Qərb Sahilində Fələstinli qadınlar öldürülmüş aktivistin nəşi tələbi ilə aclıq tətilində

İşğal altında olan İordan çayının qərb sahilindəki Hebronun cənubunda yerləşən Ümm əl-Xeyir kəndində keçən həftə öldürülən fələstinli aktivist və ingilis dili müəllimi Awdah Həthəlinin cəsədinin azad edilməsini tələb edərək 60-dan çox Fələstinli qadın aclýq tətili keçirir. Cümə axşamı başlayan kollektiv aksiyanın nəticəsində iki qadın tibbi yardım alıb. Qrup bu il Oskar mükafatı qazanmış "No Other Land" sənədli filminin həm rejissoru olmuş 31 yaşlı ictimai liderin cəsədinin qeyd-şərtsiz azad edilməsini tələb edir. İsrail polisi bir neçə şərt irəli sürüb, o cümlədən gecə vaxtı kənddən kənarda 15 nəfərdən çox adamın iştirakı ilə sürətli və sakit dəfn mərasiminin keçirilməsini. Etirazçılar həmçinin İsrail qüvvələri tərəfindən həbs edilən və hələ də inzibati həbsdə saxlanılan yeddi Ümm əl-Xeyir sakininin azadlığa buraxılmasını tələb edirlər. Bu, fələstinlilərin ittiham və ya məhkəmə olmadan saxlandığı kvazi-məhkəmə prosesidir. Ümm əl-Xeyir, Hebronun cənubundakı təpələrdə yerləşən bir sıra Fələstin kəndlərindən ibarət Masafer Yattanın bir hissəsidir. İsrail bu ərazini hərbi "atəş" və ya təlim zonası elan etdikdən sonra sakinlər on illərdir evlərində qalmaq üçün mübarizə aparırlar. Awdahın qohumu İman Həthəlin bildirib ki, 13-70 yaş arası qadınlar aclýq tətilinə qatılıb. "Hal-hazırda, danışdığım zaman aclıq çəkirəm və körpəmi əmizdirirəm," o, Əl-Cəzirəyə deyib. "Cəsədi azad edənə qədər bunu davam etdirəcəyik ki, onu düzgün İslami adətlərə uyğun dəfn edə bilək. Dinimizin bizə buyurduğu kimi yas tutmalıyıq." Awdah, iyulun 28-də Beer Şevadakı Soroka xəstəxanasına təcili yardım maşını ilə aparılıb və İsrailli bir yaşayış məntəqəsi sakini tərəfindən vurulduqdan sonra orada öldüyü elan edilib. Polis onun cəsədini avtopsiya üçün Yaffadakı Əbu Kəbir Milli Məhkəmə Tibb İnstitutuna göndərib, bu proses çərşənbə günü başa çatıb. Onlar ailə dəfn və torpağa tapşırılma üçün məhdudlaşdırıcı şərtlərə razılıq verməyincə, cəsədi qaytarmaqdan imtina ediblər.

