Gündəm 24.07.2025

Tayland-Kamboca sərhədində qanlı qarşıdurma

Tayland-Kamboca sərhədində qanlı qarşıdurma

Banqkok, Tayland  — 

Tayland və Kamboca arasında illərdir davam edən, lakin çox da diqqət çəkməyən Tailand-Kamboca sərhəd mübahisəsi yenidən qanlı toqquşmalarla alovlanıb. Son hadisələr iki ölkə arasındakı gərginliyi artıraraq, genişmiqyaslı münaqişə təhlükəsi yaradıb.

Ötən həftə ikinci bir Tayland əsgərinin minaya düşərək ayağını itirməsindən sonra, cümə axşamı Tayland Kamboca hərbi hədəflərinə qarşı qırıcı təyyarələr göndərib. Bu, hər iki ölkə qüvvələrinin sərhəd boyunca toqquşması ilə müşayiət olunub. Nəticədə, diplomatik münasibətlər daha da pisləşib və tammiqyaslı münaqişə təhlükəsi ortaya çıxıb.

Gərginliyin Yenidən Alovlanması və Diplomatik Münasibətlərin Pisləşməsi

Bu mübahisəli sərhəd boyunca baş verənlər haqqında əsas məlumatlar aşağıdakılardır:

Gərginlik may ayında, Kamboca, Tayland və Laosun qovuşduğu Zümrüd Üçbucağı bölgəsində Tayland və Kamboca qoşunları arasında qısa bir toqquşmada Kamboca əsgərinin öldürülməsi ilə daha da güclənmişdi. Hər iki tərəf özünü müdafiə etdiyini bildirib və hadisəyə görə digər tərəfi günahlandırıb.

Hərbi liderlər gərginliyi azaltmaq istədiklərini desələr də, sonradan hər iki tərəf sərhəd boyunca qoşunlarını gücləndirib. Tayland sərhəd keçid məntəqələrini nəzarətə alıb, keçidlərə məhdudiyyətlər qoyub və Kambocanın sərhəd şəhərlərinə elektrik və internet verilişini kəsməklə hədələyib. Buna cavab olaraq, Kamboca Tayland meyvə və tərəvəz idxalını dayandırıb, Tayland filmlərini və televiziya seriallarını qadağan edib. Bu addımlar diplomatik münasibətlərə ciddi zərbə vurub.

Son mina partlayışları iki ölkəni diplomatik münasibətlərini aşağı salmağa və diplomatik əməkdaşlarını geri çağırmağa vadar edib. İlk əsgər iyulun 16-da minaya düşərək ayağını itirmişdi. İkinci hadisə çərşənbə günü baş verib, beş Tayland əsgəri yaralanıb, onlardan biri ayağını itirib. Cümə axşamı baş verən zorakılıq isə Tailand-Kamboca sərhəd mübahisəsində gərginliyin əhəmiyyətli dərəcədə artdığını göstərib.

Tailand-Kamboca Sərhəd Mübahisəsinin Tarixi Konteksti

Tayland və Kamboca son onilliklərdə həm əməkdaşlıq, həm də rəqabətlə xarakterizə olunan mürəkkəb bir əlaqəyə malikdir. İki ölkə Fransızlar Kambocanı müstəmləkə kimi idarə edərkən əsasən xəritələnmiş 817 kilometrlik quru sərhədini paylaşırlar. Bu sərhəd vaxtaşırı hərbi toqquşmalara və siyasi gərginliklərə səbəb olub.

Kamboca əvvəllər BMT-nin Beynəlxalq Ədalət Məhkəməsindən mübahisəli ərazilər, o cümlədən son toqquşmanın baş verdiyi yerlə bağlı qərar çıxarılmasını istəmişdi. Lakin Tayland BƏM-in yurisdiksiyasını tanımır və sərhəd boyu bəzi ərazilərin, o cümlədən bir neçə qədim məbədin heç vaxt tam şəkildə demarkasiya olunmadığını iddia edir.

