Malayziya: İzsiz itən MH370-in axtarışları 11 il sonra bu ay başlayır

Malayziya hökuməti, Amerikanın dəniz robototexnikası şirkəti Ocean Infinity-nin Malaysia Airlines Flight 370 (MH370) təyyarəsinin dəniz dibi axtarışlarına tezliklə yenidən başlayacağını bildirib. Bu hadisə təyyarənin Hind Okeanı üzərində yoxa çıxmasından on ildən çox müddət keçdikdən sonra baş verir. MH370 tipli Boeing 777 təyyarəsi 8 mart 2014-cü ildə Kuala Lumpurdan Pekinə uçuş zamanı, havaya qalxdıqdan 39 dəqiqə sonra hava-hərəkət radarlarından itib. Sərnişinlərlə dolu təyyarənin izsiz yoxa çıxması aviasiya tarixinin ən çaşdırıcı sirlərindən birinə çevrilib. İllərdir davam edən beynəlxalq axtarışlara baxmayaraq, istintaqçılar hələ də təyyarənin və onun 239 sərnişin və heyət üzvünün başına nə gəldiyini dəqiq bilmirlər. Malayziya hökuməti, Ocean Infinity-nin 30 dekabrdan etibarən axtarışlara yenidən başlayacağını açıqlayıb. Bu, şirkətin əvvəlki səyini təxminən səkkiz ay əvvəl dayandırmasından sonra baş verir. Malayziyanın nəqliyyat naziri aprelin əvvəlində ABŞ şirkətinin altı həftəlik axtarışının başa çatdığını və dənizdə iş üçün "mövsüm olmadığını" bildirmişdi. Nazir o zaman axtarışların ilin sonunda bərpa ediləcəyini qeyd etmişdi. Hökumət, Ocean Infinity-nin 30 dekabrdan başlayaraq fasilələrlə, ümumilikdə 55 gün ərzində, itkin təyyarənin tapılması ehtimalı ən yüksək olan hədəf sahələrdə axtarış aparacağını bildirib.

Sirli İtkisinin Təfərrüatları

Təyyarənin pilotunun Kuala Lumpura son radio zəngi – sadəcə "Gecəniz xeyrə, Malaysian Üç Yeddi Sıfır" – təyyarə Vyetnam hava sahəsinə keçməzdən əvvəl edilən son əlaqə idi. Təyyarə Vyetnam dispetçerləri ilə heç vaxt əlaqə saxlamadı. Dəqiqələr sonra, təyyarənin yerini yayımlayan transponderi söndürüldü. Hərbi radar təyyarənin Andaman dənizi üzərində geri döndüyünü göstərdi və peyk məlumatları onun saatlarla uçmağa davam etdiyini, yəqin ki, yanacaq bitənə qədər uçaraq, cənubi Hind Okeanınun ucqar bir hissəsinə düşdüyünü təklif etdi. Hadisələrlə bağlı fərziyyələr təyyarənin qaçırılmasından tutmuş kabin təzyiqinin itirilməsinə və ya enerji çatışmazlığına qədər dəyişir. Təyyarədən heç bir təhlükə siqnalı, fidyə tələbi, texniki nasazlıq və ya şiddətli hava şəraitinə dair sübut yox idi. Malayziyalı müstəntiqlər 2018-ci ildə sərnişinləri və heyət üzvlərini günahsız elan etdilər, lakin "qeyri-qanuni müdaxilə" ehtimalını istisna etmədilər. Səlahiyyətlilər bildiriblər ki, kimsə qəsdən rabitə əlaqəsini kəsmiş və təyyarənin marşrutunu dəyişdirmişdir.

MH370-də Kimlər Var idi?

MH370 təyyarəsində beş kiçik uşaq da daxil olmaqla 227 sərnişin və 12 heyət üzvü var idi. Sərnişinlərin əksəriyyəti Çin vətəndaşları olsa da, ABŞ, İndoneziya, Fransa, Rusiya və digər ölkələrdən də vətəndaşlar mövcud idi. Təyyarədə oğurlanmış pasportlarla səyahət edən iki gənc İranlı, bir qrup Çin kalliqrafiya rəssamı, ABŞ-ın "Freescale Semiconductor" texnologiya şirkətinin 20 əməkdaşı, aktyor Cek Linin dublyoru və kiçik uşaqları olan bir neçə ailə var idi. Bir çox ailə bir neçə üzvünü itirmişdi.

Tarixin Ən Böyük Sualtı Axtarışı

Axtarış əməliyyatları Malayziya və Vyetnam arasındakı Cənubi Çin dənizində başladı, sonra Andaman dənizi və cənubi Hind Okeanına genişləndi. Avstraliya, Malayziya və Çin Hind okeanının qərb sahillərindəki təxminən 119,000 kvadrat kilometr ərazini əhatə edən tarixin ən böyük sualtı axtarışını koordinasiya etdi. Təyyarənin əlamətlərini tapmaq üçün təyyarələr, sonar avadanlıqlı gəmilər və robot sualtı qayıqlar okeanı axtardı. Təyyarənin qara qutusundan gəldiyi düşünülən siqnallar başqa mənbələrdən çıxdı və heç bir qalıq tapılmadı. Təsdiqlənmiş ilk qalıq 2015-ci ilin iyulunda Reünyon adasında aşkar edilmiş bir flapero idi, daha sonra Afrikanın şərq sahillərində əlavə parçalar tapıldı. Axtarış 2017-ci ilin yanvarında dayandırıldı. 2018-ci ildə ABŞ-ın dəniz robototexnikası şirkəti Ocean Infinity "tap-tapmasan, pul yoxdur" razılaşması əsasında axtarışa yenidən başladı, qalıqların sürüşmə tədqiqatları vasitəsilə müəyyən edilmiş sahələrə diqqət yetirdi, lakin bu da uğursuzluqla nəticələndi.

Axtarışın Çətinlikləri

Belə genişmiqyaslı bir axtarışın uğursuzluğunun səbəblərindən biri də heç kimin dəqiq harada axtarılacağını bilməməsidir. Hind okeanı dünyanın üçüncü ən böyük okeanıdır və axtarış çətin bir ərazidə, pis hava şəraiti və orta dərinliyi təxminən 4 kilometr olan yerlərdə aparılmışdır. Təyyarələrin dənizin dərinliklərində yoxa çıxması çox yaygın deyil, lakin bu baş verdikdə qalıqları tapmaq çox çətin olur. Son 50 ildə Aviation Safety Network-ə görə, onlarla təyyarə yoxa çıxıb. Malayziya hökuməti mart ayında Ocean Infinity ilə yeni bir "tap-tapmasan, pul yoxdur" müqaviləsi bağlayaraq, okeanda yeni müəyyən edilmiş 15,000 kvadrat kilometr ərazidə dəniz dibi axtarış əməliyyatına yenidən başlamağa yaşıl işıq yandırdı. Ocean Infinity tapıntılar aşkar edildiyi təqdirdə işi üçün 70 milyon dollar ödəniş alacaq. Şirkətin təyyarənin yeri barədə yeni sübutlara malik olub-olmadığı hələlik aydın deyil. Şirkət yeni texnologiyalardan istifadə edəcəyini və məlumatları analiz etmək, axtarış sahəsini ən ehtimal olunan yerə qədər daraltmaq üçün bir çox mütəxəssislə əməkdaşlıq etdiyini bildirib.

24 saat