Türkiyənin Pilotsuz Sistemi “Talay” Alman Mətbuatında
Almaniyanın aparıcı rəqəmsal xəbər portalı T-online, Türkiyənin yeni hərbi inkişafı – “Talay”a geniş yer verib. T-online
Talayı "Pilotsuz silah sistemləri gələcəyin döyüş meydanlarını formalaşdıracaq. Türkiyədən böyük hərbi potensialı olan yeni bir silah növü gəlir" cümlələri ilə təqdim edib.
Türkiyə yeni nəsil kamikadze
dronu
Talayı ictimaiyyətə təqdim edib. Bu
dron xüsusilə su səthində istifadə üçün hazırlanıb. İstehsalçı Solid Aero şirkəti bu
pilotsuz sistemi İstanbulda keçirilən beynəlxalq müdafiə sənayesi sərgisi IDEF 2025-də nümayiş etdirib.
“Torpaq Effekti” Fenomeni və Radar İdentifikasiyası
Yeni döyüş aparatının ən diqqətəlayiq xüsusiyyəti onun "yer effekti" (almanca: Bodeneffekt) kimi tanınan fiziki fenomendən faydalanmasıdır.
Dron su səthindən cəmi 30 santimetr yüksəklikdə uçaraq hərəkət edir. Bu manevr sayəsində onun aşkar edilməsi çətinləşir və radar dəstəkli müdafiə sistemləri tərəfindən aşkarlanması demək olar ki, qeyri-mümkün olur.
Yüksək Sürət və Döyüş Bacarığı
Xəbərdə qeyd olunur ki,
Talay saatda 200 kilometr sürətə çata bilir və 300 kilometr məsafəyə qədər uça bilir. Uçuş müddəti təxminən üç saatdır.
Dron 60 kiloqramlıq ümumi ağırlığının yarısını təşkil edən 30 kiloqramlıq partlayıcı başlıq daşıyır.
İstehsalçı şirkət iki əməliyyat ssenarisi nəzərdə tutur:
* Su səthinə yaxın aşağıdan irəliləmə.
* Hədəfə yaxınlaşarkən yuxarı qalxaraq yuxarıdan hücum edən "pop-up" (ani yüksəliş) manevrası.
Qara Dənizdə Strateji Mesaj
Almaniyanın yayım orqanı Defense Express adlı müdafiə sahəsində ixtisaslaşmış jurnalın bu
dronun təqdimatını xüsusilə Qara Dənizdəki
geosiyasi gərginliklər kontekstində Ankaranın strateji mesajı kimi qiymətləndirdiyi fikrinə yer verib. Portal əlavə edib ki, Türkiyə illərdir
pilotsuz silah sistemləri sahəsindəki potensialını inkişaf etdirir və Bayraktar TB2 və ya "gizli" Anka-3 kimi modellərlə beynəlxalq arenada tanınıb. Xüsusilə
Talay dronunun təqdimatı dəniz üzərindəki mövcud müdafiə strategiyalarını dəyişdirmək potensialına malikdir. Bu günə qədər bir çox sistem quru üzərindəki əməliyyatlara diqqət yetirdiyi halda, bu yeni dəniz
dronu dəniz müdafiəsinin zəif nöqtələrini birbaşa hədəf alır.
Gələcək Planlar və Qlobal Rəqabət
T-online qeyd edir ki, “Talay”ın seri istehsalına 2026-cı ilin oktyabrında başlanması planlaşdırılır. İlk hissələrin 2027-ci ilin əvvəlində Türkiyə Hərbi Dəniz Qüvvələrinə təhvil verilməsi mümkündür. Sistemin ixracı ilə bağlı hələ dəqiq məlumat olmasa da, digər ölkələrin maraq göstərməsi ehtimal olunur. Xüsusilə uzun sahil xətləri və ya gərgin dəniz sərhədləri olan ölkələr üçün bu texnologiya olduqca cəlbedici ola bilər.
“Talay”ın inkişafı muxtariyyət, gizlilik və dəqiqliyin ön planda olduğu
pilotsuz sistemlərin getdikcə daha çox militarizasiya edilməsi prosesinə daxil olan bir addım kimi qiymətləndirilir. Müdafiə mütəxəssisləri hücumların demək olar ki, görünməz şəkildə və yüksək sürətlə həyata keçirilməsinin gələcək münaqişə ssenarilərini köklü şəkildə dəyişdirə biləcəyini, xüsusilə də asimetrik taktikaların effektiv olduğu hallarda bunun daha qabarıq olacağını qeyd edirlər. Türkiyənin yeni
dronu muxtar silah sistemləri sahəsindəki qlobal silahlanma yarışında başqa bir hissə kimi önə çıxa bilər.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Türkiyənin son illərdə pilotsuz hava sistemlərinə verdiyi əhəmiyyət artmaqdadır və bu sahədə əldə etdiyi inkişaflar müzakirə olunmalıdır. Lakin, beynəlxalq arenada artan hərbi texnologiya yarışının bir parçası kimi, "Talay" dronunun Qara dənizdə üstünlük təmin edəcəyi iddiası, mümkün nəticələrə dair strateji təhlil tələb edir. Digər ölkələrin oxşar dron texnologiyalarını və onların beynəlxalq təsirlərini nəzərə almaq da vacibdir. Məsələn, İsrail və Çinin dron texnologiyaları da bu kontekstdə müqayisəli təhlil edilməlidir.
