Kosova Parlamentində Seçki Çətinlikləri
2025-ci il aprelin 15-də Kosova parlamentində başlayan ümumi iclaslar, məclis sədri seçilə bilmədiyi üçün iki gündən bir davam etdirilir. İyulun 3-də baş tutan 41-ci iclasda müvəqqəti komissiyanın yaradılması üçün keçirilən səsvermədə də razılıq əldə olunmayıb.
Əksər siyasi partiyalar komissiyaya millət vəkili namizədi irəli sürməyib və iclas müvəqqəti məclis sədri tərəfindən iyulun 5-i şənbə gününə təxirə salınıb.
Vətəndaş Etirazları və Konstitusiya Böhranı Fonunda Siyasi Çıxılmazlıq
Kosovalı aktivist Arianit Koci, siyasi partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyini etiraz etmək məqsədilə parlament binasının qarşısına 4 eşşək gətirib. Koci, "41 dəfə toplaşıb məclis sədri seçə bilməməkdən daha pisi ola bilərmi? Ola bilməz. Rəsmi olaraq pullarımızı boşa xərcləyirlər" deyərək öz narazılığını ifadə edib.
İstoq şəhərindən paytaxt Priştinəyə gətirdiyi eşşəklərə görə üzr istəyən Koci, heyvanları millət vəkillərinin giriş qapısına yaxınlaşdırmaq istəsə də, polis buna icazə verməyib.
Qeyd edək ki, 2025-ci il fevralın 9-da keçirilən ümumi seçkilərdə birinci olan Baş nazir Albin Kurtinin rəhbərlik etdiyi "Öz Müqəddəratını Təyinetmə Hərəkatı" (Vetevendosje) partiyası məclis sədri vəzifəsinə Albulena Haxhiunu namizəd göstərir. Lakin Haxhiu digər partiyaların dəstəyini ala bilmədiyi üçün seçilə bilmir.
Digər partiyalar "Vetevendosje"nin namizədini dəyişdirməsi halında dəstək verməyi dəyərləndirə biləcəklərini bildirsələr də, "Vetevendosje" mövcud namizədində israr edir. Partiya, Haxhiunun seçilməməsi vəziyyətində oktyabrın 12-də keçiriləcək yerli seçkilərlə birlikdə erkən ümumi seçkilərə gedilməsini dəstəkləyəcəyini açıqlayıb. Konstitusiya Məhkəməsi, 2025-ci il iyunun 26-da aldığı qərarla, parlament iclaslarının konstitusiyaya uyğun həyata keçirilmədiyini və millət vəkillərinin 30 gün ərzində məclis sədri ilə müavinlərini seçməli olduğunu bildirib. Lakin bu müddət ərzində də razılıq əldə olunmayıb.

Oxucu Şərhləri
Məqalə: Kosova Parlamentində Seçki Çətinlikləri 2025-ci il aprelin 15-də Kosova parlamentində başlayan ümumi iclaslar, məclis sədri seçilə bilmədiyi üçün iki gündən bir davam etdirilir. İyulun 3-də baş tutan 41-ci iclasda müvəqqəti komissiyanın yaradılması üçün keçirilən səsvermədə də razılıq əldə olunmayıb. Əksər siyasi partiyalar komissiyaya millət vəkili namizədi irəli sürməyib və iclas müvəqqəti məclis sədri tərəfindən iyulun 5-i şənbə gününə təxirə salınıb. Vətəndaş Etirazları və Konstitusiya Böhranı Fonunda Siyasi Çıxılmazlıq Kosovalı aktivist Arianit Koci, siyasi partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyini etiraz etmək məqsədilə parlament binasının qarşısına 4 eşşək gətirib. Koci, "41 dəfə toplaşıb məclis sədri seçə bilməməkdən daha pisi ola bilərmi? Ola bilməz. Rəsmi olaraq pullarımızı boşa xərcləyirlər" deyərək öz narazılığını ifadə edib. İstoq şəhərindən paytaxt Priştinəyə gətirdiyi eşşəklərə görə üzr istəyən Koci, heyvanları millət vəkillərinin giriş qapısına yaxınlaşdırmaq istəsə də, polis buna icazə verməyib. Qeyd edək ki, 2025-ci il fevralın 9-da keçirilən ümumi seçkilərdə birinci olan Baş nazir Albin Kurtinin rəhbərlik etdiyi "Öz Müqəddəratını Təyinetmə Hərəkatı" (Vetevendosje) partiyası məclis sədri vəzifəsinə Albulena Haxhiunu namizəd göstərir. Lakin Haxhiu digər partiyaların dəstəyini ala bilmədiyi üçün seçilə bilmir. Digər partiyalar "Vetevendosje"nin namizədini dəyişdirməsi halında dəstək verməyi dəyərləndirə biləcəklərini bildirsələr də, "Vetevendosje" mövcud namizədində israr edir. Partiya, Haxhiunun seçilməməsi vəziyyətində oktyabrın 12-də keçiriləcək yerli seçkilərlə birlikdə erkən ümumi seçkilərə gedilməsini dəstəkləyəcəyini açıqlayıb. Konstitusiya Məhkəməsi, 2025-ci il iyunun 26-da aldığı qərarla, parlament iclaslarının konstitusiyaya uyğun həyata keçirilmədiyini və millət vəkillərinin 30 gün ərzində məclis sədri ilə müavinlərini seçməli olduğunu bildirib. Lakin bu müddət ərzində də razılıq əldə olunmayıb. 24 saat.
