Azadlıq Donanması Koalisiyasının Teleqram kanalından gəmiyə ediləcək ehtimal olunan müdaxilə ilə bağlı açıqlama yayıldı. Açıqlamada bir gəmi və dronun Hanzalaya yaxınlaşdığı bildirilib, "Müdaxilənin baş verməsi ehtimal olunur" ifadəsi işlədilib. Koalisiyanın Hanzala gəmisinin izlənməsi üçün başlatdığı YouTube canlı yayımında da gəmidə olanların yaxınlaşan İsrail müdaxiləsinə qarşı tədbirlər görməyə başladığı müşahidə olunub. Kadrlarda heyətin xilasedici jiletlər geyindiyi diqqət çəkib.
Gəmidə həyəcan siqnalları
Fransız Avropa Parlamenti (AP) üzvü Emma Fourreau öz X hesabında gəmidə həyəcan siqnallarının işə düşdüyünü qeyd edib. Fourreau başqa bir paylaşımında isə "Binyamin Netanyahunun soyqırımçı ordusu Hanzala gəmisinə yaxınlaşır" ifadəsini istifadə edib.
Müdaxilə başladı
Qəzzaya yardım aparmaq üçün yola düşən gəmidə olan Fourreau: "İsrail ordusu buradadır. Tezliklə görüşərik. Soyqırıma son qoyun" deyərək gəmiyə müdaxilənin başladığını elan edib.
İsrail keçən ay "Madleen" gəmisinə müdaxilə etmişdi
"Azadlıq Donanması Koalisiyası" adlı qeyri-hökumət təşkilatının Qəzzaya qarşı blokadanı yarmaq və bölgəyə yardım çatdırmaq məqsədilə təşkil etdiyi son missiya çərçivəsində 18 metrlik "Madleen" gəmisi iyunun 1-də İtaliyanın Kataniya şəhərindəki San Covanni Li Kuti limanından Qəzzaya yola çıxmışdı.
İsrail ordusu Qəzzaya qarşı blokadanı yarmaq məqsədi güdən "Madleen" gəmisinə iyunun 9-u səhər saatlarında müdaxilə etmiş və aralarında Avropa Parlamentinin (AP) fransız üzvü Rima Həsən, Almaniya vətəndaşı, FFK-nın Mətbuat Koordinatoru Yasemin Acar, Türkiyədən Hüseyn Şüayb Ordu, Braziliyadan Tiaqo Avila və isveçli iqlim fəalı Qreta Tunberqin olduğu 12 könüllü saxlanılmışdı.
Könüllülər İsrailə gətirilmiş, onlardan 4-ü iyunun 10-u səhər ölkədən deportasiya edilmişdi. Koalisiya iyunun 16-da İsrailin saxladığı digər bütün insan haqları müdafiəçilərinin azad edildiyini açıqlamışdı.
Hanzala gəmisinin tarixi
Hanzala gəmisi iyulun 13-də İtaliyanın Sirakuza limanından yola çıxmış, lakin bəzi texniki ehtiyacların aradan qaldırılması üçün iyulun 15-dən 20-dək Qallipoli limanında son hazırlıqları tamamlamışdı.
İyulun 20-də yola düşən gəmidə 21 fəalın olduğu bildirilmişdi.
Qəzzada aclıq son həftələrdə daha da ağır vəziyyətə çatıb. Sosial şəbəkələrdə yayılan görüntülərdə aclıqdan sümükləri görünən, huşunu itirən və yeriməyə gücü qalmayan insanlar diqqəti cəlb edir.
Oxucu Şərhləri
Bu hadisəni keçmiş illərdəki oxşar hadisələrlə müqayisə etmək vacibdir. İsrailin Qəzzaya qarşı dəniz blokadası uzun illərdir davam edir və bu müddət ərzində bir çox gəmi müdaxilələrə məruz qalıb. Bu müdaxilələrin miqyası və təbiətinin zamanla dəyişib-dəyişməməsi və beynəlxalq təzyiqlərin bu vəziyyətə necə təsir etməsi barədə statistik məlumatlara ehtiyac var. Digər ölkələrlə müqayisədə, beynəlxalq hüququn pozulması səviyyəsi və beynəlxalq təşkilatların reaksiyası da müqayisəli təhlil üçün vacibdir. Məsələn, oxşar dəniz blokadası olan digər regionlarda beynəlxalq reaksiya necə olub?
