Hava Limanında Çərpələng Faciəsi: Böhran Dərinləşir

Mülki aviasiya sektoru qlobal miqyasda sürətlə inkişaf etməkdə davam edir, təyyarələr xüsusilə sərnişin daşımacılığında həlledici rol oynayır. Lakin bəzi ölkələr üçün bu vəziyyət yeni deyil; minlərlə adadan ibarət olan Endoneziyada hava yolu nəqliyyatı uzun müddətdir ki, əvəzolunmaz bir ehtiyacdır. Coğrafi şəraitdən asılı olaraq quru və dəmir yolu infrastrukturu məhduddur. Bu, dəniz və hava nəqliyyatının önə çıxmasına səbəb olur. Ölkədə fəaliyyət göstərən çoxsaylı aviaşirkətlər müxtəlif təyyarə növləri ilə, xüsusilə adalararası səyahətlərdə yüksək tələbatla qarşılaşır. Sərnişin daşımacılığında bu qədər böyük paya malik olan aviasiya sektorunun təhlükəsiz fəaliyyət göstərməsi həyati əhəmiyyət kəsb edir. Cakartanın Beynəlxalq Hava Limanı ətrafında yaşanan gərginliklərin əsas səbəbi də məhz bu təhlükəsizlik ehtiyacıdır. Endoneziyanın ən böyük təhlükəsizlik problemlərindən biri isə uşaqların uçurduğu uçurtmalardır. Bəs bu necə baş verir?

Cakartanın Hava Limanı Ətrafındakı Uçurtma Problemi

Endoneziyada uçurtma uçurtmaq uşaqlar arasında olduqca populyar bir əyləncədir. Məktəblərin yay tətilinə girməsi və uçurtma uçuran uşaqların sayının artması ilə əlaqədar, sıx hava hərəkətinə malik Cakartada uçurtmaların şıqıltısı ilə təyyarə mühərriklərinin gurultulu səsi bir-birinə qarışır. Hava limanı yaxınlığındakı tarlada uçurtma uçuran uşaqların bir qisminin gözləri yuxarıda olsa da, aşağıya baxanlar da var. Onlar əyləncələrinin yarımçıq qalmaması üçün növbə ilə oyunlarına mane olacaq hava limanı əməkdaşlarını güdürlər. Böyük Britaniyanın BBC media quruluşuna danışan 7 yaşlı Atif, zamanla bu vəziyyətə alışdıqlarını bildirərək, "Əvvəllər dostlarımla birlikdə bir polis əməkdaşı gələndə qaçardıq. İndi daha cəsuram, ona görə də məni danlayanda qaçmaq əvəzinə dayanıram" dedi. Uçurtmasının müsadirə olunmasının onun üçün heç nəyi dəyişməyəcəyini deyən kiçik uşaq, "Əgər uçurtmamı alsalar, kədərlənərəm, amma hər zaman yenisini düzəldə bilərəm" söylədi.

Uçuşlara Təsiri Və İqtisadi Xərclər

Yay tətilinin başlaması ilə birlikdə hava limanı ətrafında artan uçurtma fəaliyyəti, uçuş təhlükəsizliyindən məsul olan heyətin bölgədəki patrul sayını artırmasına səbəb olub. Əməkdaşlar uçuş təhlükəsizliyinin pozulmaması üçün hava limanı ətrafındakı insanlara uçurtmalar barədə xəbərdarlıq edirlər. Bu oyuncaqların eniş və qalxış edən təyyarələrin mühərrikləri başda olmaqla, müxtəlif hissələrinə zərər verməsindən narahatlıq ifadə olunur. Uçurtmalar nəinki uçuş təhlükəsizliyinə, həm də uçuş xərclərinə təsir edə bilər. Mülki aviasiya sektoru kifayət qədər xərc tələb edən bir sahədir. Bu vəziyyət, uçuşların gecikməsi və ya təyyarələrin istismardan çıxarılması halında xərcləri daha da artıraraq, bu sahədə fəaliyyət göstərən şirkətlər üçün böyük maddi itkilərə səbəb ola bilər. Eyni zamanda, bu vəziyyət bilet qiymətlərinə də yansıyaraq, sərnişinlərin daha baha qiymətlərə səyahət etməsinə gətirib çıxarır. Xülasə, bu sahədə uçuşların planlaşdırıldığı kimi getməsi çox kritik bir məsələdir. Lakin Cakartada bu vəziyyət bəzən bu cür maneələr səbəbindən ciddi şəkildə təsirlənə bilir.

