TikTok sosial media platformasında “Melek Azad” adıyla tanınan sosial media fenomeni, barəsində verilən yekun həbs qərarına əsasən hüquq-mühafizə orqanları tərəfindən tutulub. Əsl adı Fatma Dəmir olan fenomen, “qəsdən xəsarət yetirmə” cinayətinə görə aldığı 2 il 3 ay həbs cəzası səbəbilə Şanlıurfada, öz yaşadığı evdə saxlanılıb. Bu qərar, sosial şəbəkələrdə geniş izləyici kütləsinə malik olan fenomenin izləyiciləri arasında təəccüb və müzakirələrə səbəb olub.
EVİNDƏ SAXLANILDI
Bildirilir ki, Fatma Dəmir daha əvvəl nəzarətli sərbəstlik şərtlərinin tətbiq edildiyi hüquqi prosesə tabe olmuşdu. Lakin o, bu öhdəliklərə əməl etmədiyinə görə, qanuni prosedurlar yenidən işə düşüb. Barəsində verilən qəti hökmün icrası çərçivəsində, Jandarma Cinayət Axtarış Qrupu (JASAT) əməkdaşları tərəfindən şəhərdəki iqamətgahında saxlanılaraq istintaq tədbirləri üçün aidiyyəti orqana təhvil verilib. Onun barəsindəki bu qərar, ölkədəki adliyyə sisteminin necə işlədiyini bir daha göstərir.
HƏBS QƏRARI ÇIXDI
Jandarmadakı ilkin əməliyyatların tamamlanmasından sonra Fatma Dəmir ədliyyəyə sövq edilib. Prokurorluqda dindirildikdən sonra məhkəməyə çıxarılan Dəmirin işinə, növbətçi sülh cəza hakimliyi tərəfindən baxılıb. Məhkəmə qərarı ilə o, rəsmi şəkildə həbs olunaraq cəzaçəkmə müəssisəsinə göndərilib. Bu hadisə, onun sosial media fəaliyyəti ilə paralel olaraq hüquqi məsuliyyətinin də olduğunu bir daha təsdiqləyir.
2023-CÜ İLDƏ DƏ HƏBS EDİLMİŞDİ
Xatırladaq ki, Fatma Dəmir 2023-cü ildə də eyni, yəni “qəsdən xəsarət yetirmə” cinayətinə görə saxlanılaraq həbs olunmuşdu. Bu hadisə ilə onun adı, sosial mediada əvvəllər də oxşar hüquqi proseslərlə gündəmə gəlmişdi. O, keçmişdə də bir neçə dəfə oxşar ittihamlarla qarşılaşmış, lakin hər dəfə müxtəlif səbəblərdən azadlığa buraxılmışdı. Bu dəfə isə hökmün qətiləşməsi səbəbilə vəziyyət fərqli olub.
MELEK AZAD KİMDİR?
Əsl adı Fatma Dəmir olan və “Melek Azad” təxəllüsü ilə tanınan bu şəxs, 16 aprel 2000-ci ildə Türkiyənin Şanlıurfa şəhərində anadan olub. O, əsasən TikTok platformasında yayımladığı dinamik rəqs videoları ilə geniş auditoriyanın diqqətini çəkməyi bacarıb. Qısa müddət ərzində bu platformada böyük bir izləyici kütləsi toplayaraq populyarlıq qazanıb.
Musiqi ilə də yaxından maraqlanan Fatma Dəmir, 2022-ci ildə “Hade İşine” adlı mahnı ifa edərək musiqi karyerasına addım atıb. Sosial mediada aktiv paylaşımlarını davam etdirən və geniş kütlə tərəfindən tanınan bu şəxs, barəsində çıxan məhkəmə qərarları ilə bağlı olaraq bir neçə dəfə ictimaiyyətin gündəminə gəlib. Onun həyat tərzi və fəaliyyəti daim müzakirə mövzusu olub.
Oxucu Şərhləri
Bu hadisəni, məsələn, bir neçə il əvvəl sosial mediada geniş yayılmış və sonradan məhkəmə qarşısına çıxarılmış digər bir fenomenin hadisəsi ilə müqayisə etmək maraqlı olardı. Həmin hadisədə də geniş ictimai rəy formalaşmış, lakin hökmün ədalətli olub-olmaması mübahisəli qalırdı. Bu müqayisə, sosial media fenomenlərinin hüquqi məsuliyyətinin müəyyənləşdirilməsində mövcud boşluqları və ya ədalətsizliyi göstərə bilər. Əgər Melek Azad hadisəsində də oxşar boşluqlar varsa, gələcək üçün daha dəqiq qanunvericilik və daha şəffaf məhkəmə proseslərinin zəruriliyini vurğulayar. Əgər fərqlər varsa, bu fərqlərin səbəbləri araşdırılmalı və təhlil olunmalıdır.
