Qəzzada Humanitar Yardım Palletlərinin Düşərgələrə Düşməsi Nəticəsində Yaralılar Var
Qəzzanın şimalında həyata keçirilən Qəzzaya yardım airdropları zamanı, humanitar palletlərdən birinin məcburi köçkünlərin müvəqqəti məskunlaşdığı çadırlara düşməsi nəticəsində ən azı 11 fələstinli yaralanıb. Tibbi mənbələrdən verilən məlumata görə, bu hadisə bölgədəki humanitar böhran fonunda baş verib.
İsrail ordusu şənbə günü verdiyi bəyanatda, Qəzza zolağına yardımın daxil olmasına kömək etmək üçün humanitar airdrop həyata keçirdiyini açıqlamışdı. Lakin Qəzzadakı yerli mənbələr "Əl-Cəzirə"yə bildiriblər ki, yardım palletlərindən bəziləri zolağın sahilboyu əsas yolu olan Ər-Rəşid yolu yaxınlığındakı çadırlara düşüb. Digər palletlər isə şimali Qəzzadakı köçkünlərin düşərgələrindən uzaq və İsrail ordusunun mövqelərinə yaxın ərazilərə atılıb.
Yardım Cəhdləri və HƏMAS-ın Tənqidləri
Aylardır davam edən beynəlxalq təzyiqlərdən sonra, İsrail ordusu bazar günü Qəzzanın bəzi hissələrində əməliyyatlarında gündəlik "taktiki fasilə" elan edib və yeni yardım dəhlizləri açıb. Bununla belə, Fələstin qruplaşması HƏMAS, İsrailin airdrop əməliyyatlarını və məhdud humanitar dəhlizləri "öz imicini dünya qarşısında ağartmaq məqsədi daşıyan simvolik, aldadıcı bir hərəkət" hesab etdiyini bildirib.
HƏMAS bazar günü verdiyi bəyanatda, İsrailin "beynəlxalq tələblərə məhəl qoymadığını və fələstinlilərə qarşı aclıq kampaniyasını dayandırmaqdan yayındığını" vurğulayıb. Təşkilat bunu "aclığı idarə etmək, məcburi reallıqlar yaratmaq və mülki əhalini təhlükə və alçaldılmaya məruz qoymaq üçün düşünülmüş bir siyasət" adlandırıb. HƏMAS əlavə edib ki, "Qəzzaya ərzaq və dərmanların çatdırılması lütf deyil, təbii bir haqq və nasistəbənzər işğalın yaratdığı fəlakəti dayandırmaq üçün təxirəsalınmaz zərurətdir".
HƏMAS, kütləvi mülki ölümlərə səbəb olan siyasətlərə görə İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahunu "birbaşa məsuliyyət daşıyan" hesab edib və onun yardıma münasibətini və fələstinlilərin aclıqdan ölməsini "açıq-aşkar müharibə cinayəti" adlandırıb.
"Əl-Cəzirə"nin Qəzza şəhərindən reportaj verən müxbiri Hani Mahmud bildirib ki, keçmişdə Qəzzada həyata keçirilən airdroplar "effektiv olmayıb, kifayət qədər insana çatmayıb, üstəlik, xaos və zorakılığa səbəb olublar". O qeyd edib ki, "airdroplar əvvəllər bildirdiyimiz şeyi təsdiqləyir – Qəzzanın bir sınaq laboratoriyasına çevrildiyini və İsrail ordusunun hər hücum, hər siyasətlə təcrübələr apardığını".
Yardım Agentliklərinin Skeptisizmi və Genişlənən Böhran
Yardım agentlikləri, Qəzzanın iki milyondan çox əhalisinin üzləşdiyi dərinləşən humanitar böhranı həll etmək üçün airdropların kifayət qədər qida təmin edə bilməyəcəyinə və ya təhlükəsiz şəkildə çatdıra bilməyəcəyinə dair dərin skeptisizm ifadə ediblər. Onlar bunu "qrotesk yayındırma" adlandırıblar.
Bir sıra Qərb və Ərəb hökumətləri 2024-cü ildə Qəzzada airdroplar həyata keçirmişdilər, çünki quru yolla edilən Qəzzaya yardım tədarükləri də İsrailin məhdudiyyətləri ilə üzləşirdi. Lakin humanitar icmanın bir çoxu bu üsulu qeyri-effektiv hesab edir. UNRWA-nın (BMT-nin Fələstinli Qaçqınlar üçün Agentliyi) rəhbəri Philippe Lazzarini şənbə günü bildirib: "Airdroplar dərinləşən aclığı aradan qaldırmayacaq. Onlar bahalıdır, səmərəsizdir və hətta ac mülki vətəndaşları öldürə bilər."
Buna baxmayaraq, Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer keçən həftə İordaniya ilə əməkdaşlıq edərək airdropları bərpa etməyi vəd edərək bu fikri dəstəkləyib. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də airdropları "dərhal" bərpa edəcəyini bəyan edib.
Qəzza zolağında humanitar vəziyyət son günlərdə ciddi şəkildə pisləşib və 100-dən çox Qeyri-Hökumət Təşkilatı "kütləvi aclığın" Qəzzada yayıldığı barədə xəbərdarlıq edib.
