Pilləkənlər üçün 5 milyon lirə: Pişiklərə həyat qurtaran addım

Məqalədə qeyd olunan Amsterdam şəhərinin kanalları boyunca yaşayan vəhşi heyvanlar, xüsusilə də ev heyvanları üçün yeni təhlükəsizlik tədbirləri həyata keçirilir. Şəhər şurası, su yollarını heyvanlar üçün daha etibarlı etmək məqsədilə 100 min avro (təxminən 4 milyon 750 min türk lirəsi) büdcə ayırıb. Bu vəsaitlə, sudan çıxmaqda çətinlik çəkən heyvanlar üçün Amsterdam kanalları boyunca yüzlərlə kiçik pilləkən quraşdırılacaq. Bu ilin iyun ayında Utrext əyalətinin Amersfoort şəhərində də oxşar bir təşəbbüs irəli sürülmüşdü. Amersfoort səlahiyyətliləri, vəhşi heyvanların boğulmasının qarşısını almaq üçün 300 ədəd xilasetmə pilləkəni yerləşdirəcəklərini bəyan etmişdilər. İndi isə Amsterdam bu nümunədən ilham alaraq hərəkətə keçir. BU İL 19 PİŞİK HƏYATINI İTİRİB Şəhərdə bu il ərzində kanallarda boğularaq 19 pişik həyatını itirib. Pişiklər üzmə qabiliyyətinə malik olsalar da, islanmış tükləri onlara əlavə ağırlıq yaratdığı üçün tez yorulurlar. Katten Kenniscentrum adlı pişik bilgiləndirmə mərkəzinin nümayəndəsi Meqqi Rüytenberq bildirib ki, pişiklər qorxduqları zaman kanallara düşə bilərlər və kifayət qədər pilləkənin olması onların həyatını xilas edə bilər. Heyvan rifahı təşkilatı Dierenambulance-dan, pişiklər və digər heyvanların sudan çıxmaqda ən çox çətinlik çəkdiyi nöqtələrin müəyyən edilməsi xahiş olunub. Bələdiyyə, bu məlumatlardan istifadə edərək pilləkənlərin harada yerləşdiriləcəyinə qərar verəcək.ƏVVƏLLƏR FOND ÇATIŞMAZLIĞI MANE OLURDU Hollandiya xəbər saytı Parool-un məlumatına görə, şəhərin heyvanların təhlükəsizliyi üzrə rəhbəri Zita Pels əvvəllər layihəyə müsbət yanaşsa da, vəsait çatışmazlığı səbəbindən onu həyata keçirə bilməmişdi. Lakin PvdD partiyasının büdcədə “vəhşi təbiət üçün çıxış nöqtələri” adı altında ayrılmış, lakin istifadə olunmamış 100 min avronu xatırlatması ilə layihə reallaşdı. ON İLƏ 142 İNSAN HƏYATINI İTİRİB Yalnız heyvanlar deyil, insanlar da Amsterdam kanallarında təhlükə altındadır. 2014-cü ildən 2024-cü ilə qədər kanallarda 142 nəfər həyatını itirib.

Təklif etdiyiniz kimi, layihənin vacibliyini qəbul edirəm, lakin bu 5 milyon lirənin prioritet seçim olduğunu düşünmürəm. Bu məbləğ kiçik bir hissədir və daha böyük ekoloji problemlərlə müqayisədə həqiqətən də "pilləkənlər üçün" kimi görünür. Amsterdamın kanalları yalnız heyvanlar üçün deyil, insanlar üçün də təhlükə mənbəyidir, bu da məqalədə qeyd olunub. Bu cür layihələri daha mühüm hesab etdiyim bir çox digər ekoloji və sosial məsələlərlə müqayisə etmək yerinə, hər iki problemə eyni vaxtda diqqət yetirilməsi daha məqsədəuyğun olardı. Bu kiçik miqyaslı investisiyalar, əlbəttə ki, müəyyən qədər kömək edə bilər, lakin uzunmüddətli və daha böyük miqyaslı həllər üçün resursların daha strateji şəkildə istifadə edilməli olduğuna inanmıram.

Şərhinizdə qaldırdığınız məqamlar çox dəyərlidir və Amsterdamın heyvanlar üçün həyatı xilas edən pilləkənlər layihəsinin maliyyə səmərəliliyi və davamlılığı ilə bağlı əsaslı suallar doğurur. Məqalədə qeyd olunan 100 min avroluq büdcə, yəni təxminən 4.75 milyon türk lirəsi, ilk baxışda xeyli böyük bir məbləğ kimi görünə bilər. Lakin bu məbləğin səmərəliliyini dəyərləndirmək üçün müqayisəli təhlilə ehtiyac olduğunu düşünürəm.

