Böyük Britaniyada Fələstinə Dəstək Etirazları və Kütləvi Gözaltılar
Böyük Britaniyada Fələstinə dəstək aksiyaları ilə tanınan "Palestine Action" qrupunun son fəaliyyətləri zamanı gözaltına alınan şəxslərin sayı dramatik şəkildə artaraq 521-ə çatıb. Bu rəqəm, ölkədə Fələstin məsələsi ilə bağlı aktivliyin yüksəlişini və hakimiyyətin bu cür etirazlara qarşı sərt mövqeyini əks etdirən ciddi bir göstəricidir. Bu hadisə İngiltərədə artan gərginliyin bariz nümunəsidir.
Hərəkatın Məqsədləri və Fəaliyyət Metodları
Hərəkat, İsrailin Fələstin torpaqlarındakı fəaliyyətlərinə etiraz etmək və beynəlxalq ictimaiyyətin diqqətini bu həssas məsələyə cəlb etmək məqsədi güdən fəallardan ibarətdir. Onlar, əsasən, Birləşmiş Krallıq ərazisində fəaliyyət göstərən İsrailə aid şirkətlərin və ya İsraillə əlaqəli qurumların ofisləri, istehsal müəssisələri və digər obyektləri qarşısında birbaşa aksiyalar keçirirlər. Bu aksiyalar adətən oturma etirazları, binaların üzərində şüarlar yazılması və ya müəyyən obyektlərin fəaliyyətinin müvəqqəti dayandırılması kimi formaları əhatə edir.
Polis Müdaxiləsi və Sayı Artan Məhdudiyyətlər
Son hadisələrdə etirazçıların polis tərəfindən kifayət qədər sərt şəkildə saxlandığı bildirilir. "Yaka paça" ifadəsi ilə təsvir olunan bu müdaxilələr, fəalların etiraz ərazilərindən məcburi şəkildə uzaqlaşdırılması və ya fiziki güc tətbiqi ilə həyata keçirilməsini nəzərdə tutur. Sayı artan bu məhdudiyyətlər, bu cür etirazlara qarşı polis səlahiyyətlərinin genişləndirilməsi və daha qətiyyətli tədbirlər görülməsi kimi şərh edilə bilər. Gözaltı sayı bu mövzudakı gərginliyi daha da artırır.
Siyasi Rezonans və Gələcək Proqnozlar
Belə kütləvi saxlanma halları Birləşmiş Krallıq hökumətinin Fələstin tərəfdarı fəaliyyətlərə qarşı mövqeyini bir daha vurğulayır. Hakimiyyət, ictimai asayişin qorunması və qanunsuz aksiyaların qarşısının alınması adı altında hərəkət etdiyini bəyan edir. Lakin "Palestine Action" qrupu üzvləri, artan təzyiqlərə baxmayaraq, öz kampaniyalarını davam etdirməkdə qərarlı olduqlarını bildirirlər. Bu vəziyyət, ölkədə Fələstin məsələsi ətrafında siyasi və ictimai müzakirələrin daha da alovlanmasına səbəb olmaqdadır.
Oxucu Şərhləri
Gələcəkdə, belə kütləvi həbslərin siyasi diskurusu necə dəyişdirəcəyi və ya cəmiyyətin qanuni etiraz hüququna necə təsir edəcəyi barədə düşünmək vacibdir.
Bu iki hadisə arasındakı oxşarlıq, hakimiyyətin böyük ictimai hərəkatlar qarşısında təhlükəsizlik qüvvələrindən istifadə etmək tendensiyasını göstərir. Lakin, fərqə diqqət yetirmək vacibdir. 2003-cü ildəki etirazlar daha çox müharibə əleyhinə təşkil edilmiş geniş koalisiyanı əhatə edirdisə, "Palestine Action" daha spesifik bir siyasi məqsədə yönəlmiş, daha radikal metodlar tətbiq etdiyi iddia edilən bir qrupdur. Keçmişdən çıxarılacaq dərslərdən biri, ictimai etirazların legitimliyi ilə təhlükəsizlik tədbirləri arasındakı tarazlığın toxunulmaz olmasıdır. Bu gün, "Palestine Action" qrupunun hərəkətləri nəticəsində baş verən həbslərin, etirazçıların hüquqları ilə cəmiyyətin təhlükəsizliyinin qorunması arasındakı delicate balansı necə saxladığı sualı hələ də açıq qalır. Hakimiyyətin "sərt mövqe"si, etirazın səbəblərini həll etməkdə nə qədər effektivdir, yoxsa sadəcə etirazın səsinə mane olmaqdan başqa bir şey deyil?