İsrail ordusu Qəzzaya daxil olan yardım maşınlarının sayını məhdudlaşdırmadığını iddia edir və BMT agentliklərini, eləcə də yardım qruplarını yardım bölgəyə çatdıqdan sonra onu toplamaqda ittiham edir. Lakin humanitar təşkilatlar ordunu həddindən artıq məhdudiyyətlər tətbiq etməkdə və Qəzza daxilində yollara girişi sərt şəkildə nəzarətdə saxlamaqda ittiham edirlər.
Qəzzada Humanitar Yardım Palletlərinin Düşərgələrə Düşməsi Nəticəsində Yaralılar Var
Qəzzanın şimalında həyata keçirilən Qəzzaya yardım airdropları zamanı, humanitar palletlərdən birinin məcburi köçkünlərin müvəqqəti məskunlaşdığı çadırlara düşməsi nəticəsində ən azı 11 fələstinli yaralanıb. Tibbi mənbələrdən verilən məlumata görə, bu hadisə bölgədəki humanitar böhran fonunda baş verib.
İsrail ordusu şənbə günü verdiyi bəyanatda, Qəzza zolağına yardımın daxil olmasına kömək etmək üçün humanitar airdrop həyata keçirdiyini açıqlamışdı. Lakin Qəzzadakı yerli mənbələr "Əl-Cəzirə"yə bildiriblər ki, yardım palletlərindən bəziləri zolağın sahilboyu əsas yolu olan Ər-Rəşid yolu yaxınlığındakı çadırlara düşüb. Digər palletlər isə şimali Qəzzadakı köçkünlərin düşərgələrindən uzaq və İsrail ordusunun mövqelərinə yaxın ərazilərə atılıb.
Yardım Cəhdləri və HƏMAS-ın Tənqidləri
Aylardır davam edən beynəlxalq təzyiqlərdən sonra, İsrail ordusu bazar günü Qəzzanın bəzi hissələrində əməliyyatlarında gündəlik "taktiki fasilə" elan edib və yeni yardım dəhlizləri açıb. Bununla belə, Fələstin qruplaşması HƏMAS, İsrailin airdrop əməliyyatlarını və məhdud humanitar dəhlizləri "öz imicini dünya qarşısında ağartmaq məqsədi daşıyan simvolik, aldadıcı bir hərəkət" hesab etdiyini bildirib.
HƏMAS bazar günü verdiyi bəyanatda, İsrailin "beynəlxalq tələblərə məhəl qoymadığını və fələstinlilərə qarşı aclıq kampaniyasını dayandırmaqdan yayındığını" vurğulayıb. Təşkilat bunu "aclığı idarə etmək, məcburi reallıqlar yaratmaq və mülki əhalini təhlükə və alçaldılmaya məruz qoymaq üçün düşünülmüş bir siyasət" adlandırıb. HƏMAS əlavə edib ki, "Qəzzaya ərzaq və dərmanların çatdırılması lütf deyil, təbii bir haqq və nasistəbənzər işğalın yaratdığı fəlakəti dayandırmaq üçün təxirəsalınmaz zərurətdir".
HƏMAS, kütləvi mülki ölümlərə səbəb olan siyasətlərə görə İsrail Baş naziri Benyamin Netanyahunu "birbaşa məsuliyyət daşıyan" hesab edib və onun yardıma münasibətini və fələstinlilərin aclıqdan ölməsini "açıq-aşkar müharibə cinayəti" adlandırıb.
"Əl-Cəzirə"nin Qəzza şəhərindən reportaj verən müxbiri Hani Mahmud bildirib ki, keçmişdə Qəzzada həyata keçirilən airdroplar "effektiv olmayıb, kifayət qədər insana çatmayıb, üstəlik, xaos və zorakılığa səbəb olublar". O qeyd edib ki, "airdroplar əvvəllər bildirdiyimiz şeyi təsdiqləyir – Qəzzanın bir sınaq laboratoriyasına çevrildiyini və İsrail ordusunun hər hücum, hər siyasətlə təcrübələr apardığını".
Yardım Agentliklərinin Skeptisizmi və Genişlənən Böhran
Yardım agentlikləri, Qəzzanın iki milyondan çox əhalisinin üzləşdiyi dərinləşən humanitar böhranı həll etmək üçün airdropların kifayət qədər qida təmin edə bilməyəcəyinə və ya təhlükəsiz şəkildə çatdıra bilməyəcəyinə dair dərin skeptisizm ifadə ediblər. Onlar bunu "qrotesk yayındırma" adlandırıblar.
Bir sıra Qərb və Ərəb hökumətləri 2024-cü ildə Qəzzada airdroplar həyata keçirmişdilər, çünki quru yolla edilən Qəzzaya yardım tədarükləri də İsrailin məhdudiyyətləri ilə üzləşirdi. Lakin humanitar icmanın bir çoxu bu üsulu qeyri-effektiv hesab edir. UNRWA-nın (BMT-nin Fələstinli Qaçqınlar üçün Agentliyi) rəhbəri Philippe Lazzarini şənbə günü bildirib: "Airdroplar dərinləşən aclığı aradan qaldırmayacaq. Onlar bahalıdır, səmərəsizdir və hətta ac mülki vətəndaşları öldürə bilər."
