Honkonqda mənzil yanğınları: 13 nəfər adamölmə şübhəsi ilə saxlanılıb

Hong Konq hakimiyyəti keçən həftə baş verən dəhşətli yanğınla bağlı adam öldürmə şübhəsi ilə 13 nəfəri həbs edib. Bu həbslər, məsuliyyətin tələb edilməsi üçün çağırış edən ən azı iki mülki şəxsin milli təhlükəsizlik qanunları çərçivəsində saxlanılması fonunda ictimaiyyətdən artan tənqidlərə səbəb olub.

Faciənin miqyası və ilkin həbslər

Dünən, bazar ertəsi günü, fövqəladə xidmətlər Tai Po rayonundakı Wang Fuk Court yaşayış kompleksinin yeddi binasında axtarışlara davam edib. Şəhərin 75 ildəki ən ölümcül yanğını nəticəsində həlak olanların sayı 151-ə yüksəlib və axtarışlar davam etdikcə bu rəqəmin daha da artacağı gözlənilir. Hazırda təxminən 40 nəfər itkin düşmüş hesab olunur. Təxminən 5000 insanın yaşadığı yaşayış kompleksi, yanğının səbəbi ilə əlaqələndirilən geniş təmir işləri aparılırdı. Sakinlər tərəfindən bir ildir ki, təmir işləri ilə bağlı şikayətlər edildiyi, tikinti şirkətinin əvvəlki təhlükəsizlik pozuntuları və standartların zəif tətbiqi ilə bağlı qəzəb geniş yayılıb. Rəsmilər bazar ertəsi günü bildiriblər ki, anti-korrupsiya orqanları fəlakətlə bağlı indiyə qədər 13 nəfəri, o cümlədən tikinti şirkətinin direktorlarını və mühəndis məsləhətçisini həbs edərək, “qəsdən adam öldürmə ittihamı ilə hərtərəfli istintaqa dərhal başlayıblar”.

Hong Konqun baş katibi Erik Çan qüllələrin ətrafındakı tikinti hörgü torundan götürülmüş 20 nümunədən yeddisinin yanğın gecikdirici standartlara cavab vermədiyini bildirib. İlkin sınaqlar nümunələrin kodlara uyğun olduğunu göstərsə də, Çan ucuz, uyğun olmayan torların aşkar edilməsi çətin olan sahələrə yerləşdirildiyini deyərək, bunu “utanverici hərəkət” adlandırıb. O, "Onlar sadəcə insanların həyatı bahasına pul qazanmaq istəyirdilər" deyə əlavə edib.

Tənqidlər və milli təhlükəsizlik qanunları ilə həbslər

Təhlükəsizlik pozuntuları ilə bağlı iddialar artdıqca, hökumət orqanlarının çoxsaylı, lakin tətbiq olunmayan xəbərdarlıqlar etdiyi üzə çıxarkən, sakinlər heç bir rəsmi şəxsin hələ də niyə məsuliyyətə cəlb olunmadığını soruşurlar. Əvəzində, iki mülki şəxsin milli təhlükəsizlik polisi tərəfindən həbs edildiyi bildirilir. Hong Konqlu tələbə Mayls Kvan şənbə günü qurbanlara zəmanətli dəstək və günahkarların, o cümlədən korrupsioner və ya səhvlərə yol vermiş hökumət məmurlarının məsuliyyətə cəlb edilməsi üçün "dörd tələb" irəli sürən onlayn petisiya ilə əlaqədar həbs edilib. Yerli media Kvanın “qızışdırıcı niyyət”lə həbs edildiyini bildirib. Polis həbsi təsdiqləməyib, yalnız "faktiki şəraitə və qanunlara uyğun olaraq tədbirlər görəcəklərini" bildirib. Kvan bazar ertəsi günü polis şöbəsindən çıxarkən görülüb. Yerli media keçmiş rayon şura üzvü Kennet Çenqin də bazar günü axşam həbs edildiyini bildirib.

Bazar ertəsi həbslərlə bağlı suallara cavab verən təhlükəsizlik naziri Kris Tanq yalnız "onlayn mühitdə milli təhlükəsizliyi təhdid etmək məqsədi daşıyan qeyri-dəqiq şərhlər" olduğunu deyib. Tanq mətbuat konfransında "Buna görə də, biz hüquq-mühafizə tədbirləri daxil olmaqla, müvafiq tədbirlər görməliyik" deyərək əlavə edib ki, "Əməliyyat detalları milli təhlükəsizliklə əlaqəli olduğu üçün açıqlana bilməz". Hong Konq sosial mediasında insanlar mülki şəxslərin həbsini tənqid ediblər. Bir istifadəçi "Ölənlər hələ də binanın altında basdırılsa da, milli təhlükəsizlik prioritet olmalıdır" yazıb. Bəzi şərhçilər bunu materik Çinlə müqayisə ediblər. "Materikdə bu cinayətlər 'mübahisə yaratmaq və problem törətmək' adlandırılır" deyə bir şərhçi qeyd edib. "Adətən ağır cəzalarla cəzalandırılır. Sabitlik hər şeydən üstündür." Digəri isə "İndi biz materik Çinin yanaşması ilə uyğunlaşdığımıza görə, sual verən şəxslərlə davranmaqla heç kim sual verməyə cəsarət etməyəcək və beləliklə Hong Konqun idarəçiliyində heç bir problem olmayacaq" deyə bildirib.

İctimai reaksiya və artan gərginlik

Həbslər, milli təhlükəsizlik orqanlarının hadisədən “Çin əleyhinə” əhval-ruhiyyəni qızışdırmaq üçün istifadə etmək istəyənlərə qarşı sərt tədbirlər görəcəyi barədə xəbərdarlıqlarından sonra baş verib. Həbslərdən əvvəl hakimiyyət orqanları Tai Po icmasının reaksiyasına qarşı həssaslıq nümayiş etdirməyə başlamışdı. 2019-cu il etirazları yatırıldıqdan sonra Hong Konqda mülki toplantılar ciddi şəkildə nəzarət altına alınır və ya qadağan edilir. Keçən cümə axşamı və cümə günü Guardian, yüzlərlə insanın qurbanlar üçün tonlarla paltar, yemək və digər zəruri əşyalar gətirmək üçün avtomobillərdən və ictimai nəqliyyatdan istifadə etdiyi, etirazlardan bəri bu miqyasda görünməyən könüllü dəstəkçilərin sürətlə yarandığını müşahidə etmişdi. Guardian heç bir siyasi aktivlik əlaməti görməmişdi. Lakin axşam polis əraziyə nəzarət edir və hökumət məmurları tezliklə könüllü təşkilatçıların yerini tutdular. Kvanın iddia edilən həbsinə səbəb olan petisiya cümə günü gecə yayımlanmışdı. Onun "dörd tələbi" demokratik irəliləyiş üçün etiraz hərəkatının "beş tələbi"nin dilini əks etdirsə də, siyasi dəyişiklik tələb etmirdi. Kvan cümə günü mediaya verdiyi açıqlamada yalnız "çox əsas tələblər irəli sürdüyünü" bildirib. "Əgər bu fikirlər qızışdırıcı və ya 'sərhədi aşan' hesab edilirsə, onda mən daha heç nəyin nəticələrini proqnozlaşdıra bilmədiyimi hiss edirəm və yalnız həqiqətən inandığım şeyi edə bilərəm" deyə o qeyd edib.

24 saat