Birləşmiş Ştatların vitse-prezidenti JD Vans və müdafiə naziri Pit Heqset, İranın üç nüvə obyektinə qarşı görünməmiş sürpriz hücumdan sonra Vaşinqtonun bu ölkədə “rejim dəyişikliyi” axtarmadığını və Tehranla müharibə vəziyyətində olmadığını bəyan ediblər.
Bu açıqlamalar, Birləşmiş Ştatların İsrailin İranın əsas düşməninə qarşı endirdiyi zərbələrə qoşulmasından və bu hərbi addımların İran tərəfindən gündəlik cavab atəşləri ilə qarşılanmasının onuncu günündə verilib.
Vans bazar günü bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar İranın nüvə proqramını uğurla ləngidib və ABŞ prezidenti Donald Tramp indi diplomatik həll yolu tapmağa ümid edir.
NBC News-un “Meet the Press” proqramında Kristen Uelkerlə söhbətində Vans, ölkəsinin “İranla müharibədə olmadığını, lakin İranın nüvə proqramı ilə mübarizə apardığını” vurğulayıb.
Vans əlavə edib: “Biz bu prosesi daha da uzatmaq və ya genişləndirmək istəmirik. Biz onların nüvə fəaliyyətlərinə son qoymaq niyyətindəyik. İranlılarla uzunmüddətli razılaşma barədə danışmaq arzusundayıq.”
Bu arada, Pit Heqset Birləşmiş Ştatların İrana qarşı endirdiyi silsilə zərbələrin ölkənin nüvə fəaliyyətlərini “darmadağın etdiyini” iddia edərək, Vaşinqtonun Tehranda “rejim dəyişikliyi” hədəfi olmadığını bir daha təsdiqləyib.
ABŞ-ın bu zərbələrinin obyektlərə, yaxud Tehranın daim mülki məqsədlər üçün olduğunu iddia etdiyi atom səylərinə nə dərəcədə təsir etdiyi barədə müstəqil təsdiq yoxdur.
Pentaqon rəhbəri, ABŞ prezidenti Donald Trampın Fordoudakı əsas yeraltı uran zənginləşdirmə müəssisəsi, habelə İsfahan və Natanzdakı nüvə komplekslərinə hücumlar edildiyini elan etməsindən sonra İran rəhbərliyini münaqişədən çıxış yolu tapmağa çağırıb.
Heqset Pentaqonda keçirilən mətbuat konfransında əməliyyatın “İran qoşunlarını və ya İran xalqını hədəf almadığını” qeyd edib.
ABŞ Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədri general Den Keynlə birlikdə keçirdiyi brifinqdə Heqset əlavə edib: “Yalnız onu təsdiq edə bilərəm ki, iranlılara çoxsaylı kanallar vasitəsilə həm açıq, həm də gizli mesajlar çatdırılır və onlara danışıqlar masasına oturmaq üçün hər cür imkan verilir.”
O, bu missiyanın “rejim dəyişikliyi ilə bağlı olmadığını və olmadığını” vurğulayıb.
İranın xarici işlər naziri Abbas Araqçi daha əvvəl ABŞ-ın ölkəsinə endirdiyi zərbələrin diplomatiya ehtimalını alt-üst etdiyini və cavab tədbirlərinin hazırlandığını açıq şəkildə bildirib.
İranın Reaksiyası və Beynəlxalq Həyəcan
Abbas Araqçi bazar günü İstanbulda İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının (İƏT) iclasında çıxışı zamanı Birləşmiş Ştatların İranın nüvə obyektlərinə hücum etməklə “çox böyük bir qırmızı xətti” keçdiyini bildirib.
ABŞ prezidenti Donald Trampın müdaxiləsi, “əbədi müharibədən” qaçmaq barədə əvvəlki vədlərinə baxmayaraq, İsrailin keçən həftə İrana qarşı görünməmiş bombardman kampaniyası başlatmasından sonra onsuz da gərgin olan münaqişəni dramatik şəkildə genişləndirməklə təhdid edir; Tehran isə Vaşinqtonun bu münaqişəyə qoşulacağı təqdirdə cavab verəcəyini vəd etmişdi.
İsrailin bu ayın əvvəlində, Birləşmiş Ştatların qeyd-şərtsiz dəstəyi ilə İrana zərbə endirməsindən əvvəl, ABŞ və İran Omanın vasitəçiliyi ilə nüvə danışıqlarının bir neçə raundunda iştirak etmişdilər.
"Hərbi Təyyarələr ABŞ-dan Havalandı"
Pit Heqsetin yanında duran general Den Keyn bildirib ki, İranın nüvə komplekslərindəki dağıntıların qiymətləndirilməsi vaxt aparacaq.
O, əlavə edib: “Dəyərləndirmə hələ də davam edir və nəyin qaldığı barədə şərh vermək üçün çox tezdir.” Keyn təsdiqləyib ki, B-2 bombardmançıları cümə günü Birləşmiş Ştatlardan hədəflərə 18 saatlıq uçuş üçün “zərbə paketi” çərçivəsində havaya qalxıb.
“Gecə Yarısı Çəkici Əməliyyatı” bir neçə “aldatma və çaşdırma” manevrlərini əhatə edib. B-2-ləri qorumaq üçün yüksək sürətli söndürmə atəşi istifadə edilib və Keyn bildirib ki, İran müdafiəsi tərəfindən “heç bir atəş açıldığına” dair əlamət yoxdur.
Keyn deyib: “İranın qırıcıları uçmadı və görünür, İranın raket sistemləri bizi görmədi.”
O, Yaxın Şərqdə yerləşən ABŞ qoşunlarını potensial İran cavab zərbələrindən qorumaq üçün görülən xüsusi tədbirlər barədə şərh verməkdən imtina edib.
Keyn vurğulayıb: “Birləşmiş qüvvələrimiz Birləşmiş Ştatları – qoşunlarımızı və regiondakı maraqlarımızı müdafiə etməyə hazır olaraq qalır.”
Əl-Cəzirənin Vaşinqtondan xəbər verən Alan Fişer bildirib ki, Pit Heqset Birləşmiş Ştatlar adından bunun açıq bir əməliyyat olmadığına dair çox aydın bir mesaj verib, baxmayaraq ki, əməliyyatın qəsdən məhdud olduğu, lakin ABŞ ordusunun imkanlarının məhdud olmadığı barədə xəbərdarlıq da edilib.
Fişer deyib: “Aydın olan odur ki, bu, yaxşı koordinasiya olunmuş bir əməliyyat idi.”
“Lakin Birləşmiş Qərargah Rəisləri Komitəsinin sədrindən eşitdiyimiz kimi, onlar hələ də obyektlərdən tam kəşfiyyat məlumatları almalıdırlar və bu, bir qədər vaxt aparacaq,” Fişer qeyd edib. “Beləliklə, onlar bunun böyük bir uğur olub-olmadığını bilmirlər. Amma bu, real bir mesaj göndərir.”
Bundan əlavə, ABŞ dövlət katibi Marko Rubio CBS-ə bildirib ki, hazırda İrana qarşı heç bir hərbi əməliyyat planlaşdırılmır.
İran Obyektlərində Can İtkisi Yoxdur
ABŞ prezidenti Donald Tramp ABŞ qüvvələrinin bazar gününə keçən gecə üç İran nüvə obyektinə “çox uğurlu hücum” etdiyini açıqlayıb.
Tramp Truth Social platformasında yazıb: “Biz Fordou, Natanz və İsfahan daxil olmaqla, İranın üç nüvə kompleksinə qarşı çox uğurlu əməliyyatımızı başa çatdırdıq.”
ABŞ prezidenti Donald Trampın İsrailin İrana qarşı hərbi kampaniyasına qoşulmaq qərarı onsuz da gərgin olan münaqişəni daha da artırıb və potensial tammiqyaslı regional müharibə təhlükəsi yaradır.
İran dövlət televiziyasının məlumatına görə, İran Qırmızı Aypara Cəmiyyətinin rəhbəri Pir Hüseyn Kolivand Birləşmiş Ştatların nüvə obyektlərinə endirdiyi zərbələrdə ölüm hallarının olmadığını bildirib.
Dövlət mediasının istinad etdiyi İran səhiyyə nazirliyinin sözçüsü, ABŞ hücumlarında yaralanan və xəstəxanalara göndərilənlərin heç birində radiasiya çirklənməsinin aşkar edilmədiyini qeyd edib.
Şənbə günü İran prezidenti Məsud Pezeşkian ölkəsinin mülki nüvə proqramını davam etdirmək hüququnun “təhdidlər və ya müharibə ilə əlindən alına bilməyəcəyini” söyləyib. Tehran atom bombası axtarışında olduğunu inkar edir.
ABŞ prezidenti Donald Tramp İsrailin İrana ilk zərbəni iyunun 13-də endirməsindən sonra İrana qarşı ritorikasını sərtləşdirərək, onun heç vaxt nüvə silahına sahib ola bilməyəcəyi barədə israrlı mövqeyini təkrarlayıb. O, hərbi addım atmaq barədə qərarsız görünsə də, İsrailin baş naziri Benjamin Netanyahu onun diqqət yetirdiyi əsas səslərdən biri olub.
Dublin Universitet Kollecinin ABŞ və beynəlxalq siyasət üzrə professoru Skott Lukas Əl-Cəzirəyə bildirib ki, Donald Trampın bu yaxınlara qədər diplomatiyanı seçməyə meyilli göründüyü halda İrana zərbə endirmək qərarı verməsinin səbəbi “Çünki Donald Tramp israillilər tərəfindən oyuna gətirildi; bəziləri manipulyasiya edildiyini deyə bilər.”