Bu məqamda isə oxucuya təklif edəcəyim sual budur: bu cür müdaxilələrin qarşısını almaq və Qəzzaya humanitar yardımın sərbəst şəkildə çatdırılmasını təmin etmək üçün beynəlxalq birliyin daha effektiv strategiya inkişaf etdirməsi üçün hansı addımları atmaq lazımdır?
Lakin "Hanzala" hadisəsinin "Mavi Marmara"dan fərqi, ehtimal olunan müdaxilənin əvvəlcədən açıqlanması və bunun canlı yayımlanmasıdır. Bu, hadisənin transperensiyasını artırır, lakin eyni zamanda, gərginliyi artırmaq və potensial qarşıdurmanı eskalasiya etmək riskini də daşıyır.
"Mavi Marmara" hadisəsindən çıxarıla bilən əsas dərs, beynəlxalq hüququn pozulmasının uzunmüddətli nəticələrinin olduğunu və bu cür hərəkətlərin ciddi beynəlxalq qınaqla üzləşəcəyini göstərir. "Hanzala" hadisəsində isə, əvvəlcədən verilən xəbərdarlıqlar İsrailin potensial beynəlxalq reaksiyanı nəzərə aldığını göstərə bilər, lakin bu, hərbi əməliyyatın həyata keçirilməsini istisna etmir. Suallarımız budur ki, "Mavi Marmara"nın gətirdiyi qınaq İsrail siyasətində nə dərəcədə rol oynadı və bu dərs "Hanzala" hadisəsində nəzərə alınıbmı? Bu ehtimal olunan müdaxilənin arxasında dayanan siyasi məqsədlər və mümkün uzunmüddətli nəticələri nədir?
Məqalədə təsvir edilən canlı yayım və izləmə, informasiya müharibəsinin artan əhəmiyyətini göstərir. Bu cür hadisələrin canlı yayımı, həm hadisənin özü, həm də onun beynəlxalq təsiri baxımından qavrayışı formalaşdırmaqda əhəmiyyətli rol oynayır. Lakin, bu cür yayımların obyektivliyi və etibarlılığı sual altındadır. Çünki hər tərəf öz maraqlarını əks etdirən informasiya yaymaqda maraqlıdır.
Beləliklə, sual meydana çıxır: Qəzzaya humanitar yardımların davamlı və etibarlı şəkildə çatdırılmasını təmin edən, həm də beynəlxalq humanitar hüquqa və beynəlxalq dəniz hüququna riayət edən uzunmüddətli bir həll necə tapıla bilər?
Belə ki, mövcud gərginliyin azaldılması üçün beynəlxalq bir müşahidə missiyasının yaradılmasını təklif edərdim. Bu missiya, Qəzzaya humanitar yardımların təhlükəsiz və maneəsiz çatdırılmasını təmin edərək, eyni zamanda İsrailin təhlükəsizlik narahatlıqlarını da nəzərə ala bilər. Missiyanın tərkibi Birləşmiş Millətlər Təşkilatı, Avropa İttifaqı və digər neytral beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən təyin oluna bilər. Bu, hər iki tərəfin etibarını qazanmaq və münaqişənin eskalasiyasının qarşısını almaq üçün mühim bir addım ola bilər. Bəlkə də, bu missiyanın iştirakı ilə humanitar yardımın çatdırılmasının alternativi – beynəlxalq əməkdaşlıqla yaradılmış dəniz koridorunun təşkili daha etibarlı və effektiv bir yol ola bilər. Bu, həm humanitar yardımın çatdırılmasını, həm də regional sabitliyi təmin etmək üçün daha dayanıqlı bir həll yolu ola bilər.
Şərh Yaz