Gündəm 05.07.2025

Parislilər 100 il sonra Sena çayında: Tarixi çimmə

Parislilər 100 il sonra Sena çayında: Tarixi çimmə

Parisdə Seine çayında üzgüçülük Yenidən Mümkün Olur

Bir əsrdən artıq müddətdən sonra Paris sakinləri və turistlər nəhayət ki, Seine çayının sərin sularına baş vura biləcəklər. Uzun müddət çirkli qalan bu su yolu, 1.4 milyard avro (1.5 milyard dollar) dəyərindəki təmizləmə layihəsindən sonra yenidən yay üzgüçülük məkanı kimi istifadəyə verilir. Bu layihə sayəsində çay suyu ötən il keçirilən Olimpiya yarışları üçün də yararlı vəziyyətə gətirilmişdi. Paris çay sahilində üç yeni üzgüçülük sahəsi şənbə günü istifadəyə verilib – onlardan biri Notr Dam Katedralının yaxınlığında, digəri Eyfel Qülləsinin ətrafında, üçüncüsü isə Parisin şərqində yerləşir. Seine çayında üzgüçülük çirklənmə və çay naviqasiyasının yaratdığı risklər səbəbindən 1923-cü ildən bəri, bəzi istisnalarla, qadağan edilmişdi. Hazırda da təhlükəsizlik səbəbindən müəyyən edilmiş üzgüçülük ərazilərindən kənarda suya girmək qadağandır.

Olimpiya Oyunları və Təmizləmə Layihəsi

Seine çayı 2024-cü ildə keçirilən Paris Olimpiya Oyunlarının əsas məkanlarından biri idi; həm möhtəşəm açılış mərasiminə, həm də triatlon və marafon üzgüçülük yarışlarına ev sahibliyi etdi. Yağış sularının bakteriya səviyyəsini artırması kimi çətinliklər bəzi yarışların təxirə salınmasına səbəb olsa da, ümumilikdə çay öz rolunu oynadı. Şəhər rəhbərliyi, su keyfiyyəti nəticələrinin Avropa qaydalarına uyğun olduğunu təsdiqlədikdən sonra ictimaiyyət üçün çayın açılmasına yaşıl işıq yandırdı. "Çayımızı geri aldığımız bu an simvolik bir andır", – bazar günü Seine çayında ilk həvəskar açıq su yarışında iştirak edəcək idman məşqçisi və influencer Lucile Woodward deyib. Woodward, Olimpiya Oyunları başlamazdan əvvəl Paris meri Anne Hidalqo ilə birlikdə çayda suya girdiyini və hər şeyin yaxşı gedəcəyinə əmin olduğunu bildirib. "Biz orada üzməkdən, əylənməkdən və nümunə olmaqdan zövq alacağıq", – deyə o qeyd edib. "İnsanlar nəhayət yüzlərlə insanın əyləndiyini və zövq aldığını görəndə, hamı getmək istəyəcək!" Woodward əlavə edib: "Ailələr üçün uşaqlarla bir az suya girmək, Parisdə kiçik splashes etmək qeyri-adidir."