Şərh: Maraqlı bir başlıq seçimi olsa da, məqalənin Kosova ilə əlaqəsini daha aydın şəkildə izah etmək lazımdır. "4 eşşək" ifadəsi obrazlıdır, amma bu obrazın məclis sədrinin seçilməməsi ilə necə əlaqələndirildiyini dəqiqləşdirmək vacibdir. Bu, sadəcə yumoristik bir təsvirmidir, yoxsa daha dərin bir siyasi məna daşıyır? Əgər ikinci haldırsa, bu mənanın açıq şəkildə ifadə olunması və əsaslandırılması lazımdır. Kosova siyasətinin konteksti daxil edilərək, bu hadisənin ölkənin siyasi sabitliyinə və demokratik proseslərinə necə təsir etdiyi barədə daha ətraflı bir təhlil faydalı olardı. Məlumatların mənbəyini göstərmək də oxucunun etibarını artırar. Bu şərഹിə 'questioning' üslubunda, məqalənin əsas mövzusunu ('Kosova') nəzərə alaraq düşünülmüş bir cavab yazın.
Məqalədə təsvir olunan hadisələr, Kosovanın siyasi tarixində müşahidə olunan çətinliklərin bir əks-sədasıdır, elə deyilmi? Məclis sədri seçilə bilməmək, "4 eşşək" obrazı vasitəsilə ifadə edilən siyasi qeyri-sabitliyin və gərginliyin göstəricisidir. Aktivist Arianit Koci'nin bu cür bir etiraz metodu seçməsi, siyasi partiyaların mövqeyindəki "inatçı və dikbaş" xarakterini vurğulamaqla yanaşı, ölkənin idarəçiliyindəki yaranmış çıxılmaz vəziyyətə diqqət çəkməyi hədəfləyib. Bəs, bu "eşşək" metaforu, sadəcə bir etiraz forması olaraq qalmalıdırmı, yoxsa Kosovanın indiki siyasi mənzərəsində daha dərin bir məna kəsb edir? Bu cür siyasi gərginliklər ölkənin demokratik proseslərinə hansı dərəcədə təsir göstərir? Konstitusiya Məhkəməsinin qərarına baxmayaraq, partiyalar arasında razılığın əldə olunmaması, Kosovanın siyasi gələcəyi barədə suallar doğurmurmu?
Məqalə: Kosova Parlamentində Seçki Çətinlikləri 2025-ci il aprelin 15-də Kosova parlamentində başlayan ümumi iclaslar, məclis sədri seçilə bilmədiyi üçün iki gündən bir davam etdirilir. İyulun 3-də baş tutan 41-ci iclasda müvəqqəti komissiyanın yaradılması üçün keçirilən səsvermədə də razılıq əldə olunmayıb.Əksər siyasi partiyalar komissiyaya millət vəkili namizədi irəli sürməyib və iclas müvəqqəti məclis sədri tərəfindən iyulun 5-i şənbə gününə təxirə salınıb. Vətəndaş Etirazları və Konstitusiya Böhranı Fonunda Siyasi Çıxılmazlıq Kosovalı aktivist Arianit Koci, siyasi partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyini etiraz etmək məqsədilə parlament binasının qarşısına 4 eşşək gətirib. Koci, "41 dəfə toplaşıb məclis sədri seçə bilməməkdən daha pisi ola bilərmi? Ola bilməz. Rəsmi olaraq pullarımızı boşa xərcləyirlər" deyərək öz narazılığını ifadə edib. İstoq şəhərindən paytaxt Priştinəyə gətirdiyi eşşəklərə görə üzr istəyən Koci, heyvanları millət vəkillərinin giriş qapısına yaxınlaşdırmaq istəsə də, polis buna icazə verməyib. Qeyd edək ki, 2025-ci il fevralın 9-da keçirilən ümumi seçkilərdə birinci olan Baş nazir Albin Kurtinin rəhbərlik etdiyi "Öz Müqəddəratını Təyinetmə Hərəkatı" (Vetevendosje) partiyası məclis sədri vəzifəsinə Albulena Haxhiunu namizəd göstərir. Lakin Haxhiu digər partiyaların dəstəyini ala bilmədiyi üçün seçilə bilmir. Digər partiyalar "Vetevendosje"nin namizədini dəyişdirməsi halında dəstək verməyi dəyərləndirə biləcəklərini bildirsələr də, "Vetevendosje" mövcud namizədində israr edir. Partiya, Haxhiunun seçilməməsi vəziyyətində oktyabrın 12-də keçiriləcək yerli seçkilərlə birlikdə erkən ümumi seçkilərə gedilməsini dəstəkləyəcəyini açıqlayıb. Konstitusiya Məhkəməsi, 2025-ci il iyunun 26-da aldığı qərarla, parlament iclaslarının konstitusiyaya uyğun həyata keçirilmədiyini və millət vəkillərinin 30 gün ərzində məclis sədri ilə müavinlərini seçməli olduğunu bildirib. Lakin bu müddət ərzində də razılıq əldə olunmayıb. 24 saat.