2011-ci ildə Tayland və Kamboca qoşunları UNESCO-nun Dünya İrsi Saytı olan 11-ci əsr Preah Vihear məbədinin ətrafındakı yaxın bir ərazidə toqquşmuş, hər iki tərəfdən minlərlə insanın köçkün düşməsinə və ən azı 20 nəfərin ölümünə səbəb olmuşdu.

Tayland Daxili Siyasətindəki Nəticələr

Bu son münaqişə Taylandda böyük siyasi nəticələrə səbəb olub. Taylandın Baş naziri Paetongtarn Şinavatra iyul ayında Kambocanın güclü keçmiş lideri Hun Sen ilə olan telefon danışığının sızması səbəbindən vəzifəsindən kənarlaşdırılıb. Bu danışıqda o, öz ordusunun mübahisədəki hərəkətlərini tənqid etmişdi.

Şinavatra güclü bir sülalədən gəlir və keçən il cəmi 38 yaşında Taylandın ən gənc baş naziri olmuşdu. O, hökuməti ilə güclü Tayland ordusu arasında fikir ayrılığı olduğunu göstərən 17 dəqiqəlik telefon danışığına görə tamamilə vəzifədən azad edilə bilər. Bu qalmaqal və onun vəzifədən kənarlaşdırılması illərdir siyasi çalxantalar və liderlik dəyişiklikləri ilə sarsılan Cənub-Şərqi Asiya krallığına yeni qeyri-müəyyənlik gətirib. Tailand-Kamboca sərhəd mübahisəsinin bu daxili siyasi təsirləri ölkənin gələcəyi üçün əhəmiyyətli ola bilər.

24 saat

Oxucu Şərhləri

Əminə Kazımova
24.07.2025 10:49
Məqalədəki hadisələr təkcə hərbi münaqişə kimi deyil, həm də regional sabitlik və iqtisadi inkişafa təsiri baxımından təhlil olunmalıdır. Tayland və Kamboca arasında uzun sürən sərhəd mübahisəsi hər iki ölkənin turizm və ticarət sektorlarına mənfi təsir göstərir. Bu münaqişənin miqyası və təsiri məsələn, Çin-Tayvan və ya Hindistan-Pakistan münaqişələri ilə müqayisədə daha kiçik olsa da, regional sabitliyi pozmaq və sərmayə qoyuluşlarını azaltmaq potensialı vardır.

Bundan əlavə, Tayland hökumətinin bu qarşıdurmaya verdiyi cavabın daxili siyasətə təsiri də araşdırılmalıdır. Milliyyətçilik hisslərinin qızışdırılması həm daxili siyasi rəqabətə, həm də hökumətin beynəlxalq aləmdə daha sərt mövqe tutmasına səbəb ola bilər.

Bütün bunları nəzərə alaraq, oxuculara sual verirəm: əgər bu münaqişə regional bir əməkdaşlıq əvəzinə qarşıdurma strategiyasının nəticəsidirsə, hər iki ölkənin iqtisadi rifahını təmin edəcək daha dayanıqlı və sülh yolu ilə həll olunması üçün hansı alternativ yolları nəzərə almaq olar?
Əli Əfəndiyev
24.07.2025 10:48
Məqalədə qeyd olunan sərhəd münaqişəsi, yalnız hərbi və siyasi gərginliklə deyil, həm də regiondakı iqtisadi inkişafdakı qeyri-bərabərliyin uzunmüddətli təsirləri ilə bağlı ola bilər. Taylandın nisbətən daha inkişaf etmiş iqtisadiyyatı, sərhəd bölgələrindəki resurslara və strateji əhəmiyyətli torpaqlara olan iddialarda gərginliyi artıra bilər. Kamboca üçün bu resurslar, iqtisadi inkişaf üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edə bilər, bu da artan rəqabəti və münaqişə potensialını artırır. Məqalənin təkcə hərbi aspektlərinə diqqət yetirilməsi, münaqişənin arxasında olan daha dərin iqtisadi və sosial amillərin tam olaraq araşdırılmasına mane olur. Bəlkə də uzunmüddətli bir həll yolu tapmaq üçün, regional iqtisadi inkişafın daha ədalətli və balanslı olmasını təmin edən bir yanaşmaya ehtiyac var. Sərhəd mübahisələrinin həlli üçün daha geniş iqtisadi inteqrasiya strategiyası nə qədər effektli ola bilər?
Şəfəq Şirinova
24.07.2025 10:42
Maraqlı bir yazı, şübhəsiz. Lakin, Tayland-Kamboca sərhəd münaqişəsinin tarixi kontekstini daha geniş araşdırmaq vacibdir. Məqalədəki qanlı hadisələrin əsas səbəbləri kifayət qədər aydın şəkildə izah olunmayıb. Məsələn, ərazi mübahisələrinin dərin kökləri, regional güc oyunları və beynəlxalq təsirlərin rolu haqqında daha ətraflı məlumat vermək məqsədəuyğun olardı. Həmçinin, münaqişənin hər iki tərəfinin versiyasını əhatə edən daha balanslı bir yanaşma faydalı olardı.
Natiq Qasımov
24.07.2025 10:41
Məqalədə Tayland-Kamboca sərhəd bölgəsindəki gərginliyin təfərrüatlı təsviri verilmişdir. Ancaq, hər iki ölkənin rəsmi bəyanatları və hadisələrin müxtəlif tərəflərdən verilən şahidlikləri arasında uyğunsuzluqlar mövcuddur. Daha ətraflı və müstəqil araşdırmalarla hadisələrin tam səbəblərinin və məsuliyyətin müəyyən edilməsi vacibdir. Konfliktin əsas səbəbləri kimi göstərilən tarixi torpaq iddiaları ilə yanaşı, sərhəd bölgəsindəki iqtisadi maraqların və transmilli cinayətkar təşkilatların rolu da araşdırılmalıdır. Bu məsələnin regional sabitliyə təsiri və potensial uzunmüddətli nəticələri haqqında daha geniş bir təhlil oxucular üçün faydalı olardı.
Fəxri Əhmədov
24.07.2025 10:40
Məqalədə Tayland-Kamboca sərhədindəki qarşıdurmanın təsviri ətraflı olsa da, hər iki ölkənin hökumətinin rəsmi açıqlamalarına istinad etmək və hər iki tərəfin mövqeyini bərabər şəkildə əks etdirmək daha düzgün olardı. Münaqişənin səbəblərinə dair təklif olunan izahatlar kifayət qədər dərin deyil. Tarixi kontekstin, ərazi iddialarının və regional siyasi təsirlərin daha geniş təhlili oxucunun daha dolğun bir mənzərə qazanmasına kömək edərdi. Əlavə olaraq, qarşıdurmanın beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən necə qiymətləndirilməsi, həmçinin beynəlxalq hüquq baxımından münaqişənin qanuniliyinin araşdırılması məqaləyə əlavə dəyər qatardı.
Rəna Qurbanlı
24.07.2025 10:39
Maraqlı bir məqalədir, lakin Tayland və Kamboca arasındakı sərhəd münaqişəsinin tarixi kontekstinin daha geniş təhlilini istərdim. Məsələn, ərazi mübahisələrinin kökləri və münaqişənin həlli üçün beynəlxalq səviyyədə atılan addımlar barədə daha ətraflı məlumat verilməsi faydalı olardı. Həmçinin, münaqişənin yerli əhaliyə təsiri və humanitar yardımın mövcudluğu barədə daha çox məlumat vermək faydalı olardı. Bu məqalə, şübhəsiz ki, münaqişənin əhəmiyyətinə işıq tutur, ancaq daha geniş perspektivə ehtiyac duyulur.
Nisə Qənbərova
24.07.2025 10:38
Məqalə Tayland-Kamboca sərhədindəki gərginliyin təfərrüatlı təsvirini təqdim edir. Ancaq, hər iki ölkənin rəsmi bəyanatları və müstəqil mənbələrdən əldə edilən məlumatlar arasında uyğunsuzluqlar mövcuddursa, bu uyğunsuzluqlara toxunmaq məqalənin obyektivliyinə daha çox töhfə verərdi. Konfliktin arxasındakı tarixi və siyasi səbəblərə daha ətraflı şəkildə toxunmaq, hadisələrin daha geniş kontekstində başa düşülməsinə kömək edərdi. Əlavə olaraq, beynəlxalq təşkilatların və qonşu ölkələrin bu qarşıdurmaya münasibəti barədə məlumatların əlavə edilməsi faydalı olardı.
Elçin Əlizadə
24.07.2025 10:37
Maraqlı bir məqalədir. Tayland və Kamboca arasındakı sərhəd münaqişələri əslində qədim bir tarixə malikdir. Məqalədəki qanlı qarşıdurmanın təfərrüatları ətraflı təsvir olunsa da, sərhəd bölgəsindəki gərginliyin daha geniş geosiyasi kontekstini araşdırmaq vacibdir. Bəlkə də bu qarşıdurmaların arxasındakı həqiqi səbəbləri anlamaq üçün, hər iki ölkənin tarixi, iqtisadiyyatı və siyasi sistemlərini daha dərindən təhlil etmək faydalı olardı. Məsələn, ərazinin nəzarəti üçün mübarizənin yalnız torpaq üzərində mübarizədən daha çox, daha dərin iqtisadi və strateji maraqlarla əlaqəli olması ehtimalını düşünmək lazımdır. Bir sözlə, hekayənin sadəcə "qanlı qarşıdurma"dan daha çox olduğunu düşünürəm.
Fidan Əsədova
24.07.2025 10:36
Maraqlı bir məqalədir, lakin Tayland-Kamboca sərhəd bölgəsindəki gərginliyin tarixi kontekstini daha geniş şəkildə araşdırmaq vacibdir. Məqalədə qeyd olunan hadisələr, daha geniş miqyaslı ərazi mübahisələri və hər iki ölkənin milli maraqlarının toqquşması nəticəsində baş verən uzunmüddətli bir münaqişənin yalnız sonuncu hadisələri ola bilər. Bu münaqişənin köklərini, regionda güc tarazlığının dəyişməsinin və beynəlxalq təsirlərin rolunu aydınlaşdıran əlavə araşdırmalar olmadan, qarşıdurmanın səbəblərini tam anlamaq çətindir. Məsələn, sərhəd müəyyənləşdirilməsindəki tarixi anlaşılmazlıqlar və ya hər iki tərəfin bu ərazilərin iqtisadi əhəmiyyəti barədə fikirləri necə əks olunur?
Xədicə Zeynallı
24.07.2025 10:35
Məqalədə Tayland-Kamboca sərhədindəki qarşıdurmanın təsviri ətraflı olsa da, hər iki tərəfin mövqelərinə bərabər diqqət yetirilməməsi təəssüf doğurur. Kamboca tərəfinin səsləndirilən iddiaları barədə daha geniş məlumat vermək, həmçinin münaqişənin köklərini daha ətraflı araşdırmaq, məsələn, ərazi mübahisələrinin tarixi konteksti və beynəlxalq hüququn bu məsələyə necə yanaşması barədə daha dərin təhlil oxuculara daha obyektiv bir mənzərə təqdim edərdi. Məqalənin tərəflərdən birinə meylli olma ehtimalı, qarşıdurmanın həqiqi səbəbləri və mümkün həll yolları barədə yanlış təəssürat yarada bilər. Daha balanslı bir yanaşma, münaqişənin həlli yollarına daha aydın işıq sala bilərdi.

Şərh Yaz