Qəzza şəhəri, Qəzza zolağı – Hani Əbu Rizq Qəzza şəhərinin dağılmış küçələrində hərəkət edərkən, iki kərpici qarnına bağlayıb. Kəndir paltarına batır, kilo itirdiyi üçün geyimi sərbəst sallanır.
31 yaşlı gənc anasını və yeddi bacı-qardaşını doyurmaq üçün çarəsizcə yemək axtarır. Qarnına sıxılmış kərpiclər – heç vaxt ehtiyac duyacağını düşünmədiyi qədim bir üsuldur.
“Biz aclıq çəkirik,” o, səsi yorğunluqdan boş çıxaraq deyir.
“Aclıq sözü belə hiss etdiyimizi tam ifadə etmir,” o, gözləri keçən insanları izləyərək əlavə edir.
O, belindəki kəndiri tənzimləyir, bu hərəkət nəfəs almaq qədər adi bir hala çevrilib.
“Mən qədimlərdə insanların etdiyinə qayıtdım, aclığımı sakitləşdirmək üçün qarnıma daş bağladım. Bu, sadəcə müharibə deyil. Bu, qəsdən yaradılmış bir aclıqdır.”
Qəzzanın Zəifləyən Nəbzi
2023-cü il oktyabrın 7-də İsrailin Qəzzaya qarşı müharibəsi başlamazdan əvvəl, qida Qəzzada gündəlik həyatın təməli idi.
Qəzzada günlər kollektiv yeməklər ətrafında qurulmuşdu – zəəfərli və parlaq zeytun yağlı səhər yeməkləri, evləri istiliklə dolduran qat-qat maqlooba və musakhan naharları, düyü, yumşaq ət və bağlardan gələn təzə göyərtili mövsümi salat qabları ətrafında keçirilən axşamlar.
Əbu Rizq o günləri ölülərə yas tutan birinin ağrısı ilə xatırlayır.
Subay gənc ailəsi və dostları ilə birgə yemək yeməyi sevirdi. O, evdə bişirilmiş ziyafətlərin sənət əsəri kimi sərgiləndiyi rahat yemək otaqlarından və şirin desertlər, ədviyyatlı içkilərlə dolu axşamlardan danışır, hansılar ki, həm dilə, həm də yaddaşa həkk olunurdu.
“İndi şəkər və duzu qramla alırıq,” o, bir vaxtlar məhsullarla dolu olan boş bazar piştaxtalarına işarə edərək deyir.
“Pomidor və ya xiyar dəbdəbə, bir arzudur. Qəzza dünya paytaxtlarından daha bahalı olub, amma heç nəyimiz yoxdur.”
Müharibənin təxminən 22 ayı ərzində Qəzzadakı ərzaq miqdarı kəskin şəkildə azalıb. Mühasirəyə alınmış ərazi, un-dan tutmuş yemək qazına qədər hər şeyə çıxışı məhdudlaşdıran İsrailin tam nəzarəti altında qalıb.
Lakin martın 2-dən bəri, əraziyə daxil olmasına icazə verilən humanitar yardım və zəruri malların həcmi qorxunc dərəcədə azalıb. İsrail martdan maya qədər bütün ərzaq tədarükünü tamamilə dayandırıb və o vaxtdan bəri yalnız minimal yardım çatdırılmasına icazə verib ki, bu da geniş beynəlxalq qınağa səbəb olub.
Uşaqların Əzabı
Qəzza Səhiyyə Nazirliyinin məlumatına görə, cümə axşamına qədər müharibə zamanı ən azı 159 fələstinli – onlardan 90-ı uşaq və körpə – qida çatışmazlığı və susuzluqdan ölüb.
Dünya Ərzaq Proqramı ərazidə “tammiqyaslı aclıq” təhlükəsi barədə xəbərdarlıq edir, UNICEF isə şimali Qəzzada beş yaşa qədər uşaqların üçdə birinin kəskin qida çatışmazlığından əziyyət çəkdiyini bildirir.
Cəbəliyyə Qaçqın Düşərgəsindən olan keçmiş tibb bacısı və üç uşaq anası Fida Həsən qida çatışmazlığının əlamətlərini yaxşı tanıyır.
“Mən onları öyrənmişdim,” o, Qəzzanın qərbindəki məcburi köçkün ailəsinin sığınacağından deyir. “İndi onları öz övladlarımda görürəm.”
Onun ən kiçik övladı, iki yaşlı Həsən hər səhər yemək istəyərək oyanır, mövcud olmayan çörək soruşur.
“Həsəndən başqa, müharibədən əvvəl hər bir uşağımın ad gününü gözəl partilərlə qeyd edirdik. Bir neçə ay əvvəl iki yaşı tamam oldu, lakin mən ona hətta düzgün yemək verə bilmədim,” o deyir.
O, əlavə edir ki, 10 yaşlı oğlu Firas kəskin qida çatışmazlığının açıq əlamətlərini göstərir və o, bunu ağrılı bir aydınlıqla tanıyır.
Müharibədən əvvəl onun evi yemək vaxtlarında həyatla dolub-daşırdı. “Gündə üç-dörd dəfə yemək yeyirdik,” o xatırlayır.
“Nahar vaxtı toplaşmaq üçün idi. Qış axşamları mərci şorbasının ətri ilə dolurdu. Yaz günortalarını böyük qayğı ilə yarpaq dolması hazırlamaqla keçirirdik.”
“İndi isə biz... ac yatırıq.”
“Un yoxdur, çörək yoxdur, mədəmizi dolduracaq heç nə yoxdur,” o, kiçik bədəni titrəyən Həsəni qucağında tutaraq deyir.
“İki həftədən çoxdur ki, bir tikə çörək yeməmişik. Bir kilo unun qiyməti 150 şekeldir (40 dollar), buna gücümüz çatmır.”
Həsən bombalanma başlayanda altı aylıq idi. İndi iki yaşı var və öz yaşıdındakı sağlam uşaqlara bənzəmir.
Birləşmiş Millətlər Təşkilatı dəfələrlə xəbərdarlıq edib ki, İsrailin mühasirəsi və humanitar yardım üzərindəki məhdudiyyətləri süni aclıq şəraitini yaradır.
BMT-nin Humanitar Məsələlərin Koordinasiyası Ofisinin məlumatına görə, normal şəraitdə Qəzzaya gündəlik lazım olan 600 yük maşını ərzaq və ləvazimatın yalnız kiçik bir hissəsi daxil olur. Birləşmiş Qida Təhlükəsizliyi Faza Təsnifatı sistemi şimali Qəzzanı 5-ci faza – fəlakət/aclıq kateqoriyasına aid edib.
Təhlükəsizlik çatışmazlığı fonunda, Qəzzaya daxil olmasına icazə verilən az miqdarda humanitar yardım quldur dəstələri tərəfindən qarət olunur və bu, ehtiyacı olan insanların qıt təchizatlara çıxışını əngəlləyir.
Üstəlik, may ayından bəri ABŞ və İsrail tərəfindən dəstəklənən GHF tərəfindən verilən humanitar yardımı almağa çalışan yüzlərlə çarəsiz insan İsrail əsgərləri tərəfindən güllələnib.
Bolluq – Uzaq Bir Xatirə
32 yaşlı Hala Məhəmməd, Qəzza şəhərinin Rimal məhəlləsindəki bir qohumunun həddindən artıq dolu sığınacağında üç yaşlı Qusayı qucaqlayarkən, hər səhər onun aclıqdan ağlamasını, kiçik səsini qırılmasını necə seyr etməli olduğunu təsvir edir.
“Un yoxdur, şəkər yoxdur, süd yoxdur,” o, həyatının böyük hissəsini yalnız müharibə ilə keçirən uşağı qoruyucu şəkildə qucaqlayaraq deyir.
“Mədəmizi doldurmaq üçün mərcini xəmir kimi bişiririk və adi makaron hazırlayırıq. Amma aclıq daha güclüdür.”
Qəzzanın zəngin qonaqpərvərlik və səxavət mədəniyyətində böyüyən, Tuffah məhəlləsində rahat bir həyatı olan bir insan üçün bu, dağıdıcıdır.
Məcburi köçkünlük onu və ərini Qusayla birlikdə qərbə qaçmağa məcbur etməzdən əvvəl, hər bir əlamətdar gün gözəl yeməklər tələb edirdi – Yeni il ziyafətləri, Analar Günü məclisləri, əri, qaynanası və Qusayın ad günü şənlikləri.
“Xatirələrimizin çoxu birgə yeməklər ətrafında yaranmışdı. İndi isə yeməklər yaddaşa çevrilib,” o deyir.
“Oğlum yemək istəyir və mən onu sadəcə qucaqlayıram,” o, səsi titrəyərək davam edir. “Aclıq xərçəng kimi yayılır – yavaş, səssiz və amansız. Uşaqlar gözlərimizin qarşısında tükənir. Biz isə heç nə edə bilmirik.”
Oxucu Şərhləri
Hələlik heç bir şərh yazılmayıb. İlk şərhi siz yazın!
Şərh Yaz