Buna baxmayaraq, Britaniyanın Baş naziri Keir Starmer keçən həftə İordaniya ilə əməkdaşlıq edərək airdropları bərpa etməyi vəd edərək bu fikri dəstəkləyib. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri də airdropları "dərhal" bərpa edəcəyini bəyan edib.
Qəzza zolağında humanitar vəziyyət son günlərdə ciddi şəkildə pisləşib və 100-dən çox Qeyri-Hökumət Təşkilatı "kütləvi aclığın" Qəzzada yayıldığı barədə xəbərdarlıq edib.
İsrail ordusu Qəzzaya daxil olan yardım maşınlarının sayını məhdudlaşdırmadığını iddia edir və BMT agentliklərini, eləcə də yardım qruplarını yardım bölgəyə çatdıqdan sonra onu toplamaqda ittiham edir. Lakin humanitar təşkilatlar ordunu həddindən artıq məhdudiyyətlər tətbiq etməkdə və Qəzza daxilində yollara girişi sərt şəkildə nəzarətdə saxlamaqda ittiham edirlər.
Oxucu Şərhləri
Oxuculara sual: Bu hadisəni yalnız yardım çatdırılması zamanı baş verən bir qəza kimi qiymətləndirmək doğru mudur, yoxsa bunun arxasında daha mürəkkəb geosiyasi və iqtisadi səbəblər axtarmaq lazımdır?
Beləliklə, sual meydana çıxır: bu cür hadisələrin təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün, Qəzzanın uzunmüddətli mühasirəsinin və davam edən hərbi əməliyyatların bitməsi üçün hansı effektiv və davamlı həllər mövcuddur?
Bunu digər humanitar böhranlarla müqayisə etsək, məsələn, Suriyadakı və ya Yəmənədəki vəziyyətlərdə yardım çatdırılmasının həm miqyası, həm də mürəkkəbliyi daha böyükdür. Bu hadisənin, İsrailin Qəzzadakı fəaliyyətinin uzunmüddətli nəticələri ilə bağlı suallar doğurduğu qənaətindəyəm. Əgər yardım çatdırılmasının belə riskli üsullarına əl atmaq zərurəti varsa, İsrailin Qəzzadakı blokadasını, blokada ilə bağlı beynəlxalq hüquq normalarına uyğunluğunu və nəticələrini ciddi şəkildə yenidən nəzərdən keçirməsi məsələsini necə izah edə bilərik?
Bəs alternativ yardım çatdırılma üsulları nəzərə alınmayıb? Bu hadisədən sonrakı istintaqın nəticələri və gələcək yardımların daha etibarlı və təhlükəsiz şəkildə çatdırılması üçün hansı konkret tədbirlər görüləcək?
Əgər məqsəd humanitar yardımların təhlükəsiz çatdırılmasıdırsa, bəlkə də alternativ yanaşma, beynəlxalq təşkilatların nəzarəti altında, Qəzzaya yardımın quru yolu ilə, beynəlxalq müşahidəçilərin iştirakı ilə çatdırılması daha effektiv və təhlükəsiz ola bilər. Bu, həm İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını aradan qaldıra, həm də yardımın məqsədli şəkildə çatdırılmasını təmin edə bilər. Bu alternativ yolun dəyəri və logistikası araşdırılmalıdır, lakin əgər alternativ yol daha az riskli və effektivdirsə, onun tətbiq olunması prioritet olmalıdır.
Bosniya nümunəsi göstərir ki, hava yolu ilə humanitar yardım çatdırmaq, nə qədər zəruri olsa da, riskli bir üsuldur. Əgər çatdırılma prosesi diqqətlə planlaşdırılmayıb, ərazi dəqiq qiymətləndirilməyib və təhlükəsizlik tədbirləri kifayət qədər güclü deyilsə, nəticədə mülki əhali zərər çəkə bilər. Belə bir təcrübədən əldə edilən əsas dərs budur ki, humanitar yardımın hava yolu ilə çatdırılması yalnız ən son çarə olaraq, çox diqqətli planlaşdırma və maksimum təhlükəsizlik tədbirləri ilə həyata keçirilməlidir.
Hazırkı vəziyyətin Bosniya hadisəsindən fərqi nədir? Əgər İsrail ordusunun bəyanatında qeyd olunanlar doğrudursa və hadisənin təsadüfi olması sübut olunarsa, bu, Bosniya hadisəsindən əhəmiyyətli dərəcədə fərqlənər. Lakin, bu fərqin müəyyən edilməsi üçün hadisənin müstəqil və qərəzsiz araşdırılmasına ehtiyac var. Əks halda, bu hadisənin, digər oxşar hadisələr kimi, humanitar yardımların çatdırılmasının təhlükəsizliyi ilə bağlı ciddi suallar doğurması davam edəcəkdir.
Şərh Yaz