Hadisələr Və Uçurtmanın Mədəni Kökənləri

Endoneziyada hava hərəkəti nəzarəti və hava naviqasiya xidmətləri göstərən AirNav Indonesia-nın məlumatına görə, iyul ayının əvvəllərində üç gün ərzində uçurtmalar səbəbindən hava hərəkəti ciddi şəkildə təsirlənmiş və düyü tarlasının yaxınlığındakı Sukarno-Hatta Beynəlxalq Hava Limanında 21 uçuşu pozmuşdur. Bəzi təyyarələr digər aeroportlara yönləndirilmiş, bəziləri isə bu oyuncaqlara yaxınlaşmağın çox təhlükəli olması səbəbindən enişlərini ləğv etmişdir. BBC-yə danışan Sukarno-Hatta Beynəlxalq Hava Limanı İdarəsinin sədri Putu Eka Cahyadi, uçurtmaların təyyarələr üçün hərəkətli maneələr olduğunu və uçuş təhlükəsizliyi baxımından ciddi risk yaratdığını bildirərək, mümkün qəza hadisəsinin yaşanmasını istəmədiklərini söylədi. Cahyadi, uşaqların bu mövzuda maarifləndirilməsinin vacibliyini vurğulayaraq, "Uçurtma uçurtmaq əyləncəli bir fəaliyyətdir, lakin ictimaiyyətin və ya uşaqların uçuşlara təhlükə yarada biləcək fəaliyyətlərdən çəkinməsi üçün onları maarifləndirməliyik" dedi. O əlavə etdi ki, uşaqları başqa oyunlara yönəltmək üçün onlara futbol topu və badminton raketləri verilsə də, uşaqlar yenə də bu əyləncə növünə davam edirlər. Rəsmilərin bu mövzu ilə bağlı narahatlığı əsassız deyil. 2020-ci ilin iyul ayında Sukarno-Hattaya gələn bir təyyarənin mühərrikində uçurtma ipləri və bambuk çubuqları aşkar edilmişdi. Təyyarə problemsiz eniş etsə də, hadisə ciddi təhlükəsizlik narahatlıqlarına səbəb olmuşdu. Növbəti ay hava limanı, obyektlərinin yaxınlığında bu oyuncaqları uçuranlara qarşı əməliyyat təşkil etmək üçün xüsusi bir işçi qrupu yaratdı. 2024-cü ilin iyulunda isə Balidə uçurtma iplərinə dolaşan bir helikopter qəzaya uğradı və helikopterdə olan üç Endoneziyalı ilə iki Avstraliyalı xəsarət aldı. 2020-ci ildə baş verən hadisədən beş il keçməsinə baxmayaraq, bu problem davam etməkdədir. Ötən iyul ayında Nəqliyyat Naziri Dudi Purvaqandinin Endoneziya ərazisindəki hava limanı rəsmilərindən və regional hökumətlərdən uçurtmaların uçuşlara vurduğu zərəri minimuma endirmələrini tələb etdiyi məlumdur. Lakin uçurtmanın ölkənin mədəniyyətinin bir elementi halına gəlməsi səbəbindən bu sahədə aparılan işlər istənilən uğura çatmamışdır.

Şəhərləşmə Və Davam Edən Problemlər

Ənənəvi olaraq yarpaqlardan, rəngli kağızlardan və ya parçalardan hazırlanan uçurtmalar Endoneziyada müxtəlif məqsədlərlə uçurulur. Onlar bəzən düyü yığımı mərasimlərində, bəzən quşları əkinlərdən uzaqlaşdırmaq, bəzən də dini ayinlər üçün istifadə edilir. Endoneziya Uçurtma Muzeyindən olan Asep İravan, bu oyuncağın Endoneziya mədəniyyətindəki əhəmiyyətini bu sözlərlə izah etdi: "Uçurtma uçurtmaq babalarımızdan nəslə-nəslə ötürülən bir adətdir. Endoneziyanın demək olar ki, hər bölgəsində uçurtma uçurtmaq ənənəsi mövcuddur." İravan, uçurtmaların təyyarələr üçün yaratdığı təhlükə barədə isə "Lakin xüsusilə uşaqlarla birlikdə olanda diqqətli olmalıyıq. Çünki onlar bu mövzudakı potensial təhlükəni görmürlər" dedi. Endoneziyada uçurtmalar təkcə təyyarələr üçün deyil, sıx məskunlaşan ərazilərdə də ciddi problemlər yarada bilər. 2024-cü ildə Cakartanın cənubundakı Depok bölgəsində 8 yaşlı bir uşaq, şose yoluna çıxdıqdan sonra həyatını itirdi. Polis, uşağın uçurtma qovarkən bir avtomobil tərəfindən vurulduğunu ehtimal edir. 2020-ci ildə isə Balidə uçurtması qırılaraq transformator mərkəzinə düşən bir şəxs həbs edildi və bu səbəbdən 70 mindən çox ev və binada saatlarla elektrik kəsilmişdi. Uçurtmaların problemə çevrilməsinin ən böyük səbəbi kimi sürətli və nəzarətsiz şəhərləşmə göstərilir. Cakarta 2000-2020-ci illər arasında yaşıl ərazilərinin 31 faizini itirdi. Tarlalar və meşələr yollara və yaşayış binalarına çevrildi. Nəticə etibarı ilə bu problem davam edir, bu problemin necə həll olunacağı isə hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır.

24 saat