Amsterdamın bu layihə üçün ayırdığı vəsaitin digər şəhərlərin oxşar tədbirləri ilə müqayisəsi, həmçinin bu tədbirlərin nəticələrinin necə olduğu barədə əlavə məlumatlar olsaydı, vəziyyəti daha aydın görə bilərdik. Məsələn, Utrextin Amersfoort şəhərində planlaşdırılan 300 pilləkənin dəyəri nə qədərdir və nəticələri barədə hər hansı bir gözlənti var?

Layihənin uzunmüddətli maliyyə davamlılığı da əhəmiyyətli bir məsələdir. Yalnız pilləkənlərin quraşdırılması deyil, onların təmiri, baxımı və ehtiyac halında yenilənməsi kimi məsələlər də nəzərdə tutulmalıdır. Bu cür xərclərin qarşılanması üçün hansı mexanizmlər mövcuddur?

Əlaqədar idarələrlə əməkdaşlıq edərək layihənin ətraflı qiymətləndirilməsi və maliyyə hesabatlarının ictimaiyyətə açıqlanması, şübhəsiz ki, şəffaflığı təmin edər və ictimai etimadı gücləndirər. Əgər Amsterdam bu layihədə müvəffəqiyyət qazanarsa, bu model digər şəhərlər üçün nümunə ola bilərmi, yoxsa bu layihə yalnız Amsterdamın özünəməxsus şərtlərinə uyğundur? Bu sualların cavabı, layihənin potensialının tam anlaşılması üçün vacibdir.

Son olaraq, bu cür layihələrin maliyyələşdirilməsində prioritetlərin düzgün müəyyən edilməsi və vəsaitlərin ən səmərəli şəkildə istifadə olunması üçün alternativ variantların araşdırılması da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Bəlkə də, mövcud vəsaitlərlə daha qlobal ekoloji problemlərin həllinə nail olmaq mümkündür. Bu baxımdan, layihənin icra edilməsi digər vacib məsələlərin həllinə mane olurmu, bu da diqqətə alınmalı bir məsələdir.

Məqalədə Amsterdamın vəhşi heyvanlar üçün təhlükəsizlik tədbirləri adı altında ayırdığı vəsaitin miqdarı maraqlıdır. 4.75 milyon türk lirəsi xeyli bir məbləğdir və bu məbləğin səmərəliliyinin müqayisəli təhlillə dəstəklənməsi vacibdir. Məsələn, Amsterdam bu miqdarda vəsaitin ayrılması ilə digər şəhərlərdə oxşar layihələrlə necə müqayisə olunur? Başqa şəhərlərdə bu cür tədbirlər üçün ayrılan vəsaitin miqdarı nə qədərdir və nəticələri necədir? Bundan əlavə, bu layihənin uzunmüddətli maliyyə davamlılığı necə təmin ediləcək? Yalnız pilləkənlərin quraşdırılması kifayətdir, yoxsa digər tədbirlər də həyata keçirilməlidir? Məlumat əldə etmək imkanı olan əlaqədar idarələrə müraciət edərək layihənin ətraflı qiymətləndirilməsi və maliyyə hesabatlarının ictimaiyyətə açıqlanması vacibdir. Əgər Amsterdam bu layihədə uğur qazanırsa, bu model digər şəhərlər üçün nümunə ola bilərmi? Yoxsa bu layihənin Amsterdamın spesifik ekoloji və iqtisadi şərtlərinə uyğun olaraq hazırlandığı üçün təkrarlanma potensialı məhduddurmu? Belə bir layihənin maliyyələşdirilməsində prioritetlərin düzgün müəyyən edilməsinə və vəsaitlərin maksimum səmərəliliyi üçün alternativ variantların nəzərə alınmasına ehtiyac var. Beləliklə, bəlkə də, əvvəlki illərin əsas ekoloji problemləri ilə müqayisədə bu miqdar vəsaitin ayrılması digər daha vacib problemlərin həllinə mane olurmu?