Hazırkı vəziyyətdə isə, Fələstin məsələsi ilə bağlı etirazların artması və bu etirazlara qarşı sərt müdaxilə, keçmişdəki aparteid əleyhinə mübarizə ilə oxşarlıq təşkil etsə də, kontekst fərqlidir. O zaman aparteid rejiminə qarşı qlobal miqyasda mübarizə aparılırdı və təcrid cəzası kimi sanksiyalar tətbiq edilirdi. Bu gün isə Fələstin məsələsi daha mürəkkəb geopolitik vəziyyətlə əhatə olunub və beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyası da daha fərqlidir. Keçmişdən çıxarılan dərslər, yəni kütləvi həbslərin etirazları yatırtmaq əvəzinə onları daha da gücləndirə biləcəyi fikri, hazırkı vəziyyətdə də aktual ola bilər. Lakin, qlobal dəstək mexanizmləri və informasiya axınının sürəti baxımından fərqlər mövcuddur. Məsələn, sosial media vasitəsilə etirazların geniş auditoriyaya çatdırılması, keçmişdə mümkün olmayan bir hal idi. Bu durumun nəticələrini dəyərləndirərkən, həm tarixi paralellərə, həm də müasir şəraitin özünəməxsus xüsusiyyətlərinə diqqət yetirmək vacibdir.
Əsas fərq o dövrdəki siyasi və sosial kontekstdədir. "The Troubles" daha çox uzunmüddətli etnik və siyasi münaqişə zəminində baş verirdisə, indiki Fələstinə dəstək aksiyaları isə daha çox beynəlxalq münaqişəyə, xüsusilə də Qəzzada baş verən hadisələrə reaksiyadır. Həmin dövrdə qanunvericilik də fərqli idi və "terrorizm"lə mübarizə çərçivəsində tətbiq olunan tədbirlər daha geniş idi.
Keçmişdəki belə hadisələrdən çıxarıla biləcək dərs, siyasi məsələlərdə etiraz hüququnun məhdudlaşdırılmasının cəmiyyətdə gərginliyi artırmasıdır. Həmçinin, hakimiyyətin belə hərəkatlara qarşı sərt mövqe tutması, mütləq hər zaman effekti olmur, əksinə, bəzən etirazçıların daha da radikallaşmasına səbəb ola bilir. Bu baxımdan, hazırkı vəziyyətdə hakimiyyətin reaksiyasının uzunmüddətli təsirləri hələ tam bəlli deyil, lakin 1980-ci illərdəki təcrübələr göstərir ki, belə məsələlərdə balanslı və ədalətli yanaşma vacibdir. Bəs, "Palestine Action" qrupunun tətbiq etdiyi etiraz metodları, keçmişdəki etirazçılardan hansı mənada fərqlənir?
Keçmişdəki bu hadisələrdən çıxarıla biləcək ən mühüm dərslərdən biri, ictimai narazılığın qanunla boğulmağa çalışılmasının, əksinə, etirazçıların mövqeyini daha da möhkəmləndirə bilməsidir. Hökumətin sərt mövqeyi, bəzən "Palestine Action" kimi qrupların daha da radikallaşmasına və ya geniş ictimai dəstək qazanmasına yol aça bilər. Bu gün, "Palestine Action"ın etirazlarındakı həbslərin sayı, Fələstin məsələsinin artan beynəlxalq diqqətini nəzərə alsaq, keçmişdəki bəzi etirazlardan fərqli olaraq, daha geniş bir qlobal kontekstdə qiymətləndirilməlidir. İnternet və sosial medianın yayılması, məlumatın sürətli paylaşımı və ictimai rəyin formalaşması, hazırkı etirazların keçmişdəki analoji hadisələrdən daha tez və daha geniş miqyasda təsir göstərməsinə imkan yaradır. Bu baxımdan, hazırkı vəziyyətin yalnız ölkə daxili bir məsələ olmadığını, həm də qlobal siyasi landşaftın bir hissəsi olduğunu qeyd etmək lazımdır.
Şərh Yaz