AVROPA ÖLKƏLƏRİNDƏN UKRAYNA MÜHARİBƏSİNİN GƏLƏCƏYİNƏ DAİR BİRGƏ HƏRƏKƏT
Birləşmiş Krallıq, Almaniya və Fransa kimi Avropa hökumətləri, keçən həftə Kreml-də Rusiya prezidenti Vladimir Putin və ABŞ-ın xüsusi nümayəndəsi Stiv Vitkoff arasında baş tutan görüşdən irəli gələn sülh təklifinə cavab vermək üçün Ukrayna ilə birlikdə
Ukrayna müharibəsinin gələcəyi ilə bağlı təkliflərə cavab vermək üçün fəaliyyətə keçiblər. Bu görüşlərdən sonra ABŞ prezidenti Donald Tramp Rusiyaya sərt ikinci dərəcəli sanksiyalar tətbiq etmək üçün öz son tarixini uzadıb və avqustun 15-də
Alaska zirvəsində Putinlə görüşməyə razılıq verib.
Nyu-York Tayms qəzetinin məlumatına görə, Avropanın əsas məqsədi Ukrayna ilə birlikdə Rusiya ilə aparılacaq potensial
sülh danışıqlarında ortaq bir “qırmızı xətt” müəyyən etməkdir. Avropalı və ukraynalı rəsmilər, Rusiyanın atəşkəs təklifini Ukraynadakı müharibəni davam etdirərkən yeni ABŞ sanksiyalarından və tariflərindən yayınmaq üçün bir manevr kimi istifadə etməsindən narahat olduqlarını bildiriblər.
Məsələyə yaxın Avropalı rəsmilərin bildirdiyinə görə,
Avropa planı Rusiya tərəfindən irəli sürülən Donetsk bölgəsinin Ukrayna nəzarətindəki hissələrinin atəşkəs müqabilində güzəştə gedilməsi təklifini rədd edir. Bu təklif şənbə günü Birləşmiş Krallıqda yüksək səviyyəli ABŞ rəsmiləri ilə keçirilən toplantıda təqdim edilib.
Ukrayna Prezidenti Volodimir Zelenski şənbə axşamı etdiyi çıxışda görüşün konstruktiv keçdiyini deyib: “Arqumentlərimiz dinlənilir. Təhlükələr nəzərə alınır. Amerikanın müharibəni bitirmək istiqamətində qətiyyətli və bacarıqlı olması vacibdir, Prezident Trampın qətl hallarını dayandırmaq səylərini məmnuniyyətlə qarşılayırıq.”
Bir ABŞ rəsmisi, görüşlərin ABŞ prezidenti Donald Trampın Ukraynadakı müharibəni bitirmə hədəfinə doğru irəliləyiş təmin etdiyini deyib. Avropalı iştirakçılardan biri ABŞ tərəfinin Avropanın təqdim etdiyi plana müsbət reaksiya verdiyini qeyd edib.
Fransa Prezidenti Emmanuel Makron sosial mediada bunları yazıb: “Ukraynanın gələcəyi üç ildən çoxdur azadlıqları və təhlükəsizlikləri uğrunda döyüşən ukraynalılar olmadan müəyyən edilə bilməz. Məsələ Avropanın təhlükəsizliyi olduğundan, avropalılar da həllin bir hissəsi olacaqlar.”
AVROPANIN PLANININ TƏFƏRRÜATLARI
Avropa planına əsasən, hər hansı bir addım atılmadan öncə atəşkəs təmin olunmalıdır. Həmçinin, torpaq dəyişikliyinin yalnız qarşılıqlı şəkildə edilə biləcəyini, yəni Ukrayna bəzi bölgələrdən çəkilərsə, Rusiyanın da digərlərindən çəkilməli olduğunu nəzərdə tutur. Əhəmiyyətli bir maddə olaraq, plan Kiyevin edəcəyi hər cür torpaq güzəştinin möhkəm təhlükəsizlik zəmanətləri ilə qorunmasını və buna Ukraynanın potensial NATO üzvlüyünün də daxil olmasını şərt qoyur.