Amsterdamın vəhşi heyvanlar üçün pilləkən layihəsinə ayrılan vəsaitin miqdarı maraqlıdır. 4,750,000 türk lirəsinin "çox" və ya "az" olub-olmadığını müəyyənləşdirmək üçün, bu məbləğin Amsterdam bələdiyyəsinin ümumi büdcəsinin nə qədərini təşkil etdiyini bilmək lazımdır. Eyni zamanda, keçmiş illərdə bu tip layihələrə ayrılan vəsaitlərin miqdarı ilə müqayisə etmək, büdcənin prioritetlərinin dəyişib-dəyişmədiyini anlamağa kömək edər. Digər Avropa şəhərlərinin vəhşi həyatın mühafizəsi üçün ayırdıqları vəsaitləri araşdırmaq da məlumatlı bir müqayisə aparmağa imkan yaradar. Məsələn, London və ya Paris kimi böyük şəhərlərin bu sahəyə ayırdıqları məbləğlər Amsterdamla necə müqayisə olunur? Bu layihənin uzunmüddətli ekoloji və iqtisadi təsirlərinin qiymətləndirilməsi də vacibdir. Pilləkənlərin qurulmasının heyvan populyasiyasında həqiqətən də əhəmiyyətli bir artım yaratması ehtimalı nə qədərdir və bu, uzun müddətli olaraq bələdiyyə üçün əlavə xərclərə səbəb ola bilərmi (məsələn, heyvanların qayğısı)? Bütün bunları nəzərə alaraq, Amsterdamın bu layihəyə ayırdığı vəsait miqdarı səmərəli və yetərli hesab edilə bilərmi? Ya da bəlkə də, məsələnin daha səmərəli həlli yolları varmı?

Məqalədə Amsterdamın vəhşi heyvanlar üçün təhlükəsizlik tədbirləri ilə bağlı həyata keçirdiyi layihənin əhəmiyyətini vurğulaması təqdirəlayiqdir. Şəhərin bu məsələyə ayırdığı maliyyə və səy, həqiqətən də təqdirəlayiqdir. Bununla belə, gəlin məsələnin iqtisadi aspektini də nəzərə alaq. 5 milyon Türk lirəsinin yalnız pilləkənlərə ayrılması, şəhərin digər əhəmiyyətli ekoloji və sosial layihələrinə ayrılan vəsaitləri məhdudlaşdıra bilər. Bu vəsaitin daha geniş miqyaslı bir ekoloji proqrama, məsələn, suyun çirklənməsinin qarşısının alınması və ya yaşayış yerlərinin qorunması kimi daha geniş təsirə malik layihələrə yönəldilməsi, uzunmüddətli perspektivdə daha çox heyvanın xilas olmasına səbəb ola bilməzmi? Yəni, pilləkənlər müəyyən bir problemin həlli olsa da, daha geniş bir ekoloji yanaşmanın daha effektiv olacağı nəzərə alınmalıdır. Maliyyə resurslarının optimal şəkildə bölüşdürülməsi və uzunmüddətli təsirlərin diqqətlə qiymətləndirilməsi vacibdir.

Maraqlı bir təşəbbüsdür. Amsterdamın bu cür bir layihəyə investisiya ayırması, şəhər idarəçiliyinin heyvan rifahına verdiyi önəmi göstərir. Ancaq 4.75 milyon türk lirəsinin "həyat qurtaran addım" olub-olmaması müzakirə olunmalıdır. Bu miqdarın nə qədər effektiv olacağı, pilləkənlərin sayı və keyfiyyətinə, həmçinin uzunmüddətli təmir və baxım xərclərinə bağlıdır. Digər şəhərlərdə heyvanların suya düşməməsi üçün həyata keçirilən tədbirlərin maliyyətləri ilə müqayisə aparmaq, bu məbləğin ədalətli olub-olmadığını anlamaqda kömək edər. Məsələn, oxşar problemlərin olduğu digər Avropa şəhərlərində bu məqsədlə hansı vəsaitlər ayrılıb? Amsterdamın bu miqdarı ayırmasının səbəbləri – məsələn, kanalların sayı, vəhşi heyvan populyasiyasının sıxlığı, mövcud infrastrukturun məhdudiyyətləri – də aydınlaşdırılmalıdır. Bundan əlavə, bu layihənin heyvanlara qısa müddətli təsiri ilə yanaşı, uzunmüddətli ekoloji və sosial təsirləri də araşdırılmalıdır. Mümkün əks təsirlər – məsələn, pilləkənlərin quruluşunun suyun axınına təsiri, yaxud pilləkənlərin bəzi heyvan növləri üçün təhlükə yaradıb-yaratmaması – diqqətə alınmalıdır. Belə bir layihəyə pul ayrılmaq əvəzinə, daha geniş miqyaslı bir təbliğat kampaniyasının həyata keçirilməsi daha səmərəli olardı?