Bu texnoloji irəliləyişin regional sabitliyə və beynəlxalq münasibətlərə uzunmüddətli təsirləri nələrdir və bu dronların tətbiqi potensial olaraq hansı əlavə risklər yaradır?
Bütün bunları nəzərə alaraq, "Talay" dronunun Qara dənizdəki strateji əhəmiyyətinin dəqiq qiymətləndirilməsi üçün həm texniki parametrlərin, həm də geosiyasi amillərin daha dərin təhlili vacibdir. Beləliklə, "Talay" dronunun həqiqi hərbi effektivliyinin və uzunmüddətli strateji təsirinin qiymətləndirilməsində, məqalədə verilməyən texniki spesifikalar və geosiyasi kontekst faktorlarının əhəmiyyətini nəzərə almadan yalnız T-online kimi bir mənbəyə əsaslanmaq nə qədər etibarlıdır?
Konstruktiv yanaşma olaraq, Qara dəniz regionunda silahlanma yarışının qarşısının alınması üçün regional təhlükəsizlik əməkdaşlığına daha çox diqqət yetirilməlidir. "Talay" dronunun və digər oxşar silahların inkişafı beynəlxalq bir əməkdaşlıq çərçivəsində, yəni şəffaflıq və qarşılıqlı etimad əsasında həyata keçirilməlidir ki, bu da regional sabitliyi qorumağa kömək etsin. Belə bir yanaşma, hərbi üstünlük əldə etmək istəyindən daha çox, regionda sülh və əməkdaşlığa yönəlməyə xidmət edər. Bu, hərbi qüvvə tərəfindən deyil, diplomatiya və qarşılıqlı anlaşma yolu ilə regiondakı gərginliyi azaltmaq üçün daha səmərəli bir strategiya ola bilər.
Son illərdə pilotsuz uçan aparatların hərbi əhəmiyyətinin sürətlə artması, bir çox ölkəni öz milli dron proqramlarını inkişaf etdirməyə sövq edib. ABŞ, İsrail və Çin kimi ölkələrin bu sahədəki təcrübəsi və əldə etdiyi uğurlar Türkiyənin də bu yarışa qoşulması üçün mühüm bir amildir. Ancaq "Talay"ın gerçək effektivliyini və digər ölkələrin analoji sistemləri ilə müqayisədə üstünlüyünü müəyyən etmək üçün daha ətraflı və müstəqil təhlillərə ehtiyac var. Məsələn, "Talay"ın mənzili, yükgötürmə qabiliyyəti, elektron mübarizə sistemlərinə qarşı davamlılığı və qiyməti barədə dəqiq məlumatlar olmadan onun “böyük potensialından” söz açmaq hələ erkən görünür.
Beləliklə, "Talay" dronunun Qara dənizdə Türkiyənin üstünlüyünü təmin edəcəyi iddiası, yalnız müstəqil və ətraflı təhlillər əsasında qiymətləndirilə bilər. Bəs "Talay" dronunun əsl gücü və potensial təsirləri haqqında daha dəqiq və əsaslandırılmış məlumatlar əldə etmək üçün hansı yolları araşdırmaq olar?
Lakin, "Talay" dronunun Qara dənizdəki üstünlüyünün təminatı ilə bağlı iddianın tamamilə qətiyyətlə qəbul edilməsi tələsik ola bilər. Qara dəniz, NATO ətrafında toplaşmış, güclü hərbi donanmalara malik ölkələrin ərazisidir. "Talay" dronunun bu müdafiə sistemlərini necə aşacağını və ya bu regionda həqiqətən üstünlük təmin edəcəyini söyləmək üçün hələki kifayət qədər dəlil yoxdur. Bundan əlavə, dron texnologiyalarının effektivliyi, həmçinin elektron müharibə texnologiyalarının inkişaf səviyyəsindən və ərazinin coğrafi xüsusiyyətlərindən də asılıdır. Yalnız dronun texniki xüsusiyyətlərinə əsaslanaraq, bölgədəki üstünlük haqqında qəti bir nəticəyə gəlmək hələ erkən görünür. Daha çox empirik sübut və müstəqil təhlillərə ehtiyac var.
Şərh Yaz