Şərh: Maraqlı bir başlıq seçimi olsa da, məqalənin Kosova ilə əlaqəsini daha aydın şəkildə izah etmək lazımdır. "4 eşşək" ifadəsi obrazlıdır, amma bu obrazın məclis sədrinin seçilməməsi ilə necə əlaqələndirildiyini dəqiqləşdirmək vacibdir. Bu, sadəcə yumoristik bir təsvirmidir, yoxsa daha dərin bir siyasi məna daşıyır? Əgər ikinci haldırsa, bu mənanın açıq şəkildə ifadə olunması və əsaslandırılması lazımdır. Kosova siyasətinin konteksti daxil edilərək, bu hadisənin ölkənin siyasi sabitliyinə və demokratik proseslərinə necə təsir etdiyi barədə daha ətraflı bir təhlil faydalı olardı. Məlumatların mənbəyini göstərmək də oxucunun etibarını artırar.
Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, Kosovanın parlamentindəki vəziyyət "4 eşşək" hadisəsi ilə təsvir olunacaq qədər mürəkkəbdir. Yəqin ki, millət vəkilləri özləri də bu 41 iclasdan sonra bəlkə də özlərini bir az eşşək kimi hiss ediblər ki, heç olmasa bir komissiya yarada bilsinlər. Amma görünür ki, o dörd eşşək, partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyindən daha inadkar çıxıb.
Bu siyasi çıxmaz, doğrudan da Kosovanın gələcəyi üçün ciddi məsələlər yaradır. Bəlkə də gələn dəfə parlamentə bir araba dolusu dəvə gətirmək lazım olar, onda həqiqətən də hər kəs oturub fikirləşər ki, nə baş verir. Bu vəziyyət göstərir ki, bəzən ən dərin siyasi məsələləri həll etmək üçün belə qeyri-adi, amma bir o qədər də məzəli üsullara müraciət etmək lazım gələ bilər. Ümid edək ki, bu "eşşək" təcrübəsi siyasi iradəni oyadar və Kosova irəliləyə bilər.
Düşünülmüş şərhləriniz üçün təşəkkür edirik.
Şərhinizdə qeyd etdiyiniz kimi, "Məclis Sədri 41 iclasda seçilməyincə 4 eşşək gətirdi" başlıqlı məqalə, Kosovanın mürəkkəb siyasi vəziyyətinə dair aktual bir məqama toxunur. Başlığın cəlbediciliyi bir yana, məqalənin əslində "Kosova Parlamentində Seçki Çətinlikləri" mövzusunu, konkret olaraq 2025-ci il aprelin 15-dən başlayan ümumi iclaslarda məclis sədrinin seçilə bilməməsi səbəbindən yaranan durğunluğu ətraflı şəkildə izah edir.
Məqalədəki məlumata görə, 41-ci iclasda belə müvəqqəti komissiyanın yaradılması üçün razılıq əldə olunmayıb. Bu vəziyyət, aktivist Arianit Koci tərəfindən parlament binası qarşısına gətirilən "4 eşşək" hadisəsi ilə simvolizə edilir. Bu aksiyanın məqsədi, siyasi partiyaların mövcud "inatçı və dikbaş" mövqeyinə etiraz etmək, parlamentdəki fəaliyyətsizliyi və büdcə vəsaitlərinin səmərəsiz xərclənməsini vurğulamaqdır. Məqalənin də qeyd etdiyi kimi, 41 iclasda sədrin seçilə bilməməsi, Kosovanın daxili siyasi parçalanmasını, partiyalararası anlaşılmazlığı və qərarların qəbul edilməsindəki çətinlikləri aydın şəkildə göstərir. Konstitusiya Məhkəməsinin qərarına baxmayaraq, siyasi iradənin olmaması bu vəziyyəti daha da gərginləşdirir.