Mənəviyyatlarını sındırmaq taktikası

Əl-Şəbəka araşdırma mərkəzinin tədqiqatçısı Fathi Nimer, İsrailin siyasətinin, yəni fələstinlilərin cəsədlərini verməməsinin adi bir təcrübə olduğunu bildirib. "Bu, təcrid olunmuş bir hadisə deyil; yüzlərlə fələstinlinin cəsədi ailələrinin hər hansı bir aktivliyi və ya müqaviməti dayandırması üçün, yaxud da müqavimət ruhunu sındırmaq üçün bazarlaşma fiquru kimi istifadə olunur," Nimer Əl-Cəzirəyə deyib. "Awdah kənddə çox sevilirdi, buna görə də bu, onların ruhunu sındırmaq üçün bir taktikadır," o əlavə edib. Bu arada, ölümcül atəş açmaqda ittiham olunan İsrail yaşayış məntəqəsi sakini Yinon Levi, bir neçə gün ev dustaqlığında qaldıqdan sonra sərbəst buraxılıb. Yerli aktivistlər tərəfindən çəkilən hadisə videosu Levinin Awdahın sinəsinə atəş açdığını göstərir, o, güllə yarasından ölüb. Ümm əl-Xeyir sakinləri Bazar ertəsi Levinin əraziyə qayıtdığını sənədləşdiriblər. Sosial media qruplarında paylaşılan şəkillərdə onun yaxınlıqdakı Karmel yaşayış məntəqəsində ordu zabitləri ilə birlikdə buldozer işlərinə nəzarət etdiyi əks olunub. Levi, işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilində fələstinlilərə qarşı zorakılıq törətdikləri üçün ABŞ-ın sabiq Prezidenti Co Baydenin rəhbərliyi dövründə sanksiya tətbiq edilmiş bir neçə İsrail yaşayış məntəqəsi sakinlərindən biridir. ABŞ Prezidenti Donald Tramp yanvar ayında ikinci müddətə vəzifəyə başladıqdan qısa müddət sonra bu sanksiyaları icra sərəncamı ilə ləğv etdi. Lakin Birləşmiş Krallıq və Avropa İttifaqı Leviyə qarşı sanksiyaları davam etdirir. Nimer bildirib ki, fərdlərə qarşı sanksiyalar yaşayış məntəqəsi sakinlərinin zorakılığını və İsrailin qeyri-qanuni forpostlarının genişlənməsini dayandırmaqda az fayda verir. "Bu, təkcə fərdlər deyil – İslam ölkələri və beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən İsrailə sanksiya tətbiq etmək və bu cür davranışların qarşısını almaq üçün real beynəlxalq addımlar atılmalıdır," o deyib.

Davamlı travma

Awdahın qohumu İman, Levinin geri dönməsinin ailəsinin təhlükəsizliyi barədə onu narahat etdiyini bildirib. "Bu gün qorxuruq ki, o geri qayıdıb və bunu yenidən edə bilər, bəlkə də başqasını vuracaq," o, Əl-Cəzirəyə deyib. Onun atası Süleyman Həthəlin 2022-ci ildə İsrail buldozeri tərəfindən öldürülmüşdü. Yaffa mərkəzli aktivist və Həthəlin ailəsinin dostu Oneg Ben Dror bildirib ki, aclýq tətili hüquqi yollarla ədalət əldə etmək ümidini itirmiş bir icma üçün çarəsiz bir jestdir. "Qadınlar bunun etiraz etmək üsulu, cəsədi geri qaytarmaq üçün son çarə olduğunu düşünürlər," o deyib. "İcma yas tutmaq və bu dəhşətli qətldən sonra sağalmağa başlamaq imkanına ehtiyac duyur." O əlavə edib ki, Levinin və digər yaşayış məntəqəsi sakinlərinin Ümm əl-Xeyirdə olması, üç azyaşlı uşağa baxarkən dul qalmış həyat yoldaşı və icma üçün "davamlı bir travma və kabusdur". Bazar günü onlarla solçu İsrail və beynəlxalq aktivist Qüds və Təl-Əvivdə aclýq tətili keçirənlərin tələblərini dəstəkləmək üçün yürüşdə iştirak ediblər. Nümayişlər zamanı dörd aktivist həbs edilib. Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ofisi, yanvar ayından bəri fələstinlilərə qarşı 757 yaşayış məntəqəsi sakini hücumunu qeydə alıb ki, bu da 2024-cü illə müqayisədə 13 faiz artım deməkdir. Yanvardan bəri ölü sayı 1000-ə yaxınlaşır. İsrail ordusu həmçinin işğal olunmuş İordan çayının qərb sahilində reydləri və yüzlərlə evin dağıdılmasını gücləndirib. Bazar ertəsi, Ceninin cənubundakı Qabatiya şəhərində iki fələstinli İsrail qüvvələri tərəfindən öldürülüb. İsrail bələdiyyəsi, işğal olunmuş Şərqi Qüdsdəki Silvanda yaşayan fələstinlilərin evinə də söküntü əmri verib. Fələstin səlahiyyətliləri bildirirlər ki, ilin əvvəlindən bəri İordan çayının qərb sahilində 198 fələstinli öldürülüb, 2024-cü ildə isə 538 nəfər həlak olub. Ən azı 188 cəsəd hələ də İsrail səlahiyyətliləri tərəfindən saxlanılır.

24 saat