Netanyahunun "Qəzza işğalı" istəyi: İsraildə ordu və xalq nə düşünür

İsraildə baş nazir Binyamin Netanyahu 22 aydır davam edən genişmiqyaslı müharibədən sonra beynəlxalq, daxili və hərbi rəylərə zidd olaraq Qəzzanın tam işğalını əmr etməyə hazırlaşır. Bu müddət ərzində 60 mindən çox Fələstinli həlak olub və Qəzza aclığın bir addımlığında dayanıb. İsrail mediasına sızan məlumatlara görə, baş nazirin gizli bir rəsmi tərəfindən "Zər atıldı – biz Qəzza zolağının tam işğalına gedirik" dediyi iddia edilir. Çərşənbə axşamı yüksək rütbəli təhlükəsizlik rəsmiləri ilə görüşən Netanyahunun, orada qalan israilli girovların zərər görmə və ya ölmə riskinə baxmayaraq, ordunun Qəzzaya tam nəzarət etməsini dəstəklədiyi bildirilir. Hamasın 2023-cü il oktyabrın 7-də İsrailin cənubuna hücumu zamanı götürülən girovların taleyi müharibənin başlanğıcından bəri daimi mövzu olub və onların xilas edilməsi Netanyahunun müharibənin ilkin hədəflərindən biri kimi qeyd edilmişdi. Lakin Qəzzanın böyük hissəsinin dağıdılmasına, əhalinin əhəmiyyətli hissəsinin didərgin salınmasına və aclıqla üzləşməsinə baxmayaraq, girovların çoxu hələ də azad edilməyib və onların hazırda olduğu ərazilər İsrail hərbi nəzarətindən kənardadır. London Kral Kollecindən politoloq və keçmiş İsrail zabiti Ahron Bregman, "Netanyahu müharibəni davam etdirmək istəyir," deyərək baş nazirə qarşı geniş yayılmış tənqidləri təkrarladı. O, Netanyahunun 2019-cu ildən bəri onun qarşısında maneə olan korrupsiya işini uzatmaq və koalisiyasını qorumaq üçün vaxt qazanmaq niyyətində olduğunu bildirdi.

Motivasiya

Bu son potensial hücumun xüsusi səbəbi hələ də qeyri-müəyyən olaraq qalır. Bəziləri işğal danışıqlarının Hamas-ı danışıqlar masasına qaytarmaq üçün bir taktika olduğunu irəli sürürlər. Mart ayında son atəşkəs pozulduqdan sonra İsrailin Qəzzaya tətbiq etdiyi mühasirə yaratdığı aclıq səbəbindən beynəlxalq aləmdə böyük etirazlara səbəb olub. Digərləri isə bunun Hamas-ı tamamilə məhv etmək və Qəzza əhalisinin qalan ruhunu sındıraraq onları "konsentrasiya zonası" düşərgələrinə məcbur etmək üçün ciddi bir cəhd ola biləcəyini düşünürlər. İsrailli siyasi analitik Nimrod Flaschenberg, "Bunlardan hər hansı biri ola bilər," dedi. "Netanyahu keçmişdə sağçı tərəfdarları məmnun olduğu müddətcə ictimai rəyə və kütləvi etirazlara əhəmiyyət vermədiyini sübut edib. Biz bunu onun dağıtdığı Rəfahda, hücum etdiyi İranda gördük. Əksər insanların nə düşündüyünün fərqi yoxdur. O, sadəcə bazasını öz tərəfində saxlamalı və seçkilər haqqında sonradan narahat olmalıdır. Son iki ilin çox hissəsində strategiya bu olub." Flaschenberg əlavə etdi ki, əsas sual ordunun bütün Qəzzanı işğal edə biləcək qabiliyyətdə olub-olmamasıdır. O, İsrail ordusunda böyük yorğunluq, geniş yayılmış travmatik stress pozuntusu və həm açıq, həm də gizli şəkildə xidmətdən imtina hallarının çox olduğunu bildirdi. Aprel ayında +972 İsrail jurnalının qiymətləndirməsinə görə, orduda 100 mindən çox əsgər çatışmazlığı mövcuddur. Beynəlxalq təhlükəsizlik firması Global Guardian-ın keçmiş ABŞ Xüsusi Təyinatlı Qüvvələr komandiri Polkovnik Seth Krummrich, Netanyahunun Qəzzanı işğal etmək planları barədə "Bu, qətiyyən real deyil," dedi. O, əraziyə nəzarət etmək və saxlamaq üçün böyük sayda əsgər və resurs tələb olunduğunu vurğuladı. Krummrich, İsraildə müharibənin dayandırılması çağırışları ilə bağlı geniş yayılmış etirazlara toxunaraq, "İsrail əhalisi bu məsələdə bölünmüşdür, buna görə də bu səviyyədə səfərbərliyi dəstəkləməyən daxili maneələr var," dedi.