Məqalədə Amsterdamın vəhşi heyvanlar üçün qurduğu pilləkənlər layihəsi maraqlı bir təşəbbüsdür, ancaq həllin miqyasını və effektivliyini sual altına almaq lazımdır. 5 milyon lirəlik bir büdcə ilə yüzlərlə pilləkən quraşdırmaq, əgər bu pilləkənlər həqiqətən effektiv və uzunmüddətli həll təklif edirsə, həddindən artıq baha başa gələ bilər. Pilləkənlərin yerləşdirilməsi, qulluq edilməsi və potensial olaraq insanların və ya digər heyvanların onlara zərər verməsi riskləri nəzərə alınmalıdır. Daha əlverişli və daha davamlı bir alternativ olaraq, su kənarlarında bitkilərin və ya digər təbii maneələrin əkilməsi, heyvanların sudan çıxması üçün daha təbii və ucuz bir həll ola bilər. Bu, daha az maliyyə tələb edən və ətraf mühitin dəstəklənməsinə daha çox yönəlmiş bir yanaşma olardı. Eyni zamanda, məqalənin, heyvanların suya düşmə səbəblərinin araşdırılmasını və həmin səbəblərin aradan qaldırılmasına yönəlmiş bir profilaktik yanaşmanın əlavə edilməsini məsləhət bilərdim.

Maraqlı bir təşəbbüsdür, amma 5 milyon lirəlik xərcin uzunmüddətli səmərəliliyi barədə şübhələrim var. Bu cür kiçik pilləkənlərin quraşdırılması ilə əlaqədar uzunmüddətli texniki baxım, təmir və potensial əvəzlənmə xərcləri nəzərə alınıbmı? Bundan əlavə, bu layihənin digər daha geniş miqyaslı heyvan rifahı tədbirlərinə, məsələn, heyvanların həyatını qorumaq üçün su yollarının ətrafında yaşayış yerlərinin artırılmasına və ya insan-heyvan qarşıdurmalarını azaltmaq üçün maarifləndirmə proqramlarına ayrılan vəsaitlə müqayisədə nə dərəcədə səmərəlidir? Bu, daha geniş bir şəhər planlaması və ekoloji davamlılıq strategiyasının bir hissəsidirsə, uzunmüddətli iqtisadi və sosial səmərəliliyini daha yaxşı başa düşmək üçün daha ətraflı bir qiymətləndirmə aparılmalıdır. Belə bir investisiyanın digər, bəlkə də daha uzunmüddətli həllərə, məsələn, heyvanların su yollarına girməsinin qarşısını almağa yönəlmiş mühəndislik həllərinə sərf edilməsinin daha səmərəli olub-olmayacağı nəzərə alınmalıdır? Uzun müddətli perspektivdə, belə kiçik miqyaslı həllərin böyük miqyaslı ekoloji və sosial problemlərə davamlı bir həll təklif edə biləcəyini necə təmin edə bilərik?

Məqalədə qeyd olunan Amsterdamın vəhşi heyvanlar üçün pilləkən quraşdırmaqla bağlı təşəbbüsü maraqlıdır, lakin bu həll tam olaraq problemi həll edəcəyinə dair şübhələr var. Məsələn, bütün növ heyvanlar üçün pilləkənlərin effektivliyi nəzərə alınmayıb. Bəzi heyvanlar üçün pilləkənlər əlçatmaz və ya istifadəsi çətin ola bilər. Bundan əlavə, pilləkənlərin quraşdırılması və baxımı ilə bağlı uzunmüddətli xərclər və bu xərclərin ədalətli bölgüsü nəzərə alınmayıb.

Alternativ bir yanaşma olaraq, heyvanların su yollarına düşməməsi üçün profilaktik tədbirlərə daha çox diqqət yetirilə bilər. Məsələn, su kənarlarında bitki örtüyünün artırılması, ya da heyvanların su kənarına yaxınlaşmasını maneə törədən, lakin onların hərəkətini tam məhdudlaşdırmayan maneələrin quraşdırılması daha ucuz və uzunmüddətli bir həll ola bilər. Bu tədbirlərin effektivliyini araşdırmaq və sonrasında pilləkənlərin quraşdırılmasına dair qərar vermək daha məqsədəuyğundur. Təkcə pilləkən quraşdırılmasının effektivliyini təmin edən araşdırmalar mövcuddurmu? Bu təşəbbüsün dəqiq ekoloji təsir qiymətləndirilməsi aparılıbmı?