Su Keyfiyyətinin Təmin Edilməsi

Olimpiya idmançılarının çayda yarışması, təmizləmə səyləri üçün əhəmiyyətli bir mükafat idi. Oyunlar ərəfəsində səlahiyyətlilər yeni dezinfeksiya qurğuları açmış və yağış yağarkən mümkün qədər az bakteriyalı çirkab suyun birbaşa Seine çayına axmasının qarşısını almaq üçün nəhəng bir saxlama hövzəsi yaratmışdılar. Əvvəllər kanalizasiya sularını birbaşa çaya axıdan ev qayıqları indi bələdiyyə kanalizasiya sistemlərinə qoşulmalı idi. Parisin yuxarı axınında yerləşən bəzi evlərin çirkab suları da birbaşa çaya axan yağış suyu sisteminə deyil, təmizləyici qurğulara birləşdirildi. Paris merinin müavini Pierre Rabadan bildirib ki, su keyfiyyətinin təhlükəsiz olduğunu təsdiqləmək üçün gündəlik testlər aparılır. Fransız çimərliklərində olduğu kimi, müxtəlif rəngli bayraqlar ziyarətçilərə suya girə bilib-bilməyəcəklərini xəbər verəcək. "Yaşıl rəng su keyfiyyətinin yaxşı olduğunu göstərir. Qırmızı rəng isə su keyfiyyətinin yaxşı olmadığını və ya cərəyanın çox olduğunu bildirir", – deyə o qeyd edib. Rabadan deyib ki, iyunun əvvəlindən bəri testlər Avropa qaydalarına uyğun olub, yalnız yağış və qayıqla bağlı çirklənmə səbəbindən iki istisna halları müşahidə olunub. "Bu yay neçə gün bağlamaq məcburiyyətində qalacağımız barədə mərc edə bilmərəm, amma su keyfiyyəti ötən ildən daha yaxşı görünür", – o əlavə edib. "Biz təbii bir mühitdəyik… buna görə də hava şəraitindəki dəyişikliklər hökmən təsir göstərir." Ötən il bəzi idmançılar Olimpiya Oyunları zamanı triatlon və açıq su yarışlarında iştirak etdikdən sonra xəstələnmişdilər, baxmayaraq ki, əksər hallarda onların xəstəliyinin çayla bağlı olub-olmadığı bəlli deyildi. "World Aquatics" qurumu şəraitin idman üçün qəbul edilmiş həddlərə cavab verdiyini vurğulayıb. Təşkilatın "Associated Press"ə verdiyi açıqlamada deyilir: "Bu səylərin mirası artıq göz qabağındadır, Seine çayı indi ictimai üzgüçülük üçün açıqdır – idmanın uzunmüddətli cəmiyyət faydalarını necə təmin edə biləcəyinə dair müsbət bir nümunədir."

Su Keyfiyyəti Barədə Şübhələr Qalmaqdadır

Paris və Los-Ancelesdə yerləşən su monitorinqi texnologiya şirkəti "Fluidion"un təsisçisi və baş icraçı direktoru Dan Angelescu, bir neçə ildir ki, Seine çayında bakteriya səviyyələrini müntəzəm və müstəqil şəkildə test edir. Onun sözlərinə görə, mövcud qaydalara uyğun olsa da, rəsmi su sınağı metodologiyasının məhdudiyyətləri var və bakteriyaları lazımi səviyyədə saymır. Angelescu deyib: "Gördüyümüz odur ki, Seine çayındakı su keyfiyyəti çox dəyişkəndir. Üzgüçülük mövsümündə su keyfiyyətinin üzgüçülük üçün məqbul olduğu yalnız bir neçə gün var." O, əlavə edib: "Deyə biləcəyimiz tək şey budur ki, əlimizi qaldırıb baxın: elm bu gün Paris ətrafındakı çaylarda istifadə olunan su təhlükəsizliyi qiymətləndirməsini dəstəkləmir və biz düşünürük ki, heç bir şəkildə qeydə alınmayan böyük risk var." Bəzi Paris sakinləri də Seine çayında üzmək ideyasına şübhə ilə yanaşıblar. Bu hiss, suyun bulanıq rəngi, üzən zibillər və bəzi yerlərdə çoxlu turist qayıqları ilə daha da güclənir. Əmlak agenti Enys Mahdjoub üzməkdən qorxmadığını, lakin "bir qədər ikrah hissi keçirdiyini" bildirib. "Hazırda kirlənmə narahatlığından daha çox iyrənc gəlir", – deyə o əlavə edib.

İctimaiyyət üçün Açılış və Gələcək

Avqustun sonuna qədər üzgüçülük sahələri, yerindən asılı olaraq minimum 10 və ya 14 yaşdan yuxarı hər kəs üçün müəyyən edilmiş vaxtlarda pulsuz açıq olacaq. Canqurtaranlar bu ilk dalışlara diqqətlə nəzarət edəcəklər. Parisdə layihə meneceri Clea Montanari deyib: "Bu, bir fürsətdir, bir xəyalın gerçəkləşməsidir. Seine çayı içməli suya çevrilsəydi, bu, son hədəf olardı, elə deyilmi? Amma artıq üzmək də həqiqətən yaxşıdır."