Finlandiya Prezidenti Aleksandr Stubb şənbə günortadan sonra ABŞ prezidenti Donald Trampa zəng edərək Avropa təşəbbüsünü təqdim edib. Sosial mediada isə “Avropa Ukrayna ilə birlikdə möhkəm dayanır. Prezident Tramp və ABŞ ilə yaxın əməkdaşlığımızı davam etdirəcəyik” yazıb.
Avropa liderlərinin baş məsləhətçiləri tərəfindən hazırlanaraq ABŞ tərəfinə təqdim edilib. ABŞ vitse-prezidenti JD Vans görüşə şəxsən qatılarkən, digər əksər amerikalı rəsmilər video bağlantısı ilə iştirak ediblər.
CİLL DOQERTİDƏN ALASKA ZİRVƏSİ İLƏ BAĞLI ŞƏRHLƏR
CNN-in Moskva bürosunun keçmiş rəhbəri Cill Doqerti, ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə Rusiya Prezidenti Vladimir Putin arasında gələn cümə günü baş tutacaq zirvəyə dair dəyərləndirmələrini paylaşıb. CNN This Morning proqramında İzabel Rozalesə danışan Doqerti, zirvənin ABŞ ərazisində reallaşmasının Rusiya ilə ABŞ münasibətləri baxımından “son dərəcə mürəkkəb və füsunkar bir an” olduğunu deyib.
“Amerika Birləşmiş Ştatları, indiyə qədər Rusiyanı və Putin-i təcrid etmişdi… 'Alaskaya xoş gəlmisiniz' demək məncə çox əhəmiyyətli bir mesajdır,” deyən Doqerti əlavə edib: “Burada çoxlu tarix var. Alaska, ABŞ tərəfindən satın alınmadan əvvəl Rusiyanın bir hissəsi idi və hazırda Rusiyadakı millətçilər 'onu geri istəyirik' deyirlər. Dolayısı ilə bir çox dinamik işləyir.”
“Məncə burada yeni bir ölçü var. Ruslar, bütün bu vəziyyətin çox mürəkkəb olması səbəbindən bəlkə də ikinci bir zirvəyə ehtiyac olduğunu deyirlər… Birincisi hələ reallaşmamışkən. İndi Moskvada ikinci bir görüşdən danışırlar. Həmçinin, ABŞ prezidenti Donald Trampı, Alaskanın yaxınlığındakı Arktik bölgəsinin inkişaf etdirilə biləcəyi və hər cür razılaşmanın edilə biləcəyi fikri ilə sanki cəlb etməyə çalışırlar.”
ALASKANIN SİMBOLİK VƏ DİPLOMATİK ƏHƏMİYYƏTİ
ABŞ prezidenti Donald Tramp ilə Rusiya Prezidenti Vladimir Putinin 15 avqustda Alaskada keçirəcəyi zirvə, iki ölkə münasibətləri baxımından güclü simvollar daşıyır. Alaska, 1867-ci ildə ABŞ tərəfindən Rusiyadan satın alınmışdı; bu tarixi bağ, Rus millətçilərinin zaman-zaman “geri istəmə” söyləntiləri ilə gündəmə gəlir. ABŞ-ın bu günə qədər Rusiyanı və Putini diplomatik olaraq təcrid etməsindən sonra, “Alaskaya xoş gəlmisiniz” mesajı, Vaşinqtonun Moskvaya qapı açdığı anlamına gəlir. Görüşün ABŞ ərazisində keçirilməsi, güc balansı və
diplomatik jest baxımından da diqqətçəkicidir. Rusiya tərəfinin ikinci bir zirvəni Moskvada keçirmək istəyi və Arktik bölgəsində əməkdaşlıq təklifləri, Alaska görüşünün yalnız diplomatik deyil, həm də geostrateji və iqtisadi maraqlar baxımından strateji bir başlanğıc ola biləcəyini göstərir. Bu görüşün
sülh danışıqları üçün geniş imkanlar açacağı gözlənilir.