Maraqlı bir təşəbbüs. Amsterdamın bu addımı, bəzi Avropa şəhərlərində keçmişdə edilən, bənzər lakin daha az miqyaslı təşəbbüsləri xatırladır. Məsələn, Londonun Temza çayı boyunca quşların sudan çıxması üçün yerləşdirilən süni dayaqlar yada Parisdə Seinin sahillərinə yerləşdirilən kiçik "rampalar" yadıma düşür. Ancaq Amsterdam layihəsinin daha böyük miqyaslı və hərtərəfli olması diqqət çəkir.

Bu fərqliliyin səbəbi nədir? London və Parisdəki tədbirlər daha çox lokal və ya müəyyən növlər üçün həyata keçirilirkən, Amsterdam bütün vəhşi həyatı nəzərə alaraq daha geniş bir yanaşma seçib. Bu, Amsterdam şəhər şurasının heyvan rifahına olan yanaşmasındakı bir dəyişikliyi göstərir, ya da sadəcə olaraq, daha əhatəli tədqiqat və planlaşdırmanın nəticəsidir?

Keçmişdəki təşəbbüslərin uğurlu və ya uğursuz olmasından alınan dərslər burada nəzərə alınmışdır? Əgər belədirsə, necə? Yoxsa bu, yeni bir yanaşma kimi qəbul olunur? Əlavə məlumatlar olmadan, layihənin uzunmüddətli təsirinin effektivliyini qiymətləndirmək çətindir.

Məqalədə Amsterdamın vəhşi heyvanlar üçün aldığı tədbirlər təqdirəlayiqdir. Lakin, yalnız pilləkənlərin quraşdırılması problemi tamamilə həll edəcəyindən şübhə edirəm. Pilləkənlərin effektivliyi heyvanların pilləkənlərdən istifadə etməyi öyrənməsinə və onların sayına bağlıdır. Əlavə olaraq, bütün növ heyvanlar üçün uyğun ölçülərdə pilləkənlərin hazırlanması və quraşdırılması məsələsi də var. Daha geniş bir perspektivdən baxdıqda, kanalların ətrafında daha təhlükəsiz yaşayış mühitinin yaradılması üçün hərtərəfli bir planın hazırlanması daha faydalı ola bilər. Məsələn, su kənarlarının daha çox bitki örtüyü ilə əhatə olunması və ya suya düşmə ehtimalını azaldan maneələrin qoyulması kimi tədbirlər daha effektli nəticələr verə bilər. Bu cür hərtərəfli yanaşma, pilləkənlərin əlavə edilməsindən daha davamlı və geniş miqyaslı bir həll ola bilər.

Maraqlı bir təşəbbüs. Amsterdamın kanallarında evsiz heyvanların yaşaması və onların təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üçün edilən səylər təqdirəlayiqdir. Lakin, bu layihənin uzunmüddətli effektivliyi haqqında müəyyən şübhələrim var.

Xatırlayıram ki, bir neçə il əvvəl Londonda oxşar bir layihə həyata keçirilmişdi, Thames çayı boyunca sudan çıxmaq üçün heyvanlar üçün nərdivanlar quraşdırılmışdı. Ancaq həmin layihənin gözlənilən qədər effektiv olmadığı bildirilmişdi. Heyvanların bu nərdivanlardan istifadə etməkdə çətinlik çəkdikləri, hətta bəzilərinin nərdivanların dizaynından qorxduğu müşahidə olunmuşdu. Bundan əlavə, nərdivanların təmizliyi və baxımı ilə bağlı problemlər də ortaya çıxmışdı.

Bu səbəbdən, Amsterdam layihəsinin uğurunu təmin etmək üçün, əvvəlcə heyvanların davranışlarına dair geniş tədqiqat aparılmalı və nərdivanların dizaynı bu tədqiqat nəticələrinə əsaslanmalıdır. Yalnız nərdivanların quraşdırılması kifayət deyil, həmçinin onların uzunmüddətli təmizliyi və təmiri üçün də bir plan olmalıdır. Digər tərəfdən, bu layihənin dəyəri ilə əldə ediləcək nəticələr arasında mütənasibliyin olub-olmadığını araşdırmaq vacibdir. Bəlkə də daha az maliyyətlə daha effektiv həll yolları mövcuddur? Bu sualların cavabları layihənin uzunmüddətli uğurunu təmin edəcəkdir.