Lewotobi Laki Laki dağında növbəti güclü püskürmə
İndoneziyanın Lewotobi Laki Laki dağı Bazar ertəsi günü yenidən püskürərək 18 kilometr (11 mil) hündürlüyə vulkanik materiallar atdı və yaxınlıqdakı kəndlərin üzərinə kül yağdırdı.
Vulkan keçən aydan bəri ən yüksək həyəcan səviyyəsindədir və ilkin məlumatlara görə heç bir itki qeydə alınmayıb.
İndoneziya Geologiya Agentliyi püskürmə zamanı dağın yamacları boyunca 5 kilometrə (3 mil) qədər məsafə qət edən qayalar və lavanın qarışığı olan qızmar qaz buludlarının sürüşməsini qeydə alıb. Dronlardan aparılan müşahidələr kraterin lava ilə dolduğunu göstərib ki, bu da vulkanik zəlzələlərə səbəb olan maqmanın dərin hərəkətindən xəbər verir.
Püskürmənin miqyası və təhlükə potensialı
Geologiya Agentliyinin rəisi Məhəmməd Vafid bildirib ki, səmaya yüksələn qızmar bulud sütunu 2024-cü ilin noyabrında baş verən və doqquz nəfərin ölümü, onlarla insanın yaralanması ilə nəticələnən böyük vulkan püskürməsindən sonra ən hündürü olub. Bu ilin mart ayında da püskürmə qeydə alınıb.
Vafid İsveçrədən, seminar keçirdiyi yerdən Associated Press-ə açıqlamasında deyib: “Bu böyüklükdə bir püskürmə aviasiyaya təsiri də daxil olmaqla daha yüksək təhlükə potensialı daşıyır. Kəndlilər və turist fəaliyyətlərindən təmizlənməli olan təhlükə zonasını genişləndirmək üçün yenidən qiymətləndirmə aparacağıq.”
Artan həyəcan və təxliyə planları
Vulkan monitorinqi agentliyi iyunun 18-də baş verən püskürmədən sonra Lewotobi Laki Laki dağının həyəcan səviyyəsini ən yüksək həddə qaldırmış və püskürmələr tez-tez təkrarlandığı üçün o vaxtdan bəri qadağan olunmuş zonanı 7 kilometrə (4,3 mil) qədər ikiqat artırmışdı.
Keçən ilin əvvəlində baş verən püskürmədən sonra təxminən 6500 nəfər təxliyə edilmiş və adanın Frans Seda Hava Limanı bağlanmışdı. Hava limanı davam edən seysmik fəaliyyət səbəbindən o vaxtdan bəri bağlı qalır.
İndoneziyanın geoloji aktivliyi
1584 metr (5197 fut) hündürlüyündə olan dağ Flores Timur rayonunda Lewotobi Laki Laki Perempuan dağı ilə əkiz vulkandır.
Bazar ertəsi baş verən püskürmə İndoneziyanın 2010-cu ildə ölkənin ən qeyri-sabit vulkanı olan Merapi dağının sıx məskunlaşan Java adasında püskürməsindən sonra ən böyük vulkan püskürməsindən biri olub. Həmin püskürmə 353 nəfərin ölümünə səbəb olmuş və 350 mindən çox insanın zərər çəkmiş ərazilərdən təxliyə edilməsinə məcbur etmişdi.
İndoneziya 280 milyondan çox insanın yaşadığı arxipelaq ölkəsidir və tez-tez seysmik fəaliyyətlə xarakterizə olunur. Ölkənin 120 aktiv vulkanı var və o, Sakit Okean Hövzəsini əhatə edən nal formalı seysmik qırılma xətləri seriyası olan “Odlu Həlqə” boyunca yerləşir.

Oxucu Şərhləri
Lewotobi Laki Laki dağındakı bu son püskürmə İndoneziyanın tektonik plitələr üzərindəki mövqeyi ilə necə əlaqələndirilir? Sakit Okean Atəş Halqasının bir hissəsi olaraq İndoneziyada vulkanik aktivliyin tezliyi və intensivliyinə bu coğrafi faktorlar necə təsir edir? Bu, əlbəttə, daha ətraflı araşdırma tələb edən bir məsələdir.
Bundan əlavə, bu cür püskürmələrin regionun iqtisadiyyatına və sosial həyatına uzunmüddətli təsirləri barədə daha ətraflı məlumat vermək olardı? İndoneziyada mövcud olan digər vulkanlarla müqayisədə Lewotobi Laki Laki dağının xüsusiyyətləri nələrdir? Bu kimi suallar cavab tapmalı və təqdim olunan məlumatlara əlavə bir dəyər qatmalıdır.
Maraqlı bir nöqtəyə toxunmusunuz. Bu cür təbii fəlakətlər zamanı İndoneziyanın uzunmüddətli iqtisadi və sosial təsirləri azaltmaq üçün hansı konkret strategiyalara əl atdığını və bu strategiyaların nə dərəcədə uğurlu olduğunu bilmək əlbəttə ki, önəmlidir. Bəs, bu strategiyalar yerli əhalinin ehtiyaclarını və davamlı inkişaf prinsiplərini nə qədər əhatə edir, yoxsa daha çox qısamüddətli həllərə fokuslanılır?
Ancaq, məqalənin əsas mövzusunun “Lewotobi Laki Laki dağının püskürməsi” olduğu nəzərə alındıqda, çox geniş məlumatların daxil edilməsi, məqalənin fokusunun itirilməsinə səbəb ola bilər. Bəlkə də əsas məsələyə yönəlmək, daha ətraflı bir təhlil əvəzinə, Lewotobi Laki Laki dağının püskürməsinə dair daha konkret məlumatların təqdim olunması ilə daha yaxşı olardı. Sonra, genişmiqyaslı təsirlərə dair daha geniş tədqiqatlar üçün ayrı bir məqalə hazırlana bilərdi.
Şərh Yaz