlxalq mövqeyini əhəmiyyətli dərəcədə bərpa edib və kritik sanksiya yüngüllükləri təmin edib.

Beş illik keçid dövrü ərzində prezident kimi xidmət edən əl-Şaraa Körfəzdən Avropaya, hətta Vaşinqtona qədər paytaxtlara səfərlər edib. Bu həftə isə Bəşər Əsədin devrilməsindən bir il sonra Birləşmiş Millətlər Təhlükəsizlik Şurasının nümayəndə heyətini Suriyada qəbul edib. Sentyabr ayında o, altı onillikdə Birləşmiş Millətlər Baş Assambleyasında çıxış edən ilk Suriya lideri olub və bütün sanksiyalara son qoymağa çağırıb.

Naraxatlıqlar və Gələcək Çağırışlar

Buna baxmayaraq, Suriyanın Alavi və Druz azlıqlarının yaşadığı bölgələrdə davam edən təriqət qanlı toqquşmaları narahatlıq doğurur. Bəzi hökumət qüvvələri və onların müttəfiqləri bu hadisələrdə iştirakda ittiham olunaraq məhkəməyə cəlb ediliblər. İnsan Haqları üzrə Suriya Monitorinq Mərkəzinin məlumatına görə, mart ayında Bəşər Əsədin mənsub olduğu Alavi icmasını hədəf alan toqquşmalar və qisas aksiyaları nəticəsində 1,700-dən çox insan həlak olub.

Daha sonra, iyul ayında Suriyanın cənubundakı Druz əhalisinin üstünlük təşkil etdiyi Suveyda əyalətində baş verən toqquşmalarda yüzlərlə insan, o cümlədən bir çox Druz mülki vətəndaşı həyatını itirib. İsrail Druzları qoruma bəhanəsi ilə müdaxilə edərək cənubu və Dəməşqi bombalamışdı. İsrail bu günə qədər Suriyada ölümcül hücumlar və reydlər həyata keçirir. Keçən həftə, İsrail Dəməşq kəndində, Beyt Cinn bölgəsində Suriya ərazisinə yeni bir müdaxilə başlatdığı zaman aralarında uşaqların da olduğu ən azı 13 nəfər həlak olmuşdu.

International Crisis Group-un Suriya üzrə baş analitiki Nanar Havaş qeyd edir ki, "Suriya bir zamanlar qeyri-mümkün görünən yeni bir fəsil açıb" diplomatik əlaqələri bərpa edərək və xarici investisiyaları cəlb edərək. Lakin o əlavə edir ki, "beynəlxalq reabilitasiya, bütün suriyalılar öz küçələrində təhlükəsiz hiss etmirlərsə, çox az əhəmiyyət kəsb edir". Toronto Universitetinin tədqiqatçısı Camal Mansur isə bildirir ki, potensial xaosdan qorxan bir çox suriyalı Əhməd əl-Şaraanı hələ də "təminatlar verən yeganə seçim" kimi görürlər. Həmada isə hökumətin "bütün suriyalılar üçün birlik və azadlıq təmin edə biləcəyinə" ümid bəslənilir.

24 saat