Tokara Adalarında Zəlzələ Davamlı Həyat: Nələr Olur

Tokara Adalarında Zəlzələ Fəlakəti: Bir Direktorun Hekayəsi

Uzaq Yapon adalarından birində, torpağın daim titrədiyi bu məkanda, məktəb direktoru Yoshiro Tobo qalmağı seçən azsaylı insanlardan biridir. Onun ailəsi daha təhlükəsiz ərazilərə köçürülsə də, 52 yaşlı Tobo Tokara adalarında yerləşən Akusekicima sakinləri üçün əhəmiyyətli bir rol oynayır. Direktorun sözlərinə görə, son üç həftə ərzində 1800-dən çox zəlzələnin qeydə alındığı adada yuxusuzluq və qorxu ilə mübarizə aparır. İyulun 3-də adanı silkələyən ən güclü zəlzələdən sonra – Yaponiyanın Meteorologiya Agentliyinin məlumatına görə, bu zəlzələ mebelləri aşırıb və ayaq üstə durmağı çətinləşdirib – əhalinin təxminən 75 faizi, yəni 49 nəfər bərə ilə materikə təxliyə edilib. Yoshiro Tobonun həmkarları da təxliyə olunanlar arasında idi. Lakin Tobo adanın yeganə məktəbinin mühafizəçisi kimi qalmağa qərar verdiyini bildirib. Hazırda məktəb təxliyə mərkəzi kimi fəaliyyət göstərir. O, "Günlərdir təkrar-təkrar titrəyir. Çox narahat və qorxmuşam, yuxuya getmək çətindir," – deyib. "Ən pis vaxtlarda zəlzələlər sanki bitmək bilmir. Böyük birinin gəldiyini hiss edirəm. Hətta yuxuda belə, uzaqdan yaxınlaşdığını duyuram."

Akusekicima Zəlzələlərin Təsirində

Bazar günü baş verən təcili təxliyə zamanı Tobo məktəbin həyətini adada qalan 19 sakin və beş podratçı üçün açıq sahəyə çevirib. Bu, zəlzələlərin nəticəsində yıxıla biləcək binalardan uzaq, təhlükəsiz bir yer idi. Məktəb binası indiyədək zərərsiz qalıb. Direktor bildirib: "Gecə yarısı təxliyə olundum və saat 01:30 radələrində yatağıma qayıtdım, amma kifayət qədər yata bilmədim. Bəzi zəlzələlər çox güclü idi." Lakin o, bu məsuliyyətin işin bir hissəsi olduğunu vurğulayıb. Ailəsi Kyuşu adasının materikindəki Kaqosima şəhərində yaşayan Tobo deyib: "Məktəb rəhbəri kimi, adada qalmağı və hökumət rəsmiləri ilə yerli sakinlərlə koordinasiya apararaq səyləri dəstəkləməyi seçdim." O, gecələr evdə qalsa da, "istənilən an, hətta gecənin bir yarısı belə (məktəbə) təxliyəyə hazır olduğunu" əlavə edib. Regionu idarə edən Toşima Kənd İcra Hakimiyyətinin rəsmisi Takaşi Arikava bildirib ki, icma "yuxusuzluqdan əziyyət çəkir" və "gecə-gündüz davam edən daimi zəlzələlərdən" "yorğundur". Tobodan əlavə, adada yanğınsöndürənlər, fermerlər, elektrik şirkəti işçiləri, bir həkim və bir tibb bacısı qalır.