Bundan əlavə, sosial media fenomenlərinin hüquqi məsuliyyəti və bu sahədəki qanunvericiliyin effektivliyi geniş müzakirə mövzusudur. Son illərdə sosial media platformaları vasitəsilə yayılan informasiyanın yaratdığı hüquqi problemlərin sayı artır. Digər ölkələrlə müqayisədə, Türkiyənin bu cür hallarda necə bir mövqe tutduğu, qanunların nə dərəcədə uyğun olduğu, və bu cür halların nəzarət mexanizminin effektivliyinin nə qədər olduğu araşdırılmalı məsələlərdir.
Son olaraq, Melek Azadın həbsi, sosial media fenomenlərinin məsuliyyəti və həyatlarının ictimai nəzarət altında olması ilə bağlı daha geniş bir sual ortaya qoyur: Sosial media platformalarında əldə edilən populyarlıq, qanun qarşısında fərqli bir status yaradır, yoxsa hər kəs eyni qanunlar çərçivəsində məsuliyyət daşımalıdır? Bu hadisə, sosial media istifadəçilərinin hüquqları və məsuliyyətləri ilə bağlı daha geniş ictimai müzakirələrə səbəb ola bilər.
Xüsusilə, sosial media platformalarının gənc nəslin həyatına təsiri və bu təsirin hüquqi və etik çərçivələrinin yetərsizliyi ciddi sual doğurur. Bu cür hallar sosial mediada şöhrət qazanmağın yüksək risklərini, eyni zamanda müvafiq qanunvericiliyin bu sürətli inkişaf edən mühitə uyğunlaşma sürətinin yavaşlığını göstərir. Məsələnin uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri də nəzərə alınmalıdır. Məsələn, sosial media fenomenlərinin həbsinin onların tərəfdarlarının və pərəstişkarlarının həyatına, habelə sosial media biznes modellərinə necə təsir etdiyi araşdırılmalıdır.
Bəs bu cür hadisələrin sayının artması və sosial mediada daha çox məsuliyyətsiz davranışların yaranması ilə nəticələnəcək qlobal iqtisadi və sosial dəyişikliklərdən necə qoruna bilərik?
Burada vacib sual budur: sosial media platformaları məşhur olan istifadəçilərinin psixoloji və hüquqi təhlükəsizliyini təmin etmək üçün hansı məsuliyyəti daşımalıdırlar? Yalnız qaydalar qoymaq kifayət deyil, aktiv müdaxilə və dəstək mexanizmlərinin yaradılması vacibdir. Bu cür mexanizmlər olmadan, Melek Azad kimi hallar təkrarlana bilər və bu, sosial mediada məşhurluğun insan həyatına necə təsir etdiyinə dair daha geniş müzakirələrə səbəb olmalıdır.
Bu fərq, sosial media fenomenlərinin öz davranışlarının potensial hüquqi və ictimai nəticələrini daha diqqətlə düşünmələrinin vacibliyini vurğulayır. Keçmiş hadisələrdən çıxarıla bilən əsas dərs odur ki, internetdə şöhrət qazanmaq yolunda həddini aşmaq, əldə edilən qısamüddətli məşhurluqla müqayisədə daha ağır uzunmüddətli nəticələrə gətirib çıxarır. Melek Azad hadisəsinin gələcək sosial media istifadəçiləri üçün bir xəbərdarlıq olması vacibdir.
Daha ətraflı məlumat olmadan, sosial medianın bu hadisədəki roluna dair mühakimə yürütmək çətindir. Məsələn, Melek Azadın sosial media fəaliyyətinin həbsə səbəb olan hadisə ilə birbaşa əlaqəsi varmı? Yoxsa bu, sadəcə olaraq onun məşhurluğunun bir nəticəsidir?
Hadisəni daha geniş kontekstdə araşdırmaq üçün, "qəsdən xəsarət yetirmə" cinayətinin təfərrüatlarının daha ətraflı təqdim olunması, Melek Azadın və zərərçəkmiş tərəfin ifadələrinin yer alması və hüquqi prosesin ədalətli şəkildə aparılıb-aparılmadığının araşdırılması vacibdir. Bununla yanaşı, sosial medianın belə hallarda rolunun tənzimlənməsi ilə bağlı müzakirələr aparmaq və həllər axtarmaq lazımdır. Məsələn, sosial media platformalarının öz içərisində daha effektiv monitorinq sistemləri qurması, zorakılığa təhrik edən məzmunun qarşısının alınması və belə hallarda hüquq-mühafizə orqanları ilə daha yaxşı əməkdaşlıq etməsi kimi tədbirlər müsbət nəticələr verə bilər.
Şərh Yaz