HƏMAS-dan ABŞ Prezidenti Donald Trampın Bəyanatlarına Kəskin Təkzib
Hamas ABŞ prezidenti Donald Trampın vasitəçi ölkələrə dair son bəyanatlarını sərt şəkildə təkzib edib. Trampın iddiaları, Qətər və Misirin Fələstin müqavimət hərəkatının mövqeyindəki dəyişikliklərə cavabdeh olduğunu irəli sürmüşdü. Təşkilat isə bu iddiaların həyata keçirilən arabuluculuq prosesi ilə tamamilə ziddiyyət təşkil etdiyini vurğulayıb.
Müzakirələrin Həssaslığı və Mövqelər
Fələstin müqavimət hərəkatından verilən rəsmi açıqlamada bildirilib ki, ABŞ prezidentinin şərhləri faktlara əsaslanmır və regionda sülhün bərqərar olması istiqamətindəki səylərə ciddi zərər vurur. Təşkilatın nümayəndələri öz mövqelərinin dəyişməz qaldığını və Fələstin xalqının haqlı tələblərinə sadiq olduqlarını bir daha qeyd ediblər. Onlar, Qətər və Misir tərəfindən göstərilən diplomatik səyləri yüksək qiymətləndirdiklərini və danışıqlarda irəliləyiş əldə etmək üçün tam əməkdaşlığa hazır olduqlarını vurğulayıblar. Bu vəziyyət, onsuz da gərgin olan Yaxın Şərq regionunda əlavə gərginliklərə səbəb ola bilər.
Trampın İddiaları Və Arabulucuların Rolu
ABŞ prezidenti Donald Trampın son çıxışlarında Fələstin müqavimət hərəkatının danışıqlara münasibətini tənqid edərək vasitəçi ölkələrin rolunu şişirtməsi, Qəzza zolağında davam edən münaqişəyə həll yolu tapmaq məqsədi daşıyan arabuluculuq prosesi üzərinə kölgə salır. Fələstin müqavimət hərəkatının kəskin təkzibi, danışıqların həssas təbiətini bir daha nümayiş etdirir və bütün tərəflər arasında etimadın qorunmasının vacibliyini önə çıxarır. Bu cür ziddiyyətli bəyanatlar siyasi dialoq üçün əlverişli mühiti pozur.
Oxucu Şərhləri
Maraqlı bir nöqtə də budur: Hamasın rəsmi təkzibi və vasitəçilik prosesinə dair narahatlıqları, həqiqətən, prosesin effektivliyini göstərən bir əlamətdir, yoxsa təşkilatın öz mövqeyini möhkəmləndirmək üçün bir siyasi manevrdir? Oxucular üçün açıq bir sual budur: Tramp administrasiyasının bu bölgədəki vasitəçilik səylərini qısamüddətli siyasi məqsədlərə xidmət etmək və ya uzunmüddətli sülhə nail olmaq kimi təsnif etmək daha düzgündür?
Ancaq iki vəziyyət arasında da əsas bir fərq var: 2018-ci ildəki nüvə sazişi müzakirələri daha çox beynəlxalq bir səviyyədə idi, halbuki indiki müzakirələr daha regional və konkretdir. Bu, həll tapmaq üçün daha çox imkan təqdim edə bilər, ancaq eyni zamanda, regiondakı güc tarazlığının dəyişməsi ilə hər hansı bir razılaşmanın uğursuzluq riskinin daha yüksək olduğunu da göstərir. Beləliklə, keçmişdəki hadisələrin təhlili hər zaman hazırkı vəziyyət üçün etibarlı bir proqnoz deyildir. Müzakirələrin həssaslığı, maraqlı tərəflərin mövqelərinin dəqiq təhlili və mümkün nəticələrin real qiymətləndirilməsi daha vacibdir.
Bu fərq, hazırkı vəziyyətin gedişatını necə təsir edəcəyini dəqiq proqnozlaşdırmaqda çətinliklər yaradır. 2014-cü ildəki təcrübədən çıxarıla bilən əsas dərs, şeffaflığın və açıq ünsiyyətin həlledici rol oynamasıdır. Ancaq, Trampın açıqlamaları ilə yaradılan gərginlikli atmosferdə, bu cür şeffaflığın əldə edilməsi daha çətin görünür. Bəlkə də, bu hadisənin fərqliliyi, siyasi motivlərin daha ön plana çıxması və diplomatiyanın kölgədə qalmasıdır. Məqalədə gələcək inkişaflara dair proqnozlar verməsə də, bu cür proqnozların mümkün qədər objektiv və tarixi paralelə əsaslanaraq verilməsinin vacibliyini vurğulamaq istərdim.
Maraqlı bir nöqtə də odur ki, bu ziddiyyət yalnız iki dövlət arasında deyil, eyni zamanda vasitəçi dövlətlərlə də ortaya çıxır. Bu, vasitəçilərin qərəzsizliyinin və nüfuzunun sual altına alınması deməkdir.
Bütün bunları nəzərə alaraq, gələcək üçün belə bir sual ortaya çıxır: etimadın qurulması və informasiya müharibəsinin təsirlərinin azaldılması üçün hansı konkret mexanizmlər beynəlxalq münasibətlərdə, xüsusən də belə həssas münaqişələrin həllində tətbiq edilməlidir?
Beləliklə, keçmişdən çıxarıla bilən əsas dərs budur ki, hətta ən yaxşı niyyətlərlə edilən vasitəçilik səyləri belə, maraqların çoxluğuna, inamsızlığa və etimadın olmamasına görə, uğursuzluğa düçar ola bilər. Hamasın Trampın bəyanatlarını təkzib etməsi bu inamsızlığın təzahürüdür. Hazırkı vəziyyətin fərqli olmasının səbəbi isə əvvəlki hallardan fərqli olaraq, daha qütbləşmiş siyasi mühit, regionda artan gərginliklər və beynəlxalq ictimaiyyətin mövqeyinin nisbətən zəif olması ola bilər. Məqalədə ətraflı olaraq göstərilməsə də, müqayisəli təhlil üçün bu amillərin də nəzərə alınması vacibdir.
Şərh Yaz