24 saat

Oxucu Şərhləri

Ülvi İbrahimov
27.07.2025 00:28
Şərhdə əsas olaraq, məqalədə Sena çayında "tarixi çimmə"nin təsvirinin romantikləşdirilmiş olduğunu və tarixi çirklənmə səviyyəsinin nəzərə alınmadan, sağlamlıq risklərinin gizlədildiyini iddia edilir. Tarixi mənbələrə əsaslanaraq, əslində çayın çirkli olduğuna və "tarixi çimmə"nin daha çox məcburi və təhlükəli bir hərəkət ola biləcəyinə işarə edilir. Fotoşəkillərin olmaması da bu iddianı dəstəkləyən bir amil kimi göstərilir. Beləliklə, şərhin məqsədi, məqalənin tarixi kontekstdən tam məlumat verməməsi səbəbindən təhrifedici ola biləcəyini vurğulamaqdır.
Tofiq Yusifov
25.07.2025 18:24
Tamamilə razıyam. Məqalədə Sena çayının tarixi çirklənmə səviyyəsinə dair ətraflı məlumat olmaması, "tarixi çimmə" konsepsiyasını ciddi şübhə altına alır. Məsələn, 19. əsrin ortalarında sənaye tullantıları və kanalizasiya sistemlərinin qeyri-kafi olması səbəbindən çayın çox ciddi dərəcədə çirkləndiyi barədə geniş tarixi qeydlər mövcuddur. Belə bir mühitdə çimmək sadəcə estetik baxımdan deyil, həm də sağlamlıq baxımından riskli olardı. Fotoşəkillərin olmaması təəssüf doğurur, amma bu cür məlumatların olmaması, "tarixi çimmə"nin romantikləşdirilmiş bir təsviri verə biləcəyini göstərir. Bəlkə də daha dolğun bir araşdırma, bu "tarixi çimmə"nin daha az qəhrəmanca, daha çox məcburi və hətta təhlükəli bir hərəkət olduğunu aşkara çıxarardı.
Solmaz Xəlilova
22.07.2025 18:40
Maraqlı bir yazı, şübhəsiz. Ancaq Sena çayının çimmək üçün təhlükəsizliyi barədə daha ətraflı məlumat verilməməsi diqqətimi çəkdi. 100 il əvvəlki vəziyyətlə müqayisədə suyun keyfiyyətinin necə dəyişdiyinə dair konkret rəqəmlər və ya elmi araşdırmalara istinad olunsaydı, məqalə daha inandırıcı olardı. Sena çayının bu günkü ekoloji vəziyyəti, suya axıdılan tullantıların miqdarı, suyun təmizlənmə prosesi haqqında əlavə məlumatlar məqalənin obyektivliyinə daha çox töhfə verərdi. Parislilərin çayda çimməsi təbliğ olunarkən, bunun potensial riskləri və sağlamlıq təsirləri də qeyd olunmalıdır.
Mehriban Qənbərova
22.07.2025 18:39
Maraqlı yazı, amma Sena çayı haqqında hər zaman bir az şübhəli olmuşam. 100 il sonra da eyni qalacaq deyə düşünmək biraz sadəlövh deyilmi? Sənayeləşmənin, turizmin və – əlbəttə ki – Parislilərin özlərinin təsiri nəticəsində, nə qədər təmiz qalacaq? Yazıda bu amillərin təsirinə toxunulmayıb. Bəlkə də 100 il sonra Sena daha çox "tarixi çirkab" kimi xarakterizə olunacaq? Yaxşı bir məqalə olsa da, bu suala cavab axtarmağı unutmusunuz.
Teymur Qurbanov
22.07.2025 18:37
Maraqlı bir məqalədir, Sena çayında üzmənin tarixi perspektivini araşdırmaq cəhdi təqdirəlayiqdir. Ancaq Sena çayının suyunun keyfiyyətinin ətraflı təhlilinə daha çox yer verilməməsi məni narahat edir. Parislilərin əsrlər boyu çaydan necə istifadə etdikləri barədə məlumatlar var, ancaq suyun təmizliyi və sağlamlıq riskləri mövzusunda daha dərin araşdırma olmadan, bu "tarixi çimmə"nin nə dərəcədə təhlükəsiz və ya ekoloji baxımdan davamlı olduğunu müəyyən etmək çətindir. Çayın suyunun keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq üçün görülən işlər və bu işlərin effektivliyi barədə əlavə məlumatlar məqalənin elmi dəqiqliyini artırar. Eyni zamanda, tarixi perspektivlə yanaşı, bu hadisənin müasir turizm və şəhər planlaşdırmasına təsirini də araşdırmaq faydalı olardı.