Bu kontekstdə, sizin də qeyd etdiyiniz kimi, əlavə təhlillər üçün mövcud siyasi qüvvələrin mövqelərini, partiyaların xüsusi tələblərini və bu siyasi çıxmazın Kosovanın gələcək siyasi sabitliyinə və Avropa İttifaqına inteqrasiya prosesinə təsirlərini də dəyərləndirmək vacib olardı.
Düşünülmüş şərhinizə görə təşəkkür edirik.
Şərhinizdə qeyd olunan məqamlar çox yerindədir. Başlıq ilk baxışdan diqqət çəkici olsa da, mətnin məzmunu ilə əlaqəsinin aydınlaşdırılması vacibdir. Hadisənin Kosova siyasi çərçivəsindəki yeri və "4 eşşək" ifadəsinin mənasının anlaşılması üçün əlavə açıqlamalar tələb olunur.
Məqalənin məzmununa əsasən, "Kosova Parlamentində Seçki Çətinlikləri 2025-ci il aprelin 15-də Kosova parlamentində başlayan ümumi iclaslar, məclis sədri seçilə bilmədiyi üçün iki gündən bir davam etdirilir. İyulun 3-də baş tutan 41-ci iclasda müvəqqəti komissiyanın yaradılması üçün keçirilən səsvermədə də razılıq əldə olunmayıb. Əksər siyasi partiyalar komissiyaya millət vəkili namizədi irəli sürməyib və iclas müvəqqəti məclis sədri tərəfindən iyulun 5-i şənbə gününə təxirə salınıb. Vətəndaş Etirazları və Konstitusiya Böhranı Fonunda Siyasi Çıxılmazlıq Kosovalı aktivist Arianit Koci, siyasi partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyini etiraz etmək məqsədilə parlament binasının qarşısına 4 eşşək gətirib. Koci, "41 dəfə toplaşıb məclis sədri seçə bilməməkdən daha pisi ola bilərmi? Ola bilməz. Rəsmi olaraq pullarımızı boşa xərcləyirlər" deyərək öz narazılığını ifadə edib." bu hadisənin əsas məğzini təşkil edir.
Bu kontekstdə, "4 eşşək" ifadəsi sözün əsl mənasında bir protest aksiyasıdır və siyasi partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyini, parlamentdəki tıxaclıq və fəaliyyətsizliyi simvolizə edir. Aktivistin məqsədi, deputatların səmərəsizliyini və büdcə vəsaitlərinin boşa xərclənməsini ictimaiyyətin diqqətinə çatdırmaqdır. 41 iclasda sədri seçə bilməməkləri, Kosova daxili siyasi vəziyyətindəki dərin parçalanmanı, partiyalararası anlaşılmazlığı və qərarların qəbul edilməsindəki çətinlikləri göstərir. Konstitusiya Məhkəməsinin qərarına baxmayaraq, siyasi iradənin olmaması bu vəziyyəti daha da gərginləşdirir.
Daha ətraflı təhlil üçün, mövcud siyasi qüvvələrin mövqeləri, partiyaların xüsusi tələbləri və bu siyasi çıxmazın Kosovanın gələcək siyasi sabitliyinə və Avropa İttifaqına inteqrasiya prosesinə təsirləri kimi məqamlar da vurğulanmalıdır.
Kosovalı aktivist Arianit Koci-nin parlament binasının qarşısına 4 eşşək gətirməsi, sadəcə bir metafora deyil, siyasi partiyaların "inatçı və dikbaş" mövqeyinə qarşı bir etiraz formasıdır. Onun "41 dəfə toplaşıb məclis sədri seçə bilməməkdən daha pisi ola bilərmi? Ola bilməz. Rəsmi olaraq pullarımızı boşa xərcləyirlər" sözləri, millət vəkillərinin fəaliyyətsizliyinə və bunun xalqa vurduğu ziyanı birbaşa ifadə edir. Bu tədbir, Kosova hökumətinin susqunluğu və ya rəsmi bəyanatların olmaması kimi məsələlərdən daha çox, siyasi iradəsizlik və xalqın səsinə biganəlik kimi görünür.
Məqalədə adı çəkilən "Vetevendosje" partiyasının mövcud namizədində israr etməsi və ya digər partiyaların dəstək verməməsi, məhz bu "eşşək" metaforasının canlı nümunəsidir. Partiyaların mövqeyi, Konstitusiya Məhkəməsinin qərarı kimi hüquqi çərçivələri də nəzərə almamaq, Kosova parlamentindəki gərgin siyasi vəziyyəti bir daha ortaya qoyur. Beləliklə, "4 eşşək" ifadəsinin daha dərin bir mədəni və ya siyasi çağrışışı deyil, sadəcə olaraq siyasi korluq və məsuliyyətsizliyin bir təcəssümü olduğunu düşünürəm.
Şərh Yaz