Etirazlar

Siyasətdən asılı olmayaraq, İsrail ordusunda və təhlükəsizlik xidmətlərində bir çoxları Netanyahunun və onun sağçı müttəfiqlərinin Qəzzanı işğal etmək planlarına, eləcə də anklavda müharibəni davam etdirməyə ümumilikdə qarşı çıxırlar. Aralarında Baş Qərargah rəisi general-leytenant Eyal Zamirin də olduğu bir neçə yüksək rütbəli İsrail hərbi zabitinin Qəzzada hər hansı əlavə gərginliyin əleyhinə olduğu anlaşılır. Çərşənbə axşamı 600-dən çox keçmiş İsrailin yüksək rütbəli təhlükəsizlik rəsmisi ABŞ prezidenti Donald Trampa müharibənin başa çatmasına kömək etmək üçün öz təsirindən istifadə etməyə çağıran açıq məktub imzaladı. "Hamasın İsrail üçün artıq strateji təhlükə yaratmadığı bizim peşəkar qərarımızdır," deyə İsrail Təhlükəsizliyi üçün Komandirlər (CIS) qrupu X-də ABŞ prezidenti Donald Trampa ünvanlanmış açıq məktubu paylaşaraq bildirdi. CIS özünü "İsrailin keçmiş [İsrail hərbçilərinin] generalları və Mossad, Şin Bet, Polis və Diplomatik Korpus ekvivalentlərinin ən böyük qrupu" kimi təsvir edir. İsrailin daxili kəşfiyyat agentliyi Şin Betin keçmiş rəisi və məktubu imzalayanlardan biri olan Ami Ayalon BBC-yə dedi: "Hərbi baxımdan [Hamas] tamamilə məhv edilib. Digər tərəfdən, bir ideologiya olaraq Fələstinlilər arasında, ətrafımızdakı Ərəb küçəsində və İslam dünyasında getdikcə daha çox güc qazanır." Polkovnik Krummrich əlavə etdi: "Ordunun yuxarı eşelonlarından dəstəyin olmaması da həyati əhəmiyyət kəsb edəcək. Hərbi rəhbərlik bu əməliyyatı 'üzərinə götürməlidir'. Əgər uğursuz olsa, hərbi rəhbərlik günahlandırılacaq. Onlar əsgərlərini bunun xərclərinə, xüsusilə uzun müddətdə – potensial olaraq illərlə uzana biləcəyinə dəyər olduğuna inandırmalıdırlar."

Binyamin Netanyahu niyə Qəzzanın işğalına təkan verir?

Qəzzada hər hansı əlavə gərginlik ictimaiyyət arasında da populyar olmayacaq, hansı ki, analitiklərin fikrincə, onsuz da sonsuz müharibədən yorulub. Bəzi sorğular İsraildə müharibəyə qarşı geniş ictimai müxalifəti göstərir, Netanyahunun girovları geri gətirə biləcək atəşkəs razılaşması əldə edə bilməməsi ilə bağlı təkrarlanan bəhanələri ilə bağlı narazılıq açıq-aşkar hiss olunur. Kritik olaraq, may ayında İsrailin Kanal 12-nin sifarişi ilə keçirilən sorğu göstərdi ki, İsraillilərin əksəriyyəti Netanyahunun müharibədə qələbə qazanmaqdan daha çox hakimiyyətdə qalmağa əhəmiyyət verdiyini düşünür. Chatham House-dan Yossi Mekelberg dedi: "Zamir də daxil olmaqla, buna qarşı çıxan insanların siyahısına baxdığınızda, niyə sualı yaranır. Hamas həqiqətən bu qədər böyük bir təhlükədir ki, girovları, əsgər həyatlarını və ölkənin reputasiyasından qalanları qurban verəsinizmi?" Professor Mekelberg, "Netanyahu reallıqdan tamamilə qopmuşdur," dedi. "Bu, dəlilikdir. Yarımçıq vicdanlı bir insan çoxdan istefa verərdi, lakin Netanyahu üçün hər şey onun siyasi sağ qalması ilə bağlıdır."

24 saat