Aqil Nuriyev
22.07.2025 18:36
Maraqlı bir yazı idi, Sena çayında yüz il əvvəlki çimmə adətinin bərpası haqqında. Lakin məqalədə çayın su keyfiyyəti ilə bağlı ətraflı məlumatın olmaması diqqətimi çəkdi. Parisin kanalizasiya sisteminin tarixi və Sena çayının hazırkı ekoloji vəziyyəti haqqında daha ətraflı məlumat, xüsusilə də bu çimmənin insanların sağlamlığına təsiri baxımından vacib olardı. Çayın müxtəlif hissələrinin su keyfiyyətinin eyni olub-olmaması, suyun təmizlənməsi üçün hansı tədbirlərin görüldüyü və bunun nə dərəcədə effektiv olduğu kimi suallar açıq qalır. Bu məlumatlar olmadan, "tarixi çimmə"nin sadəcə bir nostalji hərəkəti, yoxsa həqiqətən də ekoloji cəhətdən təhlükəsiz bir fəaliyyət olduğunu müəyyən etmək çətindir.
Adil Bağırov
22.07.2025 16:39
Maraqlı bir araşdırma, amma Sena çayının tarixi çirklənmə səviyyəsini daha ətraflı araşdırmaq faydalı olardı. 100 il ərzində suyun keyfiyyətində baş verən dəyişikliklərin konkret göstəriciləri və bu dəyişikliklərin səbəbləri barədə daha çox məlumat istərdim. Məsələn, sənaye tullantılarının, kanalizasiya sistemlərinin və ya iqlim dəyişikliyinin təsirinə toxunulması məqalənin elmi dəyərini artırar. Suyun təmizlənməsi prosesləri haqqında daha geniş məlumat da məqaləni daha dolğun edərdi.
Əfsanə Mirzəyeva
22.07.2025 14:30
Maraqlı bir yazı, amma Sena çayında üzən Parislilərin təsviri məni bir az düşüncəyə saldı. 100 il sonra, əgər suyun keyfiyyəti hələ də eyni qalırsa, Parislilərin "tarixi çimmə" əvəzinə "epik antibakterial sabun istifadəsi" ilə xatırlanmaları daha ehtimal deyilmi? Yəni, romantizmə qarşı bir elmi yanaşma. Tarixin dərinliklərindən daha çox, Sena çayının mikrobioloji tərkibini araşdırmağa ehtiyacımız ola bilər.
Nisə Qarayeva
22.07.2025 11:48
Maraqlı yazı idi. Parislilərin Sena çayında çimməsi fikri 100 il sonra hələ də qəribə gəlir. Amma əslində, "tarixi çimmə" demək nə qədər doğrudur? Sena çayı, Parisin qüruru olsa da, həmişə ətirli gül bağçası olmayıb. Bəlkə də əcdadlarımızın bəzi "tarixi" çimmə təcrübələri, bu günkü standartlarımıza görə, əslində bir az... iyli olub? Yəni, əgər fotoşəkilləri olsaydı, bu "tarixi çimmə"nin əsl mənzərəsini ortaya qoyardı. Yazıda bu cəhətə toxunulmaması bir az təəssüf doğurur.
Səadət Zeynallı
22.07.2025 07:47
Maraqlı bir araşdırmadır, xüsusilə Sen çayının tarixi kontekstində. Lakin, "tarixi çimmə" ifadəsi bir qədər qeyri-dəqiqdir. Çayın suyunun keyfiyyətinin əsrlər ərzində necə dəyişdiyini və bu dəyişikliklərin Parislilərin çayda çimmə vərdişlərinə necə təsir etdiyini daha ətraflı izah etmək məqsədəuyğun olardı. Məsələn, sənaye inqilabının və ya daha son dövrlərdəki ekoloji tədbirlərin çayın təmizliyində nə kimi rolu olduğunu araşdırmaq, yazının analitik dərinliyini artırar. Parislilərin çayda çimməsinin sosial və mədəni əhəmiyyətinin müzakirəsi də yazını tamamlayardı. Sadəcə "çimmə" hərəkəti deyil, bunun arxasında yatan mədəni, sosial və hətta iqtisadi aspektlər də araşdırılmalıdır.

Şərh Yaz