Təhsil Davam Edir və Gələcəyə Ümid

Tobonun şagirdləri çərşənbə axşamı onlayn dərslərə başlayıblar. Yerli medianın məlumatına görə, əvvəlki dövrdə uşaqlar ehtiyat tədbiri olaraq məktəbə dəbilqə ilə gedirdilər və məktəb iki gün bağlı qalmışdı. Direktor deyib: "O vaxta qədər bəzi uşaqlar hələ də adada idilər. Onlar davam edən zəlzələlərdən narahat və qorxmuş görünürdülər. Mən onları ruhlandırmaq və sakitləşdirmək üçün əlimdən gələni etdim." O, əlavə edib: "Adada qalanların təhlükəsiz olmaları və evlərinin zədələnməməsi üçün dua edirik." Tokara adalarının yeddi yaşayış adasından biri olan qonşu Kodakaracimada yerli hakimiyyət orqanları 15 sakinin təxliyə edildiyini və dörd podratçı ilə birlikdə 44 nəfərin qaldığını təsdiqləyib. Adanın məktəb direktoru, həmçinin adada qalan Kozo Matsuno bildirib ki, əvvəlcə bütün supermarketlər və mağazalar bağlı idi və gündəlik tələbat malları hələ də Kaqoşimadan bərə ilə çatdırılır. Lakin o, bir neçə yuxusuz gecədən sonra nikbinliyini ifadə edərək, "zəlzələlər arasındakı intervalların uzandığını" deyib. O, "Zəlzələlər tədricən azalır və ümid edirəm ki, bu davam edəcək," – deyib. Matsuno bütün şagirdlərin "sağlam vəziyyətdə" olduğunu, yarısının təxliyə edildikdən sonra onlayn dərslərə davam etdiyini, digər yarısının isə şəxsən iştirak etdiyini təsdiqləyib. 12 adadan ibarət arxipelaqın təxminən 700 sakini, o cümlədən Tokara adalarının digər sakinləri, bu cür prosedurlara yaxşı bələddirlər. Hətta bir məktəbin internet saytında keçən ay Akusekicimada keçirilən təlim zamanı uşaqların masalarının altına sığındığı göstərilir. Yaponiya zəlzələsi üçün unikal, yeddi səviyyəli Şindo intensivlik şkalasına görə, iyulun 3-dəki ən güclü zəlzələdən başqa, regionda 128 səviyyə-üç zəlzələ qeydə alınıb ki, bunlar da yatan insanları oyatmağa kifayət edəcək qədər güclü hesab olunur. Həmçinin ən azı 39 səviyyə-dörd (əksər insanların hiss etdiyi), dörd səviyyə-beş (pəncərələr sına bilər) və üç səviyyə-yuxarı beş (dəstəksiz hərəkət etmək çətin) zəlzələ qeydə alınıb. Bölgə əvvəllər də uzun müddətli yeraltı təkanlar yaşayıb; 2023-cü ildə əhəmiyyətli bir hadisə zamanı 346 zəlzələ qeydə alınmışdı. Rəsmilər hazırda sunami riskinin olmadığını, lakin yerin qeyri-sabit qaldığını bildirib. Sakinlərə binaların çökə biləcəyi və sürüşmə təhlükəsi barədə xəbərdarlıq edilib. Yaponiya zəlzələsi ilə bağlı hökumət şənbə günü ərazidə daha güclü zəlzələlərin mümkünlüyü barədə xəbərdarlıq edib, lakin 5 iyulda ölkədə böyük bir fəlakətin baş verəcəyi ilə bağlı əsassız komiks proqnozlarına inanmamağa çağırıb. Bu, "Gördüyüm Gələcək" manqasından qaynaqlanan şayiələrdən irəli gəlir. Həmin manqa 2011-ci ilin martında böyük bir fəlakət barədə xəbərdarlıq etmişdi ki, bu tarix həmin ay Yaponiyanın şimalındakı Tohoku bölgəsini vuran zəlzələ və sunami ilə üst-üstə düşmüşdü. Bu hadisə Fukuşima nüvə fəlakətinə səbəb olmuşdu. 2021-ci ildə buraxılan "tam versiya" isə növbəti böyük zəlzələnin bu iyulda baş verəcəyini iddia edir.

Yaponiya, dünya üzrə 6 bal və ya daha yuxarı gücdəki zəlzələlərin təxminən beşdə birini təşkil edən, yeraltı təkanların tez-tez baş verdiyi bir ölkədir. Ölkə, dünyanın aktiv vulkanlarının 75 faizinə və bütün zəlzələlərin təxminən 90 faizinə ev sahibliyi edən "Od Halqası" adlanan ərazidə yerləşir. Bu tektonik aktivlik Yaponiya zəlzələsinin əsas səbəbidir. Təxminən 25.000 mil uzanan, nal formalı "Od Halqası" Sakit okeanın böyük bir hissəsini əhatə edir. Məhz burada bir çox tektonik plaka bir-birinə qarşı hərəkət edərək, enerjinin sərbəst buraxılmasına və zəlzələ zamanı yaranan titrəmələrə səbəb olan sürtünmə yaradır.

24 saat