24 saat
Oxucu Şərhləri
Şərhdə vurğulanan "birləşmiş hərəkət" konsepsiyası, Ukrayna ətrafında sabitlik yaratmaq və Rusiya təzyiqini azaltmaq məqsədi daşısa da, müəllifin "təkliflərin arxasında duran əsas məqsədin nə olduğu hələ tam aydın deyil" deməsi, bu səylərin nəticəsi barədə qeyri-müəyyənlik olduğunu göstərir. Bu, ciddi bir tənqidi yanaşmadır, çünki siyasi strategiyaların arxasındakı həqiqi niyyətləri açmaq həmişə çətin bir məsələdir.
Əlavə olaraq, müəllifin informasiya texnologiyalarının, xüsusilə sosial medianın roluna toxunması, müasir diplomatiyanın necə dəyişdiyini və ictimai rəyin qərarvermə prosesini necə təsir etdiyini göstərir. Bu, analitik bir müşahidədir və bu mürəkkəb şəraitdə Avropa ölkələrinin necə hərəkət etməli olduğu sualını önə çəkir. Ümumilikdə, bu şərh mövzunu genişləndirir və oxucunu düşünməyə vadar edir.
Bu dəfə, Ukrayna müharibəsinin Avropa üçün yaratdığı fundamental təhdidlər, həm təhlükəsizlik, həm də humanitar baxımdan, bu ölkələri daha sıx əməkdaşlığa vadar etmiş ola bilər. İqtisadi təsirə gəldikdə isə, Rusiyaya qarşı sanksiyaların Avropa iqtisadiyyatına təsiri də hərəkətə keçmələri üçün bir amil ola bilər. Lakin burada diqqət çəkən məqam, belə bir "birgə hərəkət"in əsasının hansı prinsipial addımlara söykənəcəyidir. Məsələn, keçmişdə analoji vəziyyətlərdə, Birləşmiş Ştatların hərəkətləri Avropa üçün bir referans nöqtəsi olmuşdursa, bu dəfə Avropanın öz təşəbbüsü nə dərəcədə gücə sahib olacaq? Belə bir vahid mövqenin uzunmüddətli təsiri nə olacaq və bu, regionda güc balansını necə dəyişəcək?
Bu tarixi paraleldən çıxarıla biləcək ən önəmli dərslərdən biri, böyük güclərin daxil olduğu danışıq proseslərində təkliflərin niyyətini anlamağın nə qədər çətin ola biləcəyidir. Keçmişdə olduğu kimi, bu gün də Rusiyanın təkliflərinin arxasında duran əsas məqsədin nə olduğu hələ tam aydın deyil. Məqalədə qeyd olunan "birləşmiş hərəkət" məhz bu narahatlığı aradan qaldırmaq, Ukrayna ətrafında sabitlik yaratmaq və eyni zamanda Rusiyanın hərbi və siyasi təzyiqlərinin qarşısını almaq məqsədi daşıyır.
Hazırkı vəziyyətin fərqli cəhəti isə informasiya texnologiyalarının, xüsusilə sosial mediya və <a href="https://az24saat.org/" target="_blank" rel="noopener noreferrer">xəbər</a> agentliklərinin rolunun daha böyük olmasıdır. Bu, həm hadisələrin daha sürətlə yayılmasına, həm də ictimai rəyin formalaşmasına təsir göstərir. Keçmişdə belə bir şəffaf və geniş mətbuat effektivliyi mövcud deyildi. Beləliklə, Avropa ölkələrinin qərarvermə prosesi, ictimai təzyiqin də təsiri ilə daha mürəkkəb və çoxşaxəli ola bilər. Bu müqayisə, diplomatiyanın tarixi köklərini və müasir dövrdəki transformasiyasını anlamağa kömək edir.
Şərh Yaz