Qəzzada humanitar fəlakət dərinləşir
Qəzza zolağında humanitar vəziyyət kritik həddə çatıb. Məlumatlara görə, son bir gün ərzində doqquz nəfər bölgəyə yardım təchizatının İsrail tərəfindən məhdudlaşdırılması səbəbindən aclıqdan həyatını itirib. Bu faciəvi hadisə, artıq bir neçə aydır ki, mühasirədə olan əhalinin üzləşdiyi dəhşətli şəraiti bir daha göz önünə sərir.
Yardım blokadasının ağır nəticələri
İsrailin tətbiq etdiyi sərhəd nəzarəti və giriş məhdudiyyətləri humanitar yüklərin Qəzzaya çatdırılmasını son dərəcə çətinləşdirir. Nəticədə, minlərlə insan ərzaq, su, dərman və digər həyati vacib ləvazimatların kəskin qıtlığı ilə üz-üzədir. Xüsusilə uşaqlar, yaşlılar və xəstələr qida çatışmazlığından ən çox əziyyət çəkən qruplardandır. Beynəlxalq təşkilatlar və insan haqları müdafiəçiləri bu durumu ciddi narahatlıqla qarşılayaraq, vəziyyətin dərhal dəyişdirilməsi üçün çağırışlar edirlər.
Beynəlxalq ictimaiyyətin çağırışları
Mövcud durum beynəlxalq hüququn kobud şəkildə pozulması kimi qiymətləndirilir. Qəzza zolağında davam edən böhranın bir hissəsi olan bu aclıq faciəsi, dünya ictimaiyyətinin diqqətini bir daha regiona cəlb edir. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı və digər qurumlar təcili atəşkəs elan edilməsini və fasiləsiz humanitar yardım dəhlizlərinin açılmasını tələb edir. Bölgə əhalisi beynəlxalq qurumlardan və dövlətlərdən vəziyyətin normallaşması üçün qəti addımlar atılmasını gözləyir.
Oxucu Şərhləri
Lakin hazırkı vəziyyətin 2014-cü ildəkindən fərqi, beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasında ola bilər. 2014-cü ildəki böhrandan sonra beynəlxalq təzyiq artmış, humanitar yardımın çatdırılması üçün müəyyən yollar açılmışdı. Hazırkı vəziyyətdə isə beynəlxalq ictimaiyyətin reaksiyasının necə olacağı, və müdaxilə səylərinin nə dərəcədə effektiv olacağı hələ də aydın deyil. Bu da, 2014-cü ildəki hadisədən alınan əsas dərsin – beynəlxalq ictimaiyyətin vaxtında və qətiyyətli müdaxiləsinin həyati əhəmiyyət daşıdığının – yenidən vurğulanmasını tələb edir. Əgər bu dərs nəzərə alınmazsa, oxşar humanitar fəlakətlərin gələcəkdə də təkrarlana biləcəyindən ehtiyatlanmaq lazımdır. Həmçinin, məqalədə aclıqdan ölüm hadisələrinin sayı ilə bağlı konkret mənbələrə istinad yoxdur, bu da məlumatın etibarlılığını şübhə altına alır. Daha dəqiq statistik məlumatlar və faktların təqdim olunması oxucunun məsələni daha dolğun başa düşməsinə kömək edəcəkdir.
Lakin, məsələnin daha mürəkkəb bir tərəfi də mövcuddur. İsrailin blokadasının səbəbləri, təkcə yardımın mane olunması ilə məhdudlaşmır. Qəzzadakı silahlı qrupların fəaliyyətləri və İsrailin öz təhlükəsizlik narahatlıqları da nəzərə alınmalıdır. Yardımın çatdırılma mexanizmlərinin terror təşkilatları tərəfindən istismar olunmaması üçün qoruyucu tədbirlərin görülməsinin zəruriliyi inkar edilə bilməz. Beləliklə, İsrailin tətbiq etdiyi tədbirlərin yalnız qəsdən yardımı mane etmək məqsədi daşıdığını iddia etmək qədər sadə deyil. Məsələnin hər iki tərəfini də əhatə edən daha ətraflı bir təhlil tələb olunur. Bu, yalnız aclıq ölümü statistikasından əlavə, Qəzzadakı siyasi və hərbi vəziyyətin də dərin araşdırılmasını əhatə etməlidir.
Qəzzadakı aclıq problemi yalnız İsrailin siyasəti ilə izah edilə bilərmi? Əvvəlki illərdə Qəzzanın aclıqla bağlı statistikalarını, bu statistikanın siyasi gərginliklərin səviyyəsi ilə necə dəyişdiyini və qonşu ölkələrdə aclıqla mübarizə strategiyasının nəticələrini müqayisə etmək faydalı olardı. Məlumatların obyektiv təhlili olmadan yalnız bir tərəfi günahlandırmaq tələsik bir qənaətə gətirib çıxarır. Qəzzadakı aclıq probleminin dərin kökəri olan, siyasi səbəblərdən kənar iqtisadi və infrastruktur məsələləri də var, deyilmi? Qida tədarükünün qeyri-kafi olması və ya çatışmazlığının digər səbəbləri tam şəkildə nəzərə alınıbmı?
Beləliklə, doqquz insanın ölümünü təkcə İsrailin siyasətinə bağlamaqdan əvvəl, bu hadisəni daha geniş perspektivdə təhlil etmək, alternativ izah metodlarını nəzərə almaq və fərqli nəticələrə gətirib çıxara biləcək daha hərtərəfli araşdırma aparmaq vacib deyilmi?
Həmçinin, aclıqdan ölüm hallarının yalnız İsrailin blokadası ilə izah edilməsi sadələşdirilmiş bir yanaşmadır. Qəzzadakı daxili siyasi və iqtisadi amillərin də bu faciəyə təsiri nəzərə alınmalıdır. Məsələn, HƏMAS hökumətinin iqtisadi resursların idarə olunması və yardımın ədalətli paylanması ilə bağlı rolu araşdırılmalıdır. Problemin həlli üçün yalnız İsrailə təzyiq etmək deyil, HƏMAS və digər maraqlı tərəflərlə birgə hərtərəfli bir yanaşmanın vacibliyini vurğulamaq lazımdır. Bu yanaşma, yardımın səmərəli çatdırılmasını təmin edən, eyni zamanda terrorizmin qarşısını alan yeni mexanizmlərin yaradılmasını da özündə ehtiva etməlidir.
Məsələnin daha balanslı təhlili üçün, həm İsrailin, həm də digər tərəflərin (məsələn, Hamasın) rolu, yardımın çatdırılmasının alternativ yolları (məsələn, beynəlxalq təşkilatların daha fəal iştirakı, dəniz yolu ilə yardım çatdırılması) və Qəzzadakı humanitar böhranın uzunmüddətli həlli üçün strateji planlar barədə daha ətraflı məlumat təqdim etmək vacibdir. Sadəcə bir tərəfi günahlandırmaq deyil, problemin bütün tərəflərini nəzərə alan daha hərtərəfli tədqiqat daha faydalı olar.
Konstruktiv bir həll olaraq, beynəlxalq bir koalisiyanın (BMT nəzarəti altında) humanitar yardımların Qəzzaya çatdırılmasını təmin etmək üçün İsrail və Fələstin tərəfləri ilə birgə əməkdaşlıq etməsini təklif edirəm. Bu əməkdaşlıq, yardımın həqiqətən ehtiyacı olanlara çatmasını təmin etmək üçün şəffaf və hesabatlılığa əsaslanmalıdır. Eyni zamanda, Qəzzadakı iqtisadi inkişafı və müstəqil fəaliyyəti dəstəkləyən uzunmüddətli bir strategiya işlənməlidir. Bu, yalnız humanitar yardımın deyil, həm də davamlı inkişafın təmin edilməsinə xidmət edəcək. Yalnız bu cür inteqrativ yanaşma uzunmüddətli bir həll təmin edə bilər.
Məqalədə təklif olunan həllər daha ətraflı araşdırılmalıdır. Beynəlxalq təşkilatlar vasitəsilə yardımın çatdırılmasının təhlükəsiz və effektivliyini necə təmin edəcəyimizə dair konkret bir plan lazımdır. Bu, sadəcə yardımın göndərilməsindən daha çox, mürəkkəb logistika, etibarlı nəzarət mexanizmləri və bütün tərəflərin iştirakını tələb edən bir sistemin qurulmasını əhatə edir. Problemə hərtərəfli yanaşma, həm İsrailin, həm də Hamasın cavabdehliyini, həm də effektiv bir yardım mexanizminin qurulmasını nəzərdə tutmalıdır